NPT Conferentie New York, ontgoochelend maar niet verrassend.
6 minuten

Een verbale steun aan de idee van kernontwapening maar weinig concreet resultaat. Dat is zowat de visie van de Lawyers Committee on Nuclear Policy na het lezen van het einddocument van NPT-Herzieningsconferentie van New York. De aankondiging dat men een conferentie zal houden voor een kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten is positief. Deze breuk tussen woorden en daden was volgens Antoine Uytterhaeghe van in het begin duidelijk.

NPT CONFERENTIE NEW YORK, ALLEEN EEN VERBALE ONTWAPENING

Antoine Uytterhaeghe

De weg naar een kernwapenvrije wereld is nog niet in zicht. Obama laat nieuwe kernkoppen ontwikkelen en de NAVO moderniseert zijn arsenaal.

Sinds 40 jaar is het Non Proliferatie Verdrag van kracht. De staten zonder kernwapens verklaarden met hun toetreding dat ze afzien van de ontwikkeling van nucleaire wapenprogramma’s en dat ze niet van plan zijn een kernwapenarsenaal op te bouwen. De kernwapenmogendheden verplichten zich tot het ontmantelen van hun omvangrijk kernwapenarsenaal en tot het beëindigen van iedere verdere proliferatie van nucleaire wapentechnologie. Sindsdien is de club van kernwapenstaten alleen maar uitgebreid (India, Pakistan, Israël, Noord-Korea).

Om de vijf jaar wordt er een Review conferentie georganiseerd die de naleving van de rechten en plichten in de toepassing door de verdragstaten beoordeelt. Op de bijeenkomst van 1995 en 2000 werden resoluties aangenomen voor verdere stappen naar een ontwapening. De bijeenkomst van 2005 was een ramp, door de weigerende houding van de Verenigde Staten.

Na de aankondiging van de Amerikaanse president Obama verleden jaar in Praag, dat hij zich wil inzetten voor een kernwapenvrije wereld, waaide er een nieuwe wind van hoop dat er eindelijk vooruitgang zou kunnen geboekt worden in het nucleaire ontwapeningsdossier.

Op de herzieningsconferentie 2010 in New York spraken de ministers van Buitenlandse zaken en hun vertegenwoordigers bij de VN zich allemaal uit voor kernontwapening. Maar de daden van de NAVO lidstaten tonen een heel ander beeld.

Eind april had de Amerikaanse staatssecretaris Hillary Clinton op de NAVO top in Tallinn duidelijk de essentie bepaald van de NAVO-houding rond kernwapens. De gewezen Amerikaanse staatssecretaris, Madeleine Albright, rapporteerde in de voorbije weken hoe een officiële denkgroep de toekomstige strategie van de alliantie ziet: kernwapens zijn onontbeerlijk voor de NAVO, ze moeten in Europa opgeslagen blijven en ze moeten gemoderniseerd worden. Duidelijker kan men niet zijn om neen te zeggen tegen een wereld zonder kernwapens.

In de VS kondigde president Obama met een regeringsdecreet aan dat in de toekomende tien jaar 80 miljard dollar zal besteed worden voor de modernisering en ontwikkeling van nieuwe kernkoppen. De financiële middelen voor de VS bewapening zullen in de volgende jaren jaarlijks met 10 procent stijgen. Er wordt lippendienst bewezen aan ontwapening maar de realiteit toont een intensieve modernisering van hun nucleair wapenarsenaal.

Het NAVO-kamp is ontegensprekelijk een motor tot verdere ontwikkeling van de kernwapens. Gelijktijdig groeit ook het kamp van de voorstanders van een kernwapenvrije wereld. Het is een grote volksbeweging, waarvan delen van de politieke elite uit noord en zuid deel uitmaken. Het kernpunt van deze anti-kernwapenbeweging is de steun voor een nucleaire-wapenconventie (NWC), dat een volkenrechtelijk verdrag moet zijn.

Meer en meer niet-gegonden landen spreken zich uit voor een dergelijke conventie, alsook politici en parlementen - waaronder het EU parlement - kerkleiders, vakbonden en de duizenden burgemeesters. Wereldwijd hebben tot op heden 25 miljoen burgers met hun handtekening hun wil voor een atoomwapenvrije wereld bekrachtigd. Tegenstanders krijgen het steeds moeiiljker om deze stroming te negeren. Zelfs de voorstanders van kernwapens worden tot verbale en gedeeltelijke toezeggingen gedwongen, zoals blijkt in New York.

