Image
Oekraïne

Shutterstock.com

Gemeenschappelijke veiligheidsbenaderingen om de crisis in Oekraïne en Europa op te lossen
Artikel
16 minuten

Dit artikel van de directeur van de 'Campaign for Peace, Disarmament and Common Security', gaat dieper in op het concept van Gemeenschappelijke Veiligheid en de mogelijke oplossingen die deze benadering biedt voor het ontmijnen van de huidige crisis in Oekraïne (red.).

We worden gebombardeerd door nieuwsberichten en aankondigingen van VS-president Biden en minister van Buitenlandse Zaken Blinken dat er een Russische invasie van Oekraïne op handen is. 

Op 18 januari, toen hij zich opmaakte om naar Kiev, Berlijn en Genève te gaan, zei minister van Buitenlandse Zaken Blinken: “We zijn nu op een punt waarop Rusland op elk moment een aanval in Oekraïne zou kunnen lanceren”. Een dag later verklaarde president Biden dat hij verwachtte dat de Russische president Poetin een invasie zou bevelen. Beiden vergezelden hun angstopwekkende waarschuwingen met niet al te accurate beweringen over de eenheid van de NAVO en de bedreiging dat een Russische invasie van Oekraïne beantwoord zou worden met een “ernstige en verenigde reactie”.  

Opmerkelijk is dat er in Europa relatief weinig angst is voor een Russische invasie. Men gelooft dat de 100.000 troepen die Rusland ontplooid heeft langs zijn grenzen met Oekraïne een onderhandelingstruc zijn. Toen minister Blinken en de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov elkaar ontmoetten in Genève verbonden ze zich effectief tot toekomstige diplomatie. 

Deze crisis is totaal onnodig en wordt in grote mate aangewakkerd door het insisteren van de VS op het behoud van de NAVO’s ‘open deur’-beleid, terwijl de realiteit is dat Frankrijk en Duitsland niet akkoord zouden gaan met de toetreding van Oekraïne bij de NAVO. Een oplossing voor de crisis zou bespoedigd kunnen worden als president Biden en minister Blinken het voor de hand liggende zouden verklaren: “We begrijpen dat er diepe onzekerheden zijn aan beide kanten. Aangezien onze bondgenoten echter geen haast hebben om Oekraïne te verwelkomen bij de NAVO, stellen we een moratorium op nieuwe NAVO-lidmaatschappen voor. Daarnaast kijken we uit naar een reeks constructieve onderhandelingen om een blijvend Euraziatisch veiligheidskader voor de 21ste eeuw vast te leggen”. Een dergelijke verklaring zou alle betrokken krachten temperen. In plaats daarvan wordt deze veelzijdige crisis verergerd door het hardnekkig vasthouden van de VS aan de mogelijkheid dat Oekraïne en Georgië de NAVO vervoegen.

Deze crisis is totaal onnodig en wordt in grote mate aangewakkerd door het insisteren van de VS op het behoud van de NAVO’s ‘open deur’-beleid.

Deze crisis is al jaren in de maak. In 1990 ondertekenden 34 staatshoofden binnen het kader van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, het Charter van Parijs, dat “een nieuw tijdperk inluidde waarin staten een ongekende verbintenis aangingen voor binnenlandse individuele vrijheden, democratisch bestuur, mensenrechten en transnationale samenwerking". 

Zeven jaar later (1997) volgde de NAVO-Rusland Stichtingsakte voor Wederzijdse betrekkingen, Samenwerking en Veiligheid  (‘Founding Act’), die verbintenissen vastlegde rond gelijke veiligheid en waarin beloofd werd geen veiligheid na te streven ten koste van de veiligheid van de ander. En in 1999 stipuleerden de lidstaten van de OVSE in hun Europees Veiligheidscharter dat ze hun veiligheid “niet zouden versterken ten koste van de veiligheid van andere Staten”. 

Veel meer dan het onzekere lot van Oekraïne, is het de schending van deze engagementen om een post-Koude Oorlogse Europese veiligheidsorde te creëren, die de kern vormt van de huidige gevaarlijke crisis. In plaats van fouten die in het verleden gemaakt zijn te erkennen en te compenseren, heeft het arrogante onvermogen van de VS en NAVO-leiders om de legitieme Russische veiligheidsbezorgdheden te aanvaarden, de Oekraïne-crisis veroorzaakt. 

