Op 20 en 21 mei vindt volgens NAVO Secretaris-Generaal Rasmussen de grootste top uit de geschiedenis van de organisatie plaats. De inzet is groot, aldus Rasmussen nog, want er moeten belangrijke beslissingen genomen worden over de toekomst van de NAVO met focus op drie hoofdthema's: Afghanistan, capaciteiten en middelen, en de versterking van het internationale netwerk van partners. In een communiqué van Rasmussen zit de echte boodschap verborgen: “Dat betekent dat de bondgenoten verder politiek, militair en economisch zullen moeten investeren om de NAVO sterk te houden. En in het huidige klimaat betekent dat dat de bondgenoten hun verbintenis met de NAVO-principes moeten nakomen...” Wat Rasmussen eigenlijk wil zeggen is dat de NAVO zich in een diepe crisis bevindt
(lees ook ons dossier: De NAVO, instrument voor geostrategische belangen)
Op de top die naar verluidt meer dan 55 miljoen dollar gaat kosten, moet er gepraat worden over hoe er meer kan gedaan worden met minder. De economische crisis laat zich voelen. De NAVO-norm voor militaire bestedingen is 2% van het BNP. Bij de Europese NAVO-leden halen alleen Groot-Brittannië en Griekenland (!) nog die drempel en de trend vertoont een dalende lijn. Maar er is meer aan de hand dan louter een gebrek aan middelen. De Koude Oorlog is verleden tijd en de daarmee gepaard gaande angst om aangevallen te worden, ooit de primaire bestaansreden van de NAVO, is al lang verdwenen. Nu blijkt dat de dure en onproductieve ISAF-missie in Afghanistan allesbehalve succesvol verloopt, verliest de NAVO ook haar legitimiteit als interventie-apparaat. Voor de gemiddelde Europeaan en Amerikaan is Afghanistan een ver-van-ons-bed-show geworden. De bondgenoten en hun partners houden er de knip op de beurs en zijn een race begonnen naar de nooduitgang.
Geen eensgezindheid
De NAVO zat om een succes verlegen. Ze was er dan ook als de kippen bij om een schijnbaar gemakkelijke klus als Libië voor haar rekening te nemen. Qadhafi mag dan al van de macht verdreven zijn, een succes kan de operatie nu ook weer niet worden genoemd. Slechts 8 van de 28 NAVO-leden waren bereid om aan deze oorlog te participeren. De bestaansreden van de NAVO is flinterdun geworden en de cohesie staat onder grote druk. Dat blijkt ook uit de grote meningsverschillen rond nucleaire wapens, die angstvallig binnenskamers worden gehouden. Op een persconferentie zei Rasmussen dat de aanwezigheid van nucleaire wapens in Europa “een essentieel onderdeel vormen van een geloofwaardige afschrikking”. Het is geen geheim dat niet alleen de bevolking, maar ook verschillende NAVO-regeringen daar helemaal anders overdenken. Verschillende landen die tactische atoombommen op hun grondgebied herbergen, hebben al openlijk te kennen gegeven dat ze die bommen liever kwijt dan rijk zijn. Het gaat om militair nutteloos geworden relikwieën uit de Koude Oorlog. Duitsland heeft de verwijdering ervan zelfs in zijn regeerakkoord geschreven. Rasmussen was dan ook verplicht om zijn boodschap nadien wat te nuanceren met de toevoeging dat de NAVO zijn steun uitspreekt aan “bewapeningscontrole, ontwapening en non-proliferatie”. Wellicht zal in Chicago een consensus gezocht worden door de verwijdering van de Amerikaanse atoombommen op Europees grondgebied te koppelen aan ontwapeningsonderhandelingen met Rusland. Maar daarmee zijn de violen nog lang niet gelijk gestemd, want Frankrijk en ook Groot-Brittannië willen niet dat er geraakt wordt aan hun status van nucleaire grootmacht. Tot overmaat van ramp zit nu ook het Europees rakettenschild in de problemen: grote vertragingen, stijgende kosten en 'kritische' technische problemen. Ook de Russische tegenkantingen maakt veel Europeanen weinig enthousiast.
Samengevat: de NAVO kampt met een gebrek aan vijanden en aan middelen. Het is symbolisch dat twee derde van het geld voor de Chicago-top bijeengeraapt wordt bij privébedrijven. De NAVO zorgt voor jobs voor generaals, contracten voor wapenbedrijven en volgeboekte hotelkamers tijdens grote bijeenkomsten, maar als bestaansreden voor een alliantie die maar niet losgeraakt van haar koude oorlogsmentaliteit, oogt dat wat mager.
Democratisch België
Blijkbaar mag dat niet aan de grote klok gehangen worden. Voor Defensieminister De Crem geldt maar een lijn: we volgen Washington en liefst zonder parlementaire inspraak. Parlementsleden kregen eind 2010 vooraf geen inzage in de tekst van het nieuw strategisch concept dat in Lissabon werd goedgekeurd. Afgelopen maand werd de Commissie Defensie opnieuw op zijn plaats gezet. Op de vraag hoe het staat met de NAVO-strategie met betrekking tot de inkrimping van het wereldwijde kernwapenarsenaal, antwoordde De Crem gevat: “Ter wille van de veiligheid zijn de besprekingen en het verslag hierover geclassificeerd, wat uiteraard een publiek debat uitsluit”. Een schandelijke aanfluiting van de normale democratische regels, die mee mogelijk gemaakt wordt door de makke opstelling van het gros van onze parlementsleden. Maar bij de bevolking zal dit alles uiteindelijk tot maar een conclusie leiden: de NAVO, weg ermee!