Het hoofd van het 'Southern Command' van de VS (SOUTHCOM), Laura Richardson, bracht afgelopen april voor de derde keer een bezoek aan Argentinië. Op 4 april om middernacht werd ze samen met VS-ambassadeur Marc Stanley ontvangen door de rechts-populistische Argentijnse president Javier Milei, zijn stafchef, zijn kabinetchef, de minister van Defensie, de minister van Binnenlandse Zaken, een militaire band en een erehaag in Ushuaia – de meest zuidelijk gelegen stad in de wereld, in de Argentijnse provincie Tierra del Fuego.
Richardson kondigde er aan dat haar regering een “geïntegreerde zeemachtbasis” zal bouwen in Ushuaia, dicht bij de Straat van Magellaan, uitkijkend op Antarctica. Beide zijn strategisch belangrijk. Ze waarschuwde voor “de intentie van China om een een multifunctionele haven te bouwen in Rio Grande” (de hoofdstad van de zuidelijke Argentijnse provincie Tierra del Fuego).
Richardson, de hoogste militaire leider van de VS in de regio, somde de troeven van de plaats eerder al op. In 2022 legde ze uit aan het ‘Armed Services Committee’ van het Congres dat Latijns-Amerika en de Caraïbische regio “goed is voor 740 miljard dollar aan jaarlijkse handel met de VS; 60% van de mondiale lithiumvoorraad en 31% van het zoetwater in de wereld bevat; en de grootste oliereserves ter wereld herbergt”.
Enige tijd later benadrukte ze: “Deze regio is belangrijk. Het heeft veel te maken met nationale veiligheid en we moeten er onze inspanningen opdrijven”. In een getuigenis voor een comité in het Congres op 14 maart, merkte ze op: “De PRC [de volksrepubliek China] is Amerika’s allergrootste bedreiging [in de regio]; het tegengaan van zijn agressie en zijn kwaadaardige invloed vereist een aanpak die de hele maatschappij omvat.”
Informatie afkomstig van een vermeend lek in de VS-ambassade in Bolivia suggereert dat de VS-regering landen die momenteel niet geallieerd zijn met Washington, zoals Colombia, Bolivia en Venezuela, wil isoleren en wil samenwerken met “drie bastions van VS-steun”, namelijk Peru, Ecuador en Argentinië.
Analist Sergio Rodríguez Gelfenstein beweert dat “het VS-‘beleid’ [in de regio] in handen is van het Pentagon … en Buitenlandse Zaken slechts een secondaire rol speelt... De nadruk ligt op het penetreren van extreemrechtse regeringen”.
VS-troepen en militaire adviseurs werken samen met regionale militaire strijdkrachten om de drugshandel en andere transnationale misdaden tegen te gaan. Verhalen over hun goede resultaten hebben propagandadoeleinden en moeten steun vergaren voor hun aanwezigheid en voor partnerschappen met regeringen die volksprotesten onderdrukken. De activiteiten van het VS-leger in de regio zijn verstrekkend en dienen zowel langetermijndoelen als kortetermijnbehoeften.
Bewegende delen
De officiële missie van de militaire basis van de VS in de Argentijnse provincie Neuquén is ‘het reageren op humanitaire crisissen’. Dat er in de nabijheid een Chinese faciliteit is om satellieten te lanceren en te volgen, is echter geen toeval. Het gebied heeft ook enorme oliereserves.
VS-troepen gestationeerd in Misiones, aan de Argentijnse grens met Brazilië en Uruguay, houden zich ogenschijnlijk bezig met het bestrijden van de drugshandel en andere grensoverschrijdende misdaden. De VS-regering verleende Argentinië onlangs de kredieten om 24 F16-gevechtsvliegtuigen aan te kopen van Denemarken.
De grootste VS-basissen in de regio zijn Guantanamo in Cuba, waar 6100 militairen en civiele werknemers gestationeerd zijn, en de basis nabij Soto Cano in Honduras, met 500 VS-troepen en 500 civiele werknemers. De ‘Naval Medical Research Unit’ van de VS, die actief is op verschillende locaties in Peru en onder de koepel van SOUTHCOM valt, voert “gezondheidswetenschappelijk onderzoek” met Peruaanse partners. Het dient ook als een centrum voor de “capaciteitsopbouw van speciale eenheden om te overleven in tropische wouden”.
De VS-zeemacht patrouilleert de Zuid-Atlantische wateren en voert gezamenlijke trainingsoefeningen uit met Argentinië, Brazilië, Chili, Colombia, Ecuador, Peru en Uruguay. De VS-kustwacht bestrijdt de illegale – lees Chinese – visserij voor de Zuid-Amerikaanse Pacifische kust.
Het ‘Army Corps of Engineers’ opereert in 17 landen - in acht daarvan fulltime. Het geeft advies rond rivier- en mondingsprojecten, met name over het handhaven van de commerciële vaart van het Río de la Plata-basin tot de Atlantische oceaan.
Zowel Ecuador als Peru gingen recent akkoord met de ontplooiing van VS-troepen op hun grondgebied. Colombia gaf de VS-luchtmacht (in 2009) de toestemming om zeven van zijn basissen te gebruiken. Brazilië en de Verenigde Staten (2019) werken samen bij het lanceren van raketten, ruimtetuigen en satellieten in het Braziliaanse Alcántara-ruimtecentrum. Het VS-leger voert samen met Brazilië en Chili defensie-gerelateerd onderzoek.