Wat de Oekraïne-crisis genoemd wordt, is eigenlijk een trans-Europese crisis. Ondanks de harde publieke retoriek van alle zijden, lijkt een Russische invasie van Oekraïne op korte termijn onwaarschijnlijk, maar kan ze kan altijd veroorzaakt worden door een onbedoeld incident, een ongeval of een misrekening. 

Er zijn diplomatieke opties gebaseerd op realpolitik en Gemeenschappelijke Veiligheid die de crisis kunnen oplossen en die bouwen op het Charter van Parijs en de NAVO-Rusland Stichtingsakte. Daarvoor wordt onder meer gepleit door voormalig VS-ambassadeur in Rusland, James Matlock, en in onofficiële zogenaamde Track II-discussies tussen andere Amerikaanse, Russische en Europese ex-functionarissen en veiligheidsanalisten. 

Drie onderling verbonden crisissen in plaats van één

Het ontwikkelen van wederzijds voordelige diplomatieke oplossingen vereist het ontwarren van wat over het algemeen voorgesteld wordt als een enkele crisis. In werkelijkheid worden we helaas geconfronteerd met ten minste drie met elkaar verweven crisissen, niet één. 

1. De strijd tussen Galicische (westerse) en Russisch-geriënteerde (oosterse) Oekraïners over de identiteit en de toekomst van Oekraïne. 2. De crisis in de Russisch-Oekraïense betrekkingen, die diepe wortels heeft. 3. De concurrerende ambities van twee tanende rijken (de VS en Rusland) om hun macht en invloed over Europa te versterken, verergerd door het onvermogen van de Europese naties om een post-Koude Oorlogs duurzaam veiligheidssysteem te creëren.  

De identiteitscrisis van Oekraïne: Verdeeldheid weergalmt doorheen de geschiedenis van de Oekraïense cultuur en politiek. Wie details wil, Richard Sakwa’s 'Frontline Ukraine’ is een uitstekende bron. Zeer kort: Kievan Rus en zijn bekering in 988 tot de oostelijke orthodoxie liggen aan de basis van de Russische natie. In de jaren 1400 werden stukken van het huidige Oekraïne deel van Litouwen en later van de Poolse rijken. 

Het resultaat is dat het Galicische westen voornamelijk katholiek is, georiënteerd is op het Westen, en Oekraïenstalig. Het oosten is overwegend Russisch-Orthodox, op Rusland georiënteerd en Russischtalig. In haar streven naar een warmwaterhaven voor een Zwarte Zee-vloot, annexeerde de Russische keizerin Catherina de Grote in 1783 het schiereiland de Krim. En onder haar heerschappij viel zelfs heel Oekraïne onder Russische controle.

In de 20ste eeuw stierven miljoenen Oekraïners als gevolg van Sovjetleider Stalins brute landbouw-collectivisatie van de jaren 1930. niet gehinderd door enige liefde voor de Sovjets of Rusland, allieerden anti-Sovjetkrachten in het oosten van Oekraïne zich met Hitler en sloten zich aan bij zijn  verwoestende mars naar het Oosten. De eerste grote Holocaust-afslachting van joden gebeurde in Babi Yar, a ravijn nabij Kiev. Aan het einde van de oorlog werd Oekraïne opnieuw verenigd met de Sovjet-Unie en Chroesjtsjov transfereerde de Krim naar de Sovjet-republiek Oekraïne in 1954.  

Met de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991, werd Oekraïne een onafhankelijke staat. Het ruilde het arsenaal aan Sovjet-kernwapens dat er achtergelaten werd in voor de plechtige Russische, Amerikaanse en Europese beloften om de Oekraïense territoriale integriteit te respecteren. 

Oekraïne ruilde het arsenaal aan Sovjet-kernwapens dat er achtergelaten werd in voor de plechtige Russische, Amerikaanse en Europese beloften om zijn territoriale integriteit te respecteren.

Als gevolg van de historische banden met Rusland en de Sovjet-Unie was de economie van oostelijk Oekraïne enorm geïntegreerd met Rusland, terwijl velen in het westen van het land welvaart zochten via banden met het Westen. 

In 2013 diende Oekraïne een aanvraag in om lid te worden van de Europese Unie, maar toen de EU een alles of niets relatie eiste waarbij de banden met Rusland doorgeknipt moesten worden, trok de Oekraïense eerste minister Janoekovytsj de aanvraag in, wat uiteindelijk leidde tot de Maidan-crisis – massale en initieel geweldloze demonstraties in het centrum van de Oekraïense hoofdstad Kiev. 

