Kasjmir lijkt India en Pakistan nogmaals een oorlog waard. Aan beide kanten zitten leiders die denken baat te hebben bij het opzwepen van “patriottische gevoelens”.
Voor de wankele Pakistaanse regering van Shehbaz Sharif als afleiding van de permanente crisis in dat land. Voor Narendra Modi -zelf ook verzwakt door het verlies van zijn politieke meerderheid en economische vertraging- als onderdeel van de 'Hindutva', de politiek om van India een staat te maken waar alleen hindoes echte staatsburgers zijn.
De maharaja
Kasjmir is een oud zeer van 78 jaar oud. Kasjmir was een gebied in Brits-India dat bij de pijnlijke opdeling van het onafhankelijk geworden gebied, een twistappel werd. De keuze werd niet aan de bevolking van Kasjmir gelaten –misschien had die wel voor een eigen staat kunnen kiezen- maar aan Hari Singh, de maharaja van de prinselijke staat Jammu en Kasjmir. Die aarzelde, maar na invallen van stammen uit de nieuwe staat Pakistan, deed hij een beroep op het leger van die andere nieuwe staat, India. En besloot dan maar bij dat India aan te sluiten, ook al waren de Kasjmiri zeer overwegend moslims.
Dat leidde al tot een eerste oorlog die voorlopig werd afgesloten met een bestandlinie. Een minder bevolkt deel, Azad Kasjmir, werd een Pakistaanse provincie; het grootste deel, met de Kasjmir-vallei en de stad Srinagar, werd samen met Jammu een Indiase deelstaat. Er was bij de opdeling wel bedongen dat dit gebied een grote autonomie zou hebben.
Die autonomie was er, tot Modi en vooral de Indiase minister van Binnenlandse Zaken Amit Shah daar in de zomer van 2019 een einde aan maakten. De speciale status van de Indiase deelstaat Jammu en Kasjmit, d.w.z. autonomie, werd opgeheven en Indiase burgers van buiten de staat kregen ruimte om er eigendommen te verwerven. Daarnaast werd ook de regio Ladakh (waarvan een deel door China is ingenomen) afgescheiden van Jammu en Kasjmir. Ladakh, en Jammu en Kasjmir zijn sindsdien unieterritoria, d.w.z. dat ze anders dan bij deelstaten, rechtstreeks vanuit New Delhi worden bestuurd door de centrale Indiase regering.
Gemilitariseerd
Kasjmiri vrezen voor een Indiaas demografisch beleid om hen tot een minderheid in de regio te herleiden. Kasjmir was al samengevoegd met Jammu om het aandeel moslims in de deelstaat te verkleinen. De voorbije jaren worden Indiase hindoes actief aangemoedigd zich in de Kasjmirvallei te vestigen. Al minstens 85.000 hindoes zouden dat de afgelopen jaren hebben gedaan. Daarnaast is er nog de aanwezigheid van de vele Indiase militairen.
Kasjmir is een van de meest gemilitariseerde gebieden van de wereld. In de Kasjmirvallei wonen rond de 8,5 miljoen mensen, naast 750.000 Indiase militairen. Modi ging er prat op Kasjmir met die militaire bezetting te hebben genormaliseerd.
Vandaar dat de aanslag van 22 april waarbij 25 Indiase mannen (onder wie een legerofficier en een inlichtingenagent op vakantie) en één Nepalees werden doodgekogeld, voor Modi hard aankwam. Het sprak zijn bewering dat alles onder controle was, tegen. Het toonde ook aan dat de Indiase inlichtingendiensten hadden gefaald.
Het toerisme in Kasjmir was sinds 2019 -op de covid-periode na- sterk toegenomen, en burgers uit andere staten kwamen er werken en gronden en gebouwen kopen. Na het opheffen van de autonomie ontving Modi ook een delegatie van uiterst rechtse Europarlementariërs die in Kasjmir gingen kijken hoe men moslims onder de knoet houdt.
Halsader
Dat alles tot frustratie van Pakistan en vooral van de bewegingen die al meer dan 36 jaar strijden, met de wapens, om Kasjmir van India los te maken. Vandaar dat New Delhi onmiddellijk Pakistan, met zijn machtige militaire inlichtingendienst ISI, onmiddellijk ervan beschuldigde achter de aanslag van het Weerstandsfront te zitten. Er gebeurt inderdaad weinig waar de Pakistaanse militairen niet van op de hoogte zijn, en een dergelijke aanslag vraagt veel voorbereiding. Maar het is hoe dan ook een Indiase reflex om elke aanslag in Kasjmir in Pakistaanse schoenen te schuiven.
Pakistan aanvallen garandeert immers een golf van patriottische eenheid in India, misschien op de 200 miljoen Indiase moslims na, die numeriek zowat de grootste gediscrimineerde minderheid van de wereld zijn.
Kasjmir volledig heroveren staat hoog op de agenda van de hindoenationalisten. Minister Amit Shah herhaalt dat vaak, en nu nog meer dan vroeger. Aan de andere kant, in Islamabad, is de toon niet minder krijgshaftig. Generaal Asim Munir, de grote baas van de Pakistaanse strijdkrachten, noemt Kasjmir “onze halsader”.
Water en nucleair vuur
Beide landen vinden dat ze het niet bij woorden mogen laten. Bij vorige aanslagen in Kasjmir heeft India telkens luchtaanvallen op Pakistan uitgevoerd, maar meestal bedaart het nadien. De rest van de wereld houdt toch telkens een beetje de adem in. Het gaat hier immers om twee staten met kernwapens.
India heeft intussen een ander wapen bovengehaald, het opschorten van het meer dan 60 jaar oude waterverdrag met Pakistan, wat tot rampzalige gevolgen kan leiden.
De Kasjmiri leven intussen onder strenge militaire bezetting en repressie. Hun mening telt weinig, niet in 1947 en ook nu niet. Sinds de aanslag van 22 april, is er in gans India een haatcampagne tegen de Kasjmiri en wordt opgeroepen om het voorbeeld van Israël in Gaza te volgen. Gaza wekt in India overigens weinig beroering. Modi zelf schiet zeer goed op met Netanyahu. Ze behoren immers tot dezelfde uiterst rechtse familie.
Dit artikel verscheen eerst in Uitpers.