President Porosjenko van Oekraïne zit in nood. Hoe de schade te beperken van het debacle dat hij en vooral zijn westerse vrienden hebben veroorzaakt. Het Oekraïense leger is een verslagen puinhoop, wat Brussel en Washington een stevige kater bezorgt. De aangekondigde vervroegde parlementsverkiezingen rijten wonden binnen het regeringskamp open. Het verlies van de Krim is definitief. De corruptie en de macht van de oligarchen zijn niet minder dan onder Porosjenko’s voorgangers, de ontgoocheling bij de vroegere manifestanten van Maidan is dan ook groot. En  de twijfels aan de versie van Kiev over het neergestorte Maleisische toestel zijn al even groot.

Kiev staat, na de militaire nederlaag in het oostelijk gebied van de Donbass, ineens open voor zelfbestuur van de Donbass. De Rada, het parlement, keurde in allerijl een voorstel goed waardoor die regio financiële zelfstandigheid krijgt. Er wordt amnestie beloofd aan de opstandelingen die geen misdaden tegen de men sen begaan hebben: het is bijna komisch, de verliezer die amnestie belooft aan de overwinnaar. De opstandelingen staan op een boogscheut van de havenstad Marioepol, ze kunnen bijna zomaar binnentrekken en Porosjenko biedt hen gul amnestie aan…

Laat en weinig

Het voorstel voor Donbass komt laat en houdt weinig in. Het Russisch wordt voor dit gebied herkend als officiële taal, naast het oekraïens. Maar ze zijn in het oosten en zuiden van Oekraïne niet vergeten dat ongeveer de eerste maatregel na de”revolutie van  Maidan” in februari de degradatie van het Russisch was. En het gaat niet alleen om Donbass maar om de helft van Oekraïne, het zuiden en oosten dat zich door de huidige machthebbers in Kiev gediscrimineerd voelt. Een vorm van zelfbestuur alleen voor Donbass lost het probleem van die helft niet op.

Porosjenko hoopt met die “toegeving” een deel van de opstandelingen en Moskou te paaien. Maar het is ook een geste naar zijn westerse vrienden toe. Want binnen de EU, o.a. de Duitse leiders, zijn ze niet blij met het militair debacle. Het zomeroffensief tegen de opstandelingen was met veel bazuingeschal en tromgeroffel aangekondigd en de zegebulletins volgden elkaar op. Dat dit gepaard ging met massale bombardementen op burgerdoelwitten werd er dan maar als ‘collateral damage’ bijgenomen. Toen de krijgskansen ondanks de toeloop van fascistische milities en van westerse huurlingen keerden, werd dat dan maar snel aan een Russische invasie toegeschreven, waarbij de westerse inmengingen niet werden aangeroerd.

Glad ijs

De westerse vrienden stellen intussen vast dat hun politiek van sanctiegolven  tegen Moskou niet het gewenste effect hebben. In alle landen die sancties nemen, morren zakenkringen dat het westen met die sancties in eigen voet schiet. Bovendien, dat is dan ook collateral damage’, spint Poetin daar garen bij, hij is in eigen land nog nooit zo populair geweest en is dat, blijkens peilingen, ook in diverse westerse landen, waaronder Duitsland. De westerse propagandamachine werkt niet naar behoren.

 Moskou houdt daarnaast heel wat tegensancties achter de hand die zware gevolgen kunnen hebben, bij voorbeeld voor de luchtvaart. Zowel Berlijn, Washington, Londen, Parijs, Brussel… zoeken een uitweg en dringen bij Porosjenko aan op een uitweg zonder veel gezichtsverlies. Er wordt wel een akkoord over samenwerking ondertekend, maar Brussel stelt de toepassing ervan uit tot eind volgend jaar. De EU koopt daarmee tijd om zich intussen uit dat wespennest te werken.

Maar Porosjenko en zijn regering – een ploeg vol tegenstrijdige belangen – staan onder druk van allerlei nationalistische groepen die zich beroepen op de “geest van Maidan”. De revolte van Maidan ging in de eerste plaats om protest tegen corruptie en tegen het machtsmisbruik van de beruchte Oekraïense oligarchen. Maidan werd gerecupereerd door ultranationalistische groepen, waaronder authentieke fascistische benden als Pravyi Sektor, die er een uiterst-rechtse stempel op drukten.