In tegenstrijd met de norm om de nationale zelfbeschikking van andere landen te respecteren voelden Senator McCain, VS assistant-minister van Buitenlandse Zaken Victoria Nuland en CIA-directeur Brennan zich geroepen om zich achter de Maidan-revolutie te scharen. 

In Oekraïne werd een compromis bereikt -het verschuiven van de verkiezingsdatum- maar de afspraken werden geschonden door gewapende demonstranten, waarop eerste minister Janoekovytsj het land ontvluchtte. De oostelijke Oekraïense provincies Donetsk en Luhansk riepen vervolgens onafhankelijke volksrepublieken uit met eigen onofficiële militaire strijdkrachten en met de hulp van de interventie van Moskou’s “kleine groene mannetjes”. Rusland eiste de Krim en zijn Zwarte Zeevloot op. Er ontstond een burgeroorlog van relatief lage intensiteit. 

Rusland & Oekraïne: De Russisch-Oekraïense dimensie van de crisis spreekt voor zich. Kiev stond centraal bij de creatie van de Russische natie een millennium geleden. Het oosten van Oekraïne was eeuwenlang een integraal deel van de Russische en Sovjet-rijken, terwijl Galicië van de 13de eeuw tot het einde van Wereldoorlog I geregeerd werd door Polen, Litouwen en Oostenrijk.  

Deze geschiedenis werd versterkt door Ruslands zelfverklaarde verantwoordelijkheid om de Slaven in Europa te beschermen - een krachtige stroming binnen de Russische cultuur. Om nog maar te zwijgen over de linguïstieke en religieuze banden met Oekraïne. De meeste Russen geloven dat de Krim en het oosten van Oekraïne inherent Russisch zijn en een deel van hen breidt deze aanspraken uit tot Kiev (heel Oekraïne dus).
   
De meeste Oekraïeners en een groot deel van de wereld delen dit perspectief niet. Er is een lange geschiedenis van Oekraïens verzet tegen Russische dominantie en heerschappij. Het respect voor de Oekraïense territoriale integriteit die beloofd werd toen het kernwapenarsenaal ingeleverd werd, is een ondubbelzinnige pijler, ingeplant in het internationaal recht. En net zoals de Noordelijke legers in de Verenigde Staten het grondwettelijk recht hadden om de zuidelijke secessionisten gesteund door Engeland te verslaan in de jaren 1860, wordt geacht dat de Oekraïense regering het recht heeft om de secessionistische inspanningen in het oosten te onderdrukken. Er zijn uiteraard uitzonderingen op deze regel. 

De VS, Rusland & de NAVO: Sinds het einde van de alliantie tussen de VS en de Sovjet-Unie die Hitler versloeg, strijden de Amerikaanse en Russische rijken voor de controle en invloed over een groot deel van Europa. Met de verdeling van Europa in invloedssferen door Roosevelt, Churchill en Stalin in Jalta in 1945 – met ook de verdeling van Duitsland- transformeerde Rusland Oost-Europa in strikt geregeerde satellietstaten die dienden als een buffer, een garantie tegen toekomstige invasies vanuit het Westen. 

Dit was niet geheel verschillend van de Monroe-doctrine waarmee de VS concurrerende machten op afstand heeft gehouden en -op een paar uitzonderingen na- al meer dan 200 jaar gehoorzame nationale leiders aan de macht houdt. 

De VS lanceerde het Marshall-plan om zowel politieke als economische stabiliteit te verzekeren in West-Europa. Met de creatie van de militaire NAVO-alliantie in 1949 en het stationeren van VS-troepen in een groot deel van Europa, vergewiste Washington zich ervan dat het -zoals de eerste secretaris-generaal van de NAVO opmerkte- “Duitsland onder controle, Rusland buiten en de Verenigde Staten binnen” kon houden. De gecontesteerde status van Berlijn maakte er ‘s werelds gevaarlijkste vlampunt van de Koude Oorlog van.  

Het Jalta-akkoord respecterend, kwam de VS niet rechtstreeks tussenbeide om de Poolse, Hongaarse of Oost-Duitse revoltes tegen de Sovjet-heerschappij te steunen. En de Sovjets weerhielden zich ervan rechtstreeks in te grijpen aan de zijde van de communisten tijdens de Griekse burgeroorlog of tegen de Amerikaanse ondermijning van de Franse en Italiaanse verkiezingen. 

