Deze week kwam aan het licht dat de cyber-surveillance technologie van het Israëlisch bedrijf NSO Group gebruikt wordt voor het bespioneren van politieke dissidenten, mensenrechtenactivisten, journalisten en politici over heel de wereld.

Een internationaal onderzoek gebaseerd op een groot data-lek dat in handen kwam van de NGO’s Forbidden Stories en Amnesty International, concludeerde dat de spionage-software van NSO onder meer gebruikt is door de regeringen van Azerbeidzjan, Bahrein, Kazachstan, Mexico, Marokko, Rwanda, Saoedi-Arabië, Hongarije, India en de Verenigde Arabische Emiraten.  

De software, genaamd Pegasus, installeert zich ongedetecteerd op de telefoons van geviseerde doelwitten en geeft de hacker toegang tot de volledige inhoud van de toestellen, evenals de mogelijkheid om de camera’s en microfoons ongemerkt te activeren.  

Al de hele week publiceert de internationale pers (Washington Post, Le Monde, Die Zeit, the Guardian, Haaretz, ...), onthullingen over het misbruik van het Pegasus-programma door repressieve regeringen en overheidsdiensten. Daaruit blijkt duidelijk dat NSO winst slaat uit wijdverbreide mensenrechtenschendingen.

Het Israëlisch tech-bedrijf NSO slaat winst uit wijdverbreide mensenrechtenschendingen.

NSO, dat de Pegasus-spyware zelf aanprijst door erop te wijzen dat tientallen overheden tevreden klanten zijn, weigert bekend te maken welke landen de software aangekocht hebben en ontkent alle beschuldigingen. 

Het Israëlisch ministerie van Defensie, die wettelijk de verkoop van dit soort producten moet goedkeuren, verklaarde uitsluitend exportvergunningen toe te kennen “voor legale doeleinden en de bestrijding van misdaad en terrorisme”. Minister van Defensie Benny Gantz stelde dat Israël het internationale rapport zou “bestuderen”.

Hoewel de Pegasus-onthullingen overal groot nieuws zijn en de Israëlische regering haar best doet om ervoor te zorgen dat de hele zaak niet verandert in een diplomatieke crisis, was er in Israël zelf relatief weinig ophef over het misbruik van de NSO-spyware. Tenslotte is de bloeiende surveillance-branche iets waar het land heel trots op is. De Palestijnen worden dagelijks aan dezelfde mensenrechtenschendingen onderworpen, die Pegasus elders in de wereld mee faciliteert.    

Ben & Jerry’s   

In de Israëlische media werd het spyware-schandaal na één dag al volledig overschaduwd door de aankondiging op maandag 19 juli van roomijs-bedrijf Ben & Jerry’s dat het zijn producten niet langer zal verkopen in de “bezette Palestijnse gebieden”. Daarmee sluit het bedrijf zich aan bij de groeiende BDS-beweging (boycot, desinvestering en sancties), die Israël met de hulp van georganiseerde burgers over heel de wereld onder druk wil zetten om het internationaal recht na te leven.  

Concreet wil Ben & Jerry’s zijn producten niet meer te koop aanbieden in de internationaalrechtelijk illegale joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem, maar het zou wel actief blijven in Israël zelf. De huidige licentieovereenkomst met de Israëlische distributeur loopt pas eind volgend jaar af dus het duurt nog even voor de maatregel effectief ingaat. 

Het ‘roomijs-incident’ stond de hele voorbije week centraal in de Israëlische media en lokt veel meer verontwaardiging uit dan het gebruik van Israëlische spyware voor de vervolging van mensenrechtenbeschermers, het saboteren van de persvrijheid, de surveillance van de politieke oppositie en het plegen van mensenrechtenschendingen.

Het nieuws van Ben & Jerry's lokte in Israël veel meer verontwaardiging uit dan de onthullingen over de NSO-spyware.

Terwijl er binnen het Israëlisch politiek establishment maar weinig afkeurende commentaren te sprokkelen waren over het Israëlische tech-bedrijf NSO, kreeg de bekende ijsproducent harde kritiek te verwerken. Eerste minister, Naftali Bennett, waarschuwde dat deze demarche van Ben & Jerry’s “ernstige gevolgen zou hebben, juridisch en anderszins", en dat Israël "agressief zal optreden tegen alle boycot-acties gericht tegen zijn burgers”. 

De kersverse president van Israël, Isaac Herzog, bestempelde de beslissing van Ben & Jerry’s: “een nieuw soort terrorisme”. Yair Lapid, minister van Buitenlandse Zaken had het over een “beschamende overgave aan antisemitisme” - een gebruikelijk verwijt aan het adres van de BDS-beweging en iedereen die het Israëlisch bezettings- en nederzettingenbeleid veroordeelt.

Israël blijft elke kritiek op zijn schendingen van het internationaal recht systematisch gelijkschakelen met antisemitisme, maar de BDS-beweging voert geen campagne tegen individuen en al zeker niet omdat ze Israëlisch of joods zijn. Israël is een staat, geen persoon. Iedereen heeft het recht om de onrechtvaardige en illegale acties van een staat te op de korrel te nemen.

Tegenboycot

Er kwamen al gauw oproepen binnen de Israëlische maatschappij voor een ‘tegenboycot’, onder meer van ex-premier Netanyahu. De Israëlische minister van economie, Orna Barbivai, maakte een video waarin ze haar potje Ben & Jerry’s ijs ostentatief in de vuilbak kiepert. 

De Israëlische franchise-fabriek die het ijs produceert en 160 werknemers heeft, smeekte de Israëli’s om niet over te gaan tot een tegenboycot. Op dinsdag 20 juni meldde Ben & Jerry’s Israël verbazend genoeg een stijging van 21% van de ijsverkoop. Blijkbaar heeft het pleidooi om de fabriek te steunen gehoor gekregen, al zal de verkoop ook wel gestegen zijn omdat sommige Israëli’s (waarschijnlijk ook de Arabische Israëli's) achter het antibezettingsstandpunt van het moederbedrijf staan.    

Het besluit van Ben & Jerry’s zal economisch in ieder geval geen enkele impact hebben op Israël. En als de ongeveer 700.000 joodse kolonisten het echt niet zonder dit merk zouden uithouden, kunnen ze altijd even naar Israël gaan om er inkopen te doen (de joodse kolonisten in Oost-Jeruzalem kunnen dat zelfs te voet). 

Het besluit van Ben & Jerry’s zal economisch geen enkele impact hebben op Israël, maar is symbolisch belangrijk.

De weigering om nog langer ijs te verkopen op bezet gebied is dan ook in de eerste plaats van symbolisch belang. Voor de BDS-beweging gaat het om een grote overwinning omdat het een publieke veroordeling van de illegale nederzettingen betreft vanwege een zeer bekend merk. Israël is bevreesd dat de beslissing van Ben & Jerry’s navolging krijgt bij andere internationale bedrijven en investeerders, en voor het gestaag toenemende succes van de geweldloze, politieke protestbeweging in het algemeen.