Image
"Onze politici kiezen voor veiligheid in plaats van vrede"
Foto: William M. Connolley.
"Onze politici kiezen voor veiligheid in plaats van vrede"
Artikel
7 minuten

De gezinskrant De Bond had een interview met Georges Spriet, voormalig Algemeen Secretaris en huidig bestuurslid van Vrede vzw. Die ontdekte dat "de ware vredesmilitant geen houdbaarheidsdatum heeft." Een gesprek over Vrede en verzet met een warme oproep voor de betoging tegen de gevechtsvliegtuigen.

"Vanaf de jaren tachtig werkte ik als bediende bij een groot bedrijf in Brussel, was ik tijdens mijn vrije tijd als vrijwilliger sterk betrokken bij de derde wereldbeweging. Ik nam toen deel aan de vredesbetogingen tegen de installatie van Amerikaanse nucleaire kruisraketten op ons grondgebied. Zo leerde ik ook de mensen van Vrede kennen. Naast hun studiewerk nemen ze immers ook deel aan acties. Ditmaal organiseren ze mee de betoging op zondag 24 april tegen de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen.

Onze vredesorganisatie is vrij snel na het einde van de Tweede Wereldoorlog opgericht door mensen uit het gewapend verzet. Ditmaal gingen ze in het verzet tegen de atoombewapening. In ons land hadden vooral aanhang in het zuiden van ons land. De eerste rector van de VUB, Aloïs Gerlo, was in het begin heel actief bij ons.

Vanaf 1990 ben ik voltijds gaan werken bij Vrede, weliswaar als enige betaalde kracht. Daardoor was ik manusje-van-alles, maar kon gelukkig op heel veel vrijwilligers rekenen. Vanuit hun Raad van Bestuur volg ik nu al een paar jaar hun inhoudelijke werking verder op, alsook financieel. Organisatorisch en naar actie voeren toe, ben ik nu minder betrokken dan voorheen. Vandaag is het werk veel professioneler geworden en ook de verwachtingen liggen anders. Jonge mensen behouden wel hun maatschappelijk engagement, maar wisselen sneller van organisatie waarin ze hun idealen willen nastreven.

Vrede heeft steeds geprobeerd om de vredesthema's bij zoveel mogelijk groepen van het middenveld op de agenda te krijgen. Zo was er in de jaren zeventig een nauwe samenwerking met de KWB in het Overlegcentrum voor de Vrede (OCV). Uiteindelijk is daar een heel ruime waaier aan groepen uit het middenveld bij betrokken geraakt. Toen er echter in 1979 voor het eerst aangekondigd werd dat er in ons land nucleaire kruisraketten geplaatst zouden worden, was niet iedereen te vinden om daar meteen tegen te betogen. Aangezien alle beslissingen bij consensus genomen werden, is hieruit VAKA ontstaan. Die actiegroep wou wél ageren en het niet bij louter bewustmaking en lobbywerk houden. In oktober van datzelfde jaar werd de eerste betoging in Brussel een onverwacht succes."

Mooie momenten

"Als ik terugdenk aan wat mij in de voorbije decennia het meest voldoening gaf, is dat vooreerst onze actie tegen de voorbereiding van de oorlog in Irak in 2003 (de tweede Golfoorlog, red.). In overleg met vredesbewegingen elders in de wereld hebben we in februari van dat jaar gelijktijdig in zesduizend steden kunnen protesteren. In Londen, Madrid en Rome kwamen er telkens ruim één miljoen mensen op straat. In Brussel waren het er 'slechts' tachtigduizend, waarmee echter onze stoutste verwachtingen ruim werden overtroffen. Weliswaar hebben we de invasie van Irak niet kunnen stoppen, maar we zijn er wel in geslaagd om duidelijk te maken dat heel veel mensen ernstige bedenkingen hadden bij die interventie. Achteraf bleek ze trouwens een blunder van formaat.

Mijn andere 'mooiste moment' was de goedkeuring van de wet op anti-persoonsmijnen. Dat was het werk van een combinatie van Noord-Zuidorganisaties en vredesorganisaties, gecoördineerd door Handicap International. Vzw Vrede was nauw betrokken bij dat pionierswerk – ons land was immers het eerste ter wereld om een dergelijk verbod goed te keuren - door politici te bezoeken en hen ervan te overtuigen om vóór dergelijk verbod te stemmen. We hebben toenmalig staatssecretaris voor ontwikkelingssamenwerking Eric De Rijcke toen meermaals met een bezoek vereerd. Het is zijn verdienste dat hij dat verbod op persoonsmijnen verdedigd heeft bij zijn buitenlandse collega's zodat het een internationaal verdrag zou kunnen worden (Het verdrag van Ottawa werd op 1 maart 1999 van kracht, red.).

De symbolische waarde van een dergelijk verbod mag niet worden onderschat. Nadien volgden immers de clusterbommen en misschien prijken ooit ook de kernbommen op het lijstje van 'immorele' wapen. Het is al zoveel keer herhaald dat de kernbommen van Kleine Brogel geen enkel militair nut meer hebben, maar in deze kwestie ontbreekt het onze politici gewoon aan moed. De uitspraak van het Internationaal Gerechtshof van Den Haag uit 1995 dat kernwapens ingaan tegen alle regels van het humanitair recht, liet in de ogen van de beleidsmensen een achterpoortje open staan. In het geval een kernwapen moet dienen om het voortbestaan zelf van een land te vrijwaren, kon het Hof geen uitspraak doen of het gebruik ervan al of niet illegaal is.

