Vooral Angelsaksische media leken de trappers kwijt en ontpopten zich als waterdragers voor beide wereldleiders. Toch lijken redacties weinig lessen te hebben getrokken en vertonen ze nog steeds de neiging om het discours van machthebbers met weinige kritische zin te bejegenen.

De manier waarop er gereageerd wordt op de slachtoffers in Khan Shaykhun – een plaats in Syrisch rebellengebied – die vermoedelijk door gifgas zijn gedood is daar een illustratie van.
Syrisch president Bashar al-Assad en Russisch president Vladimir Poetin tijdens een staatsbezoek in 2015 (Foto: Kremlin via Wikipedia)

Syrisch president Bashar al-Assad en Russisch president Vladimir Poetin tijdens een staatsbezoek in 2015 (Foto: Kremlin via Wikipedia)

Knack.be brengt een artikel getiteld (weliswaar met aanhalingstekens, een citaat dus): ‘Regime van Assad verantwoordelijk voor gifgasaanval’. Pas verderop begrijp je dat het een uitspraak is van Boris Johnson die zegt over bewijzen te beschikken. Maar zoals Knack schrijft: “Op de vraag welk bewijsmateriaal hij onder ogen heeft gekregen, antwoordde hij niet.” Vraag is waarom deze nuance dan niet in de titel wordt gereflecteerd.

De Morgen kopt (5/04): ‘Assad gebruikt gifgas, het Westen kijkt toe’ (zonder aanhalingstekens). De krant gaat in voorbarige overdrive met een dubbele vooringenomen suggestie in één kop: 1. Assad is de dader 2. het Westen kijkt ‘slechts’ toe met onderliggende boodschap, doe iets, wat in deze context makkelijk kan begrepen worden als: wanneer grijpen we nu eindelijk eens militair in…?

De Standaard (5/04) twijfelt evenmin met een ronkende: ‘Waant Assad zich onaantastbaar?’ Het artikel staat vol met veronderstellingen, maar harde feiten worden niet geleverd. De kop van het artikel lijkt dat nochtans te suggereren.

Journalistieke code

Volgens de ‘Code van de Raad voor Journalistiek’ moet de journalist de waarachtigheid van de informatie checken, waarheidsgetrouw berichten en geen feiten verdraaien. De code zegt ook dat de journalist zich niet laat lenen tot propaganda.

In het betrokken artikel van De Morgen valt nochtans zelf af te leiden dat de kop een valse weergave is van de feiten: “De VN-Veiligheidsraad zal bijeenkomen en we gaan uitzoeken wie er verantwoordelijk voor is”, aldus de speciale VN-Gezant Staffan de Mistura. Er is dus blijkbaar geen bewijs over wie er verantwoordelijk is.

Het OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens, meldt op haar website dat ze bezig is om de feiten te verzamelen en informatie te analyseren over de vermeende gifgasaanval in Khan Shaykhun. De OPCW wijst vooralsnog niemand met de vinger.

We beschikken dus niet over feiten die duidelijk maken wie de verantwoordelijken zijn. Dat neemt niet weg dat Frankrijk, Groot-Brittannië en de VS de bewijzen niet afwachten om het Syrische regime als verantwoordelijke aan te duiden, gekopieerd door hun journalistieke waterdragers die nalaten om zich daar kritisch over uit te laten en hen een uitgebreid platform bieden.

De westerse leiders werken inmiddels samen aan een resolutie in de VN-Veiligheidsraad. Het Syrische regime en Rusland ontkennen achter de aanval te zitten, maar anders dan dat het geval is met westerse leiders gaat het om ‘beweringen’ die op de nodige scepsis moeten rekenen. Volgens de ons voorgeschotelde voorkeurslezing zijn beide landen sowieso onbetrouwbaar als bron.

Contrast

De vermeende gifgasaanval komt op het ogenblik dat in eigen land volop het debat woedt over de burgerdoden die vallen onder de bommen van de internationale coalitie waar België deel van uitmaakt.

Het contrast is groot. Over de mogelijke betrokkenheid van Belgische gevechtsvliegtuigen bij de dodelijke aanval op al Jadida (er is sprake van mogelijks 200 doden), een wijk in Mosoel, Irak, schrijft Het Laatste Nieuws (3/04): “Zoals wel vaker in oorlogssituaties hangt er nog veel onduidelijkheid rond het bloedbad, dat minstens tientallen maar wellicht honderden levens heeft gekost.”

Behoedzame berichtgeving, zoals we die de jongste dagen in de meeste media rond dit incident konden vaststellen. Het is vergeefs zoeken naar ronkende beschuldigende titels en straffe verklaringen van politici of journalisten over burgerdoden die vallen bij de Belgische gevechtsmissie. Al enkele dagen krijgen we vooral te horen dat er een onderzoek komt naar wie er verantwoordelijk is. Blijkbaar is er alleen maar sprake van het vermoeden van onschuld, twijfel of nuance als ‘we’ zelf betrokken partij zijn in een oorlog?

(Dit opiniestuk verscheen eerder op Apache.be)