Gorbatsjovs weigering om te interveniëren om de Oost-Europese cliëntstaten van de Sovjet-Unie binnen de invloedssfeer te houden, markeerde samen met het doorbreken van de Berlijnse muur, het einde van het Jalta-regime dat Europa verdeelde. Ruslands buffer tegen het Westen verdween, en een periode van zowel hoop als onzekerheid werd ingeluid. 

Voor een korte periode in de jaren 1990 had de visie van Gemeenschappelijke Veiligheid de overhand.

Voor een korte periode had de visie van een gemeenschappelijk huis van Europa de overhand – voortbouwend op het paradigma van de Gemeenschappelijke Veiligheid (het begrip dat veiligheid niet kan bereikt worden tegen een rivaliserende natie, maar alleen met de rivaal) dat de basis legde voor het einde van de Koude Oorlog en het INF-verdrag (‘Intermediate-Range Nuclear Force’), en dat versterkt werd door de hoger genoemde akkoorden van 1990 en 1997. 

Deze visie en de bijhorende verbintenissen werden stukgeslagen toen de VS-presidenten Clinton en George W. Bush profiteerden van de onmiddellijke post-Sovjet chaos en zwakte van Rusland om de NAVO uit te breiden in oostelijke richting. 

Het Duits Herenigingsverdrag was onderhandeld op voorwaarde dat er geen NAVO-troepen in het oosten van Duitsland gestationeerd zouden worden. Beloftes tijdens deze onderhandelingen van president Bush en minister van Buitenlandse Zaken Baker dat de NAVO geen centimeter in de richting van Rusland zou opschuiven, bracht de Russische elite ertoe deze VS-toezeggingen te geloven. Dat Gorbatsjov deze toezeggingen niet verkregen heeft op papier, wordt tot op vandaag door de Russen betreurd. 

Met name George Kennan, de auteur van de Amerikaanse ‘containment’-doctrine tijdens de Koude Oorlog, waarschuwde toen dat het uitbreiden van de NAVO tot aan de grens van Rusland een nieuwe Koude Oorlog zou veroorzaken. 

In het licht van de 20ste eeuwse geschiedenis hadden de Oost-Europese staten wel redenen om duurzame garanties voor hun nationale veiligheid na te streven, maar andere opties dan NAVO-lidmaatschap werden nooit overwogen. In de decennia die volgden bereikte de NAVO-alliantie effectief de Russische grens. Amerikaanse en Duitse troepen zijn nu gestationeerd langs de Russische grenzen, waar ze ook oefeningen uitvoeren. 

Poetins reactie

Ruslands identiteit en de status van grootmacht hebben Moskou in toenemende mate in de verdediging geduwd. De garanties van het Charter van Parijs en de Rusland-NAVO Stichtingsakte liggen in puin. Moskou is in verlegenheid gebracht omdat het niet in staat was om Slavisch Servië te verdedigen toen Joegoslavië uiteengerukt werd; er is een pro-westerse regering in Kiev; de NAVO suggereert een mogelijk toekomstig lidmaatschap van Oekraïne en Georgië; NAVO-troepen voeren militaire oefeningen uit langs de Russische grenzen; en de Amerikaanse marine en luchtmacht schurken tegen Rusland aan in de Baltische en Zwarte Zeeën. Het hoeft dus geen verrassing te zijn dat Poetin gereageerd heeft volgens de traditionele stelling dat de beste verdediging de aanval is.         

Eerst tartte hij de tanende hegemonie van de VS in het Midden-Oosten door militair te interveniëren ten behoeve van de Assad-dictatuur in Syrië. De Russische zee– en luchtmacht had enkele provocerende interacties met westerse oorlogsschepen en gevechtsvliegtuigen boven en in de Baltische en Zwarte Zeeën. De Russische functionele alliantie met China is verdiept. En Poetin heeft nu de VS, de NAVO en zeker Oekraïne uitgedaagd door het land te omsingelen langs drie kanten met 100.000 troepen die in staat zouden moeten zijn om het volledig of gedeeltelijk te veroveren. 