Het Southern Command houdt jaarlijks de CENTAM-militaire oefening, met participatie van de Nationale Garde van de VS en troepen van verschillende Zuid-Amerikaanse landen, waarbij ze zich voorbereiden op humanitaire crisissen en natuurrampen. Daarnaast voert de Nationale Garde van 18 VS-staten gezamenlijke trainingsoefeningen uit met troepen van 24 Latijns-Amerikaanse landen.
De Verenigde Staten levert 94,9% van Argentinië’s wapens, 93,4% van Colombia’s wapens, 90,7% van Mexico’s wapens, en 82,7% van Brazilië’s wapens. Bolivia is de uitzondering. Het verkrijgt 66,2% van zijn wapens van China. In 2018 autoriseerde de VS-regering wapenverkopen aan Mexico ter waarde van 1,3 miljoen dollar, in 2022 aan Argentinië ter waarde van 73 miljoen dollar, in 2020 aan Chili ter waarde van 634 miljoen dollar, en in 2022 aan Brazilië ter waarde van 4 miljoen dollar.
Het Southern Command runt scholen voor de opleiding van militaire strijdkrachten en politiemachten in de regio. Het Instituut voor Veiligheidssamenwerking op het Westelijk Halfrond (‘Western Hemisphere Institute for Security Cooperation’), en diens voorganger, de ‘School of the Americas’, leverden sinds 1946 bijna 100.000 opgeleide militairen af. De ‘International Law Enforcement Academy’, dat gevestigd is in El Salvador, en het bestrijden van transnationale misdaad tot doel heeft, traint politieagenten en ander veiligheidspersoneel.
In december 2023 ondernam SOUTHCOM gezamenlijke luchtoefeningen met Guyana, waar Exxon Mobil zich klaarmaakt om offshore-olie te winnen uit enorme voorraden in Guyana’s Essequibo-provincie. Venezuela claimt het eigenaarschap over dat gebied. De Venezolaanse president Maduro beschuldigde de VS-regering recent nog van het opzetten van geheime basissen in het gebied.
Kortom, het verhaal hier is dat van installaties en instituten, leverings- en ondersteuningssystemen, en onderlinge militaire relaties. De complexiteit van deze VS-onderneming duidt op fragiliteit. De samenstelling van de met de VS geallieerde regeringen ook.
Met dergelijke vrienden
De VS houdt er opmerkelijke vrienden op na in Zuid-Amerika. Opgegroeid in de Verenigde Staten en ondersteund door de grote rijkdom van zijn familie, is de Ecuadoraanse president Daniel Noboa, bijvoorbeeld zeer onervaren. Ecuador wordt geconfronteerd met een milieucrisis en wijdverbreid geweld. Inheemse volkeren zijn politiek gemobiliseerd en de veiligheidstroepen zijn brutaal repressief.
Bij een inval in de woning van de niet-verkozen Peruaanse president Dina Boluarte vond de politie op 29 maart sieraden ter waarde van 502.700 dollar, hoewel ze een maandsalaris van maar 3.320 dollar heeft. Nadat politici die de gevestigde orde vertegenwoordigen, Boluarte’s voorganger, de progressieve president Pedro Castillo, in de gevangenis deden belanden, werd ze door hen tot president benoemd. Oligarchisch bewind en een occasionele dictatuur zijn gebruikelijk in Peru, net als inheems verzet.
Het huidig presidentieel bewind in Argentinië is ronduit bizar. Eric Calcagno, een vooraanstaande socioloog, journalist en diplomaat, vertelde onlangs in een interview dat president Milei “vraagt om deel te mogen uitmaken van de NAVO... de organisatie die een deel van ons nationaal grondgebied bezet, de Malvinas [Falklandeilanden]”. Voor Milei is “er niets beter dan een oorlog”. Het huidige “regime… is het boegbeeld van lokale en internationale monopolies [en] brengt Argentinië naar een punt van geen terugkeer”.
Argentina wordt “bestuurd door een heer die dingen beslist in overleg met een dode hond, of nog erger, met generaal Richardson van het Southern Command”. (Milei beschreef in de media hoe hij "in de geest van Conan te treden om zijn angsten te kalmeren". Conan is een hond, die dood is).
Ondertussen marcheerden 800.000 studenten, arbeiders, vakbondsleden, werklozen en volksvertegenwoordigers op 23 april door Buenos Aires. Samen met de 200.000 Argentijnen die elders in het land demonstreerden, protesteerden ze tegen de aanvallen van de overheid op de openbare universiteiten.
Het volksverzet dat aanhoudt in Argentinië en elders in de regio, kan de kwetsbaarheid van de inmenging van het VS-leger blootleggen. Onderzoeker Jason Hickel wijst op de “imperiale regelingen waarop het westerse kapitalisme altijd heeft gerekend (goedkope arbeid, goedkope grondstoffen, controle over de productiecapaciteiten, beschikbare afzetmarkten)".
Hij verwijst naar de “westerse regerende klassen” en het “geweld dat zij plegen, de instabiliteit, de constante oorlogen tegen een lange historische stoet van volkeren en bewegingen in het mondiale Zuiden”. En toch: “Na de politieke dekolonisatie, streefde een breed scala aan bewegingen en staten in het Zuiden ... naar economische bevrijding en soevereine industriële ontwikkeling".
Dit zijn nationale bevrijdingsstrijden die waarschijnlijk zullen doorgaan. Verzet onder die vlag zou op een dag de militaire intrusies van de VS, zoals hoger beschreven, kunnen overweldigen.
Dit vertaalde artikel verscheen eerder op Counterpunch.