Dat moet wel, want het gevaar is niet onbestaand dat het non-proliferatieregime totaal verlamd geraakt door de verderzetting van nucleaire apartheid: de haves en de haves-not. Na 40 jaar van oneerlijke beloften is dit niet langer houdbaar. Grondige wijzigingen in de internationale krachtsverhouding hebben het zelfbewustzijn voor gelijkberechtiging van de staten op de dagorde geplaatst: een polycentrische wereld is zich aan het ontwikkelen. Wanneer de kernwapenstaten zich verder aan hun privilegies vastklampen dan zal dit een verdere ongebreidelde proliferatie van kernwapens met zich mee brengen.

In bepaalde EU landen groeit de roep om de opgeslagen Amerikaanse kernbommen te verwijderen. Maar de beleidvoerders blijven hierover een dubbelzinnige houding aannemen op de NPT conferentie van New York. Binnen de NAVO stelden sommigen de vraag om het debat te agenderen, maar naar verluidt zou een verandering in de huidige toestand op een algehele NAVO-consensus moeten berusten. Willen de vraagstellers (o.a. België, Nederland, Duitsland) nu echt voor hun zaak opkomen of is een en ander bedoeld om het gezicht te redden voor de burgers van hun land met de boodschap dat ze ontwapeningsplannen hebben.

Zal de terugtrekking van de kernbommen uit Kleine Brogel in de regeringsverklaring van de volgende regering worden opgenomen?


A FINAL DOCUMENT WITHOUT FINALITY: THE NPT REVIEW OUTCOME

John Burroughs,
Executive Director Lawyers Committee on Nuclear Policy

Na vier weken van interessante debatten eindigt de NPT-conferentie eerder met een sisser dan met een 'bang'. De hoop dat deze conferentie zou oproepen tot onderhandelingen voor een kernwapenconventie – naar analogie met de bestaande conventie voor biologische en chemische wapens - is ijdel gebleken.

Vier van de vijf kernwapenstaten – Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland en de Verenigde Staten – hadden duidelijk gesteld dat indien de conferentie een consensusdocument wilde, men de oorspronkelijke kladversie behoorlijk naar beneden moest schalen. Wat we nu krijgen is een stappentheorie dat vermindering van het kernwapenarsenaal, de in voege treding van het Algemeen Teststop Verdrag, e.d.m. zal leiden naar een kernwapenvrije wereld. Deze vier landen weigerden een tijdschema om de vooruitgang te meten.

In de afdeling “dank voor kleine diensten” roept het Einddocument van New York de kernwapenstaten op om zich onverwijld te engageren voor verdere kernwapenvermindering – in het kader van ontwapeningsartikel VI van het NPT - en hierover tegen 2014 te rapporteren in voorbereiding van de volgende Herzieningsconferentie van 2015.

Algemeen gesteld herbevestigt dit Final Document in woorden de vroegere NPT-engagementen en de noodzaak van hun realisatie, met inbegrip van regels rond transparantie, verificatie, de onomkeerbaarheid van ontwapening, en met inbegrip van een 'duidelijk traject' naar de totale eliminatie van hun nucleaire arsenalen. Dergelijke herbevestiging was wel nodig na de mislukte herzieningsconferentie van 2005.

Positief is ook de passage in de tekst dat het gebruik van kernwapens catastrofale humanitaire gevolgen heeft, en ook de eis dat alle staten ten alle tijde het internationaal recht en het internationaal humanitair recht, zullen naleven. Dit is een verwijzing naar de onwettelijkheid van elk gebruik van nucleaire wapens zoals dat in de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof van Den Haag in juli 1996 wordt bepaald.

Een concreet resultaat van deze conferentie betreft de verklaring over een kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten. Het Einddocument spreekt over een oproep voor een conferentie over dit controversieel onderwerp in 2012, en de benoeming van een bemiddelaar om de conferentie mogelijk te maken.

Alles bijeen geteld was het resultaat ontgoochelend maar niet verrassend. De stem van de civiele samenleving en van bepaalde landen heeft echter nog nooit zo luid kunnen klinken: haal het nucleaire zwaard van Damocles – zoals president Kennedy het ooit noemde - boven de wereld weg. Deze stem zal ook na de conferentie blijven klinken.

 

 


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Thema

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.