Poetin bevindt zich in een tegelijk sterke en onzekere situatie. Zoals minister Blinken en NAVO-bondgenoten gewaarschuwd hebben zouden westerse economische vergeldingsmaatregelen tegen Rusland, in het geval het Oekraïne zou binnenvallen, ernstige consequenties kunnen hebben voor de Russische economie en bijgevolg ook voor Poetins greep op de macht. 

Rusland zou geconfronteerd worden met de slopende gevolgen van een langdurig Oekraïens opstandig verzet, gelijkaardig aan wat de Sovjets en de VS in Afghanistan, en de VS in Vietnam ervaren hebben. Het zou geconfronteerd worden met de restricties van een toenemend internationaal isolement. En de Oekraïne-crisis heeft al gezorgd voor een verdere consolidatie van de NAVO-alliantie, evenals een nauwere Zweedse en Finse coördinatie met de NAVO. 

De Oekraïne-crisis zorgt voor een verdere consolidatie van de NAVO-alliantie, evenals een nauwere Zweedse en Finse coördinatie met de NAVO.

En zelfs al sluiten president Biden en de NAVO een militaire tegenaanval momenteel uit, het meest zorgwekkende is misschien wel dat niets zeker is bij een oorlog. Net zoals onverwachte geweerschoten in 1914 een ongewenste Wereldoorlog in gang zetten, zou een incident, accident of misrekening, versterkt door machtige nationalistische krachten, vandaag kunnen leiden tot een bredere, grote oorlog en zelfs naar een potentieel nucleaire oorlog. 

Gelukkig blijven Russische diplomaten herhalen dat Rusland niet van plan is om Oekraïne binnen te vallen, en blijft diplomatie aan de orde van de dag. 

Gemeenschappelijke Veiligheidsalternatieven 

We kunnen dan wel geschokt zijn door de autoritaire heerschappij van Poetin, door eerdere militaire agressies van Rusland of door de huidige geïmpliceerde dreiging, dat zorgt er niet voor dat ze weggaan. De realiteit is dat de VS, Rusland en veel van hun bondgenoten internationale betrekkingen praktiseren in de traditie van echte maffiabazen. 

De arrogante, halsstarrige, antihistorische en uiteindelijk zelfvernietigende aandrang van president Biden en minister van Buitenlandse Zaken Blinken, om zich vast te klampen aan de fantasie van een mogelijk toekomstig Oekraïens NAVO-lidmaatschap verdiept en verergert de crisis alleen maar. Als olifanten vechten bedreigen ze niet alleen elkaar maar ook de mieren en het gras onder hen. Dat iemand gekwetst geraakt is bijna onvermijdelijk. 

Om te beginnen zou het goed zijn als de Biden-regering in het licht van de schendingen door het Westen van het Charter van Parijs, van de NAVO-Rusland Stichtingsakte en van de beloftes dat de NAVO geen centimeter naar het oosten zou opschuiven, toegeeft dat Rusland meer dan een beetje de rede aan zijn kant heeft. 

Ondanks de oorlogszuchtige toon van de openbare retoriek en de propaganda die voor en na de recente diplomatieke ontmoetingen gespuid werd, is er toch enige vooruitgang geboekt. Voor het eerst in twee jaar is er tussen Rusland en de VS iets dat een open en ‘zakelijke’ uitwisseling benadert. De rode lijnen van alle partijen zijn duidelijk geïdentificeerd. Achter gesloten deuren wordt in toenemende mate erkend dat de oplossing van deze crisis wederkerigheid zal vereisen tijdens toekomstige onderhandelingen rond een hele reeks onopgeloste kwesties. En er werden toekomstige onderhandelingen toegezegd. 

Hoe moeilijk en complex de uitdagingen van het moment ook zijn, met rationaliteit en Gemeenschappelijke Veiligheidsdiplomatie kan deze crisis getransformeerd worden in een opportuniteit. Zoals voormalig VS-ambassadeur in Rusland James Matlock en anderen hebben gesuggereerd, is er een voor de hand liggende oplossing voor de Oekraïne-crisis: voortbouwend op het Minsk II-akkoord dat in 2014 een staakt-het-vuren mogelijk maakte, zouden Amerikaanse, Russische, Oekraïense en Europese onderhandelingen moeten leiden tot de creatie van een neutrale en federale Oekraïense staat. 

Onderhandelingen zouden moeten kunnen leiden tot de creatie van een neutrale en federale Oekraïense staat.

