Van zodra Poetin zijn niet te winnen oorlog in Oekraïne lanceerde, kwam er een stroom vluchtelingen op gang richting Europa. De verontwaardiging over de militaire agressie van Rusland is groot en de solidariteit met de burgers die er het slachtoffer van zijn evenzeer.
In heel Europa zetten mensen solidariteitsacties op en worden Oekraïense vluchtelingen verwelkomd en geholpen door burgerinitiatieven, allerlei verenigingen en organisaties, instellingen als scholen en universiteiten, en lokale en nationale overheden.
Ook in België schoten de hulpprojecten als paddenstoelen uit de grond. De gastvrijheid is hartverwarmend. Maar het legt ook pijnlijk het enorme verschil bloot met de houding van de Europese burgers tegenover vluchtelingen uit het Midden-Oosten en Afrika. Men kan niet anders dan zich afvragen of inherent racisme -het onbewust meer identificeren met witte bevolkingsgroepen- hierbij een rol speelt.
Europese overheden zetten alvast de toon op dat vlak, de ene al openlijker dan de andere. De leiders van sommige Oost-Europese landen die grenzen aan Oekraïne -Polen, Hongarije, Slovakije, Roemenië en Moldavië- staan niet bepaald bekend voor hun vluchteling-vriendelijke houding. Zeker landen als Polen en Hongarije waren de afgelopen jaren zeer vocaal in hun afkeer voor vluchtelingen en migranten – wat gereflecteerd wordt in hun beleid.
Toch verwelkomen zij de Oekraïense vluchtelingen sinds de start van de Russische invasie op 24 februari met open armen. De reden hiervoor is zo duidelijk als ze verontrustend is: racisme, dat nog versterkt wordt door islamofobie. En de leiders in kwestie zijn niet te beroerd om dat in zoveel woorden te bevestigen.
Zo legde de Bulgaarse eerste minister, Kiril Petkov, uit aan de pers: "Deze mensen zijn Europeanen. Deze mensen zijn intelligent. Ze zijn opgeleid… Dit is niet de vluchtelingengolf die we gewend zijn, mensen waarvan we niet zeker waren van hun identiteit, mensen met onduidelijke verledens, die zelfs terroristen hadden kunnen zijn. Met andere woorden, er is geen enkel Europees land nu dat bang is van de huidige vluchtelingengolf”.
De Hongaarse premier Viktor Orban die migratie naar Europa omschrijft als “vergif”, verklaarde amper een paar maanden geleden nog: “We gaan niemand binnenlaten”. Maar eind februari veranderde zijn discours in: “We zijn bereid om zo veel [Oekraïense vluchtelingen] op te nemen als er aan onze grenzen verschijnen”. De verklaringen van de xenofobe premier van Hongarije weerspiegelen perfect het enorme contrast tussen de verschillende behandeling van gekleurde moslimvluchtelingen uit het Midden-Oosten en Afrika enerzijds en witte christelijke Oekraïense vluchtelingen anderzijds.
Het is een slag in het gezicht van de vele Syriërs, Afghanen, Afrikanen, enz. die evenzeer op de vlucht zijn voor oorlog – in het geval van de Syriërs trouwens ook soms van Russische bombardementen. Afghanistan, Syrië en Libië zijn landen die bovendien mede verwoest zijn door westerse NAVO-bombardementen. De Europese NAVO-lidstaten zouden zich dus zelfs moreel verplicht moeten voelen om vluchtelingen uit deze oorlogsgebieden op te vangen.
Terwijl openlijk xenofobe leiders als Orban daarvoor op de vingers getikt worden door de Europese instellingen, is de EU de vluchtelingen uit Afrika, het Midden-Oosten, enz. ook al jarenlang liever kwijt dan rijk. Er wordt lippendienst bewezen aan de rechten van vluchtelingen, het asielrecht en het respect voor de vrijheid van beweging en de mensenrechten, maar ondertussen wordt het Europees grensbeleid alsmaar verder gemilitariseerd, wordt het asielzoekers zo moeilijk mogelijk gemaakt om Europa op legale wijze binnen te geraken, wordt er gekibbeld tussen Europese staten over opnamequota, verdronken reeds meer dan 20.000 anonieme vluchtelingen in de Middellandse Zee zonder veel publieke consternatie, worden asielzoekers routineus opgesloten in overvolle kampen en gesloten centra, enz.
Dat niemand zich kan voorstellen dat ditzelfde EU-beleid ook consequent toegepast zou worden op de Oekraïense vluchtelingen vandaag is één van de redenen waarom een Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie nog altijd noodzakelijk is. Een (oorlogs)vluchteling is immers een (oorlogs)vluchteling, of hij nu Europees, Afrikaans of Aziatisch is.
Meer info over alle acties in het kader van de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie via deze link.