Die ultra-rechtse nationalisten hebben geen oor naar toegevingen. Zij hebben een grote invloed in Kiev, premier Arseni Jatsenjoek stelt zich met het oog op de verkiezingen van 26 oktober harder op dan de president. President en premier trekken apart naar de stembus, beide met een magere balans.

Dat de economische crisis erger is geworden, schuiven ze op de oorlog. Dat de corruptie nog altijd even erg is en dat de oligarchen nog even stevig aan de touwtjes trekken, trachten ze ook aan de oorlog te wijten. Maar de actievoerders van Maidan, tenminste zij die tegen corruptie en oligarchie protesteerden, zijn niet overtuigd. Oekraïne heeft nog altijd een echte revolutie nodig.

“Europa”

Maar voorlopig heerst er vooral verwarring. De Eu en vooral de VS hebben in Oekraïne met vuur gespeeld zonder rekening te houden met de bijzondere interne en internationale context. De poging van 2004 om Oekraïne met de zogenaamde “oranje revolutie” – die uiteindelijk neerkwam op een match onder oligarchen – in het vaarwater van EU en Navo te krijgen, was mislukt omdat toen ook al geen rekening met die context was gehouden. Deze keer werd het alleen maar erger.

Toch blijven westerse leiders en media het hebben over een Oekraïense publieke opinie die fier is op haar natie en toch zo graag bij “Europa” zou horen, maar gefnuikt wordt door Russisch imperialisme. Er even aan herinneren dat Oekraïne op een dag in augustus 1991 tot eigen verrassing een onafhankelijke staat werd omdat een couppoging in Moskou om de Sovjet-Unie en het Sovjetsysteem overeind te houden, faliekant was afgelopen. De leider van de Oekraïense communisten, Leonid Kravtsjoek werd op een halve dag de grote voorman van het Oekraïense nationalisme, of dan toch van de herboren Oekraïense natie. De chef van de oude Sovjetnomenklatoera  werd de chef van de nieuwe oligarchie. De droom van de communistische nomenklatoera, kapitalist worden, kwam uit.

Er was in de jaren daarvoor wel een Oekraïens Volksfront geweest, Roech, maar dat was hoofdzakelijk beperkt tot een deel van het westen, de streek van Lviv waar nu de nationalisten van Svoboda en co de plak zwaaien. Waar de fascistische leider Bandera als een held wordt gehuldigd. Van enig Oekraïens nationaal protest was in de rest van het land weinig te zien. Het systeem van oligarchen dat in de plaats kwam, was nadien niet van aard om het enthousiasme in de nieuwe natie aan te porren.

En enthousiasme voor Europa? Terwijl EU, IMF en co aandringen op het snel kraken van harde noten. Niet door de oligarchen, maar door de bevolking. “Europa” betekent concreet desindustrialisatie, snoeien in subsidies, pensioenen en andere sociale uitkeringen.

Volharden

Maar de huidige “pauze” betekent niet dat Washington en Brussel hun plannen opbergen om Oekraïne volledig, op enkele stukjes na, in hun kamp op te nemen. De gewapende arm van de bevriende oligarchen en de uiterst-rechtse groeperingen is deze keer te zwak gebleken? Dan is het een kwestie van tijd winnen voor een volgende ronde waarbij de vrienden in Kiev met westers geld beter bewapend zijn om elk verzet te smoren.

En de verkiezingen van 26 oktober? De oligarchen trekken met hun lijsten en hun geld naar de kiezer, net als de vorige keren. Het “Blok Porosjenko”, van oligarch Porosjenko,  wordt wellicht de grote winnaar. De kans is groot dat de Communistische Partij, gezien de hysterische anticommunistische sfeer,  geweerd wordt. En na die zege zal de president de Oekraïeners bovenvermelde noten doen kraken, de prijs om Europeser te worden.