Met de Oostenrijkse, Finse en Zwitserse neutraliteit, zijn er voldoende precedenten, en vergeet niet dat België ooit gecreëerd werd om als buffer te dienen tussen de Franse en de Nederlandse rijken. Daarnaast zou een federatie, in de traditie van de Zwitserse kantons, linguïstische, religieuze, culturele en enige politieke autonomie moeten kunnen verschaffen die op lange termijn kan zorgen voor stabiliteit, welvaart en, indien gewenst, democratie in Oekraïne. 

In de hoger genoemde Track II discussies werd een reeks aan andere mogelijke opties, compromissen en processen geïdentificeerd om de bredere Euraziatische onveiligheden aan te pakken. We kunnen hopen dat ze overwogen worden door zij die aan de macht zijn en dat ze kunnen dienen als de basis voor toekomstige onderhandelingen. 

Ze omvatten:

  • Met Rusland dat insisteert op het permanent verbieden van het Oekraïens NAVO-lidmaatschap, en zowel Frankrijk en Duitsland die geen voorstanders zijn van de toetreding van Oekraïne tot de alliantie, kan de Biden-regering eervol instemmen met een moratorium op nieuwe NAVO-leden voor de komende 15 jaar. Deze verbintenis zou daarna in onderling overleg verlengd kunnen worden. Als model voor een dergelijke overeenkomst kan het functionele moratorium van de Europese Unie op de behandeling van de aanvraag tot lidmaatschap van de EU door Turkije dienen. 
  • Moldavië, Georgië en Oekraïne zouden neutrale staten kunnen worden. 
  • Terwijl Ruslands soevereine recht herbevestigd wordt om zijn militaire strijdkrachten BINNEN Rusland te ontplooien waar het dat nodig acht, zouden beide zijden overeen kunnen komen om de militaire oefeningen en grenspatrouilles te beperken. 
  • Wapenbeheersingsonderhandelingen kunnen opnieuw opgestart worden, te beginnen met de hernieuwing van de INF- en Open Skies-verdragen. 
  • Geen ontplooiing van conventionele of nucleaire aanvalskrachten in de landen die grenzen aan Rusland en stappen in de richting van een aanzienlijke vermindering van de omnicidale kernwapenarsenalen.

Een voormalige hoge Amerikaanse militaire officier, nu een academicus aan een vooraanstaande Amerikaanse universiteit, merkt op dat het voordelen zou hebben voor de VS en de NAVO om de Rusland-NAVO Stichtingsakte uit 1997 te gebruiken als een wederzijds voordelige basis voor toekomstige overeenkomsten, omdat ze limieten oplegt aan de acties van zowel Rusland als de VS en de NAVO:     

  • De ontplooiingen van de NAVO en Rusland worden beperkt.
  • In 1997 waren er geen Russische kernwapens in Kaliningrad aan de Poolse grens en geen Russische troepen in de Donbass, Zuid-Ossetië, Abchazië en Moldavië.
  • De Krim lag in Oekraïne in 1997 en er waren veel minder Russische soldaten aanwezig. Het aantal Russische troepen in de Krim zou afgebouwd kunnen worden en een referendum over de toekomst van de Krim zou kunnen volgen op een reductie van de Russische troepen daar. 
  • De NAVO en Russische troepen zouden verbannen kunnen worden uit de voormalige Sovjetrepublieken. 
  • Er zou natuurlijk onderhandeld kunnen worden over de wijziging van de limieten van 1997. Zo zou de Russische annexatie van de Krim gecompenseerd kunnen worden door veiligheidsgaranties voor de Baltische staten. 

En de Europeanen die betrokken zijn bij deze discussies hebben voorgesteld om akkoorden te onderhandelen over het niet inzetten van aanvalskrachten door beide zijden, over een bijgewerkte versie van het INF-verdrag (waar eerst Trump en vervolgens de Russen zich uit terugtrokken), en het verbieden van potentieel aan first-strike-gerelateerde ‘raketafweersystemen’. 

Een andere wereld, tenminste een ander, vredevoller en rechtvaardiger Europa is mogelijk. We moeten aandringen op een blijvende inzet voor onderhandelingen en moeten doen wat we kunnen om te verzekeren dat rationele gemeenschappelijke veiligheidsoplossingen de overhand krijgen. 

Dit artikel verscheen eerder op de site van het 'International Peace Bureau'
 


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Basisinfo

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.