Hoewel George Floyd het zoveelste slachtoffer is van brutaal politiegeweld, richt president Trump nu zijn pijlen op het protest en ook de woede van manifestanten die vanuit de straten eisen dat er eindelijk een duidelijk politiek antwoord komt. President Trump dreigt er nu nog een escalerende schep bovenop te doen met electoraal getint spierballengerol. In plaats van maatregelen aan te kondigen die een antwoord kunnen bieden op het racistisch probleem dat in nagenoeg alle geledingen van de samenleving aanwezig is en tot een duidelijke – in woorden, maar ook daden – veroordeling van het politiegeweld over te gaan, dreigt hij er nu mee om het leger in te schakelen tegen misnoegde Amerikaanse burgers.  Eerder besliste de gouverneur van Minnesota, de staat waarin de moord op George Floyd plaatsvond en waar het protest het hevigst is, om de Nationale Garde te mobiliseren om de onrust te onderdrukken. Volgens de gouverneur gaan de protesten niet langer “over de dood van George Floyd, maar over het veroorzaken van chaos”.

Voor Afro-Amerikanen, maar ook voor andere groepen in de samenleving, heeft de staat zijn legitimiteit verloren

Hij heeft zelfs een punt: de protesten gaan inderdaad niet meer alleen over de moord op een Afro-Amerikaan. De mensen zijn woedend over het onvermogen van een rechtssysteem om de onrechtvaardigheid in de maatschappij aan te pakken en over een president die campagne voert door het hanteren van harde taal tegen zij die dat aanklagen. Voor Afro-Amerikanen, maar ook voor andere groepen in de samenleving, heeft de staat zijn legitimiteit verloren, zeker als het gebruik maakt van geweld tegen de bevolking. Dat verlies aan legitimiteit is al langer zichtbaar omdat een groot deel van de samenleving de touwtjes niet meer aan elkaar kan knopen en de mensen niet kunnen terugvallen op een sociaal zekerheidssysteem dat hen uit de armoede weghoudt. De Covid-19-crisis die meer dan 100.000 doden maakte, legt het falen van het Amerikaanse staatsapparaat en de gebrekkige toegang tot de gezondheidszorg extra bloot. Tel daarbij op dat de bevolking tot de tanden gewapend is - soms met echte oorlogswapens - en de vele gewelddelicten en je komt gevaarlijk dicht bij een ‘failed state’.

Racisme is een plaag die niet alleen de Verenigde Staten teistert. Ook in Europa heeft extreemrechts de wind in de zeilen. Er is het rauwe taalgebruik op sociale media, maar zeker ook het politiegeweld tegen minderheden en vluchtelingen. Denken we maar aan het gewelddadig optreden van de Griekse politie aan de Turkse grens enkele maanden geleden toen met scherp op vluchtelingen is geschoten.

Racisme, ook een Europees probleem

Het Europees Netwerk tegen Racisme (ENAR) waarschuwt dat de handhavingsbevoegdheden van de politie in het kader van de strijd tegen COVID-19 etnische minderheden onevenredig treft. Ze worden volgens ENAR “onderworpen aan discriminerende controles en boetes, raciale profilering en hardhandige politietactieken en geweld.” De Covid-19-maatregelen verergeren de discriminerende en gewelddadige politiepraktijken waaraan etnisch-culturele minderheden al tientallen jaren blootstaan. "Het waarborgen van eerlijke en effectieve politiepraktijken en gerechtigheid voor gemeenschappen is nu meer dan urgent," aldus Karen Taylor, voorzitter van ENAR.

De Covid-19-maatregelen verergeren de discriminerende en gewelddadige politiepraktijken waaraan etnisch-culturele minderheden al tientallen jaren blootstaan.

Elk Europees land heeft zijn trieste balans van racistisch geweld. Ook in Europa wordt het tijd om het probleem ernstiger te erkennen en structurele antwoorden te bieden. Mensen moeten sociaaleconomische perspectieven worden geboden, de publieke dienstverlening moet een prioriteit vormen en de discriminatie op zoveel terreinen moet worden gebannen, om maar enkele van de probleemgebieden te benoemen. Tolerantie, respect en omgang met culturele identiteiten zouden meer dan ooit een plaats moeten krijgen in het onderwijs, het politieapparaat en de administratie.