Ondertussen blijft het puur militair denken overheersen, waarbij je je moet wapenen tegen je vijand. De vredesbeweging daarentegen stelt dat als je niet 100 procent met iemand overeenkomt, je mits de nodige afspraken toch kunt dezelfde wereld blijven delen. Het 'wij-zij'-denken houdt ons echter gevangen in een bewapeningslogica. Nochtans bestaat totale beveiliging niet. Werk toch liever aan de oorzaken van een conflict, al is dat een werk van lange adem."

Peperdure aankoop

"Dat brengt ons bij de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen, waarbij we twee zaken moeten onderscheiden. Vooreerst of we die toestellen wel echt nodig hebben en vervolgens waartoe ze moeten dienen. Die discussie is bovendien ook verbonden met de aankoop van toestellen die onze nog te moderniseren atoombommen van Kleine Brogel kunnen afgooien. Alleen de F-35 of Joint Strike Fighter (JSF) kan die taak aan. Als we ons verder inschrijven in de logica van de nucleaire afschrikking, moeten we een heel duur vliegtuig aankopen. Allicht wordt dat minstens 125 miljoen euro per stuk, waarbij het huidige jaarbudget voor aankopen van nieuw militair materieel al bijna meteen opgesoupeerd is. Ondertussen is gebleken dat de veelzijdige inzet van dit toestel vaak te veel vergt van zijn straalmotor, waardoor het al meermaals aan de grond moest blijven.

Nog fundamenteler is de vraag of wij sowieso jachtbommenwerpers nodig hebben. Is dat alleen om de NAVO te plezieren? Vroeger betekende 'defensie' verdediging, van je eigen bevolking en grondgebied tegen een aanvaller. Ondertussen hebben de beleidsmakers 'defensie' vervangen door 'veiligheid' en daarna zijn we beginnen zeggen dat de grensgebieden van Europa ook veilig moeten zijn. Desnoods moet dat dan maar met een militaire interventie, in de praktijk met luchtbombardementen want dan moeten we geen soldatenlevens riskeren. Bovendien hebben we sinds 11 september 2001 we de uitspraak van voormalig Amerikaans president Bush Jr. verinnerlijkt, namelijk dat we op elk moment door gelijk wie aangevallen kunnen worden. We moeten dus álle militaire middelen inzetten om ons te verdedigen. Onlangs nog is gebleken dat er tegen terroristische aanslagen niet erg veel gedaan kan worden. Tenzij ervoor zorgen dat er geen groepen meer uitgesloten of vernederd worden."

Een ander soort defensie

"Eens te meer zal de gewone mens de rekening gepresenteerd krijgen, terwijl we nu al hard moeten snoeien in de sociale zekerheid en gezondheidszorg omwille van de grote tekorten op de betalingsbalans. Bovendien tonen peilingen uit het recente verleden duidelijk aan dat de bevolking van de kernbommen af wil, kan men dat toch niet blijven naast zich neerleggen? Wat blijft er anders nog over van een gezonde democratie?

Het middenveld moet zich hier laten horen via deze betoging tegen de gevechtsvliegtuigen. Alle vredesbewegingen staan hier immers schouder aan schouder. Tegelijk is het een gelegenheid om zich af te vragen welk soort leger we nodig hebben. Bij Vrede kiezen we voor 'defensieve' defensie, een idee die zou ontleend zijn aan Jean-Jaurès' boek 'La nouvelle Armée', waarin wapens slechts defensief gebruikt worden.

Nog beter is de oplossing van een VN-vredesmacht die preventief tussenkomt in potentiële gewelddadige conflicten. In werkelijkheid wordt de VN juist meer en meer buiten spel gezet door de NAVO en het Warschaupact. 'Met goedkeuring van de internationale gemeenschap' wordt steeds vaker verengd tot die van de NAVO. Uiteindelijk denkt onze westerse arrogantie het nog steeds beter te weten hoe de wereldproblemen moeten worden aangepakt. Ondertussen is de wereld echter grondig veranderd…

We krijgen dus opnieuw een kans om onze Facebook-acties te verlaten. Voor mij is zo'n betoging slechts het begin van een beweging tegen een echt onverantwoorde aankoop. Naast een anti-oorlogsagenda is er immers evenzeer nood aan een programma voor duurzame ontwikkelingsdoelen die alle wereldbewoners ten goede komen. Vandaar dat de samenwerking met organisaties voor solidariteit met het Zuiden en met deze die het klimaatprobleem en dat van het versnelde biodiversiteitsverlies willen aanpakken, voor de hand liggen. In die zin is een vredesmilitant vandaag tegelijk een ecologisch militant.

Al die jaren ben ik nooit echt ontmoedigd geraakt, gewoon omdat ik vanaf het begin wist dat dergelijk vredesengagement veel weerstand zou oproepen. Als je vooraf weet welke hindernissen er op je zullen afkomen, raak je niet zo gauw van je stuk. En uiteraard heb je ook medestanders nodig die jou goed omringen. En daaraan heeft het mij gelukkig nooit ontbroken, en evenmin in mijn gezin."

Meer op www.geengevechtsvliegtuigen.be


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Thema
Land

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.