Als je land binnengevallen is door een vreemde mogendheid, waardoor jouw 15 commerciële kernreactoren het risico lopen vernietigd te worden, wat zou kunnen leiden tot een massale uitstoot van radioactieve stoffen die zowel jouw land als andere landen onbewoonbaar kunnen maken, is er blijkbaar maar één duidelijke oplossing: meer nieuwe kerncentrales bouwen.

Zopas kondigde de Oekraïense minister van Energie, Herman Halushchenko, aan dat zijn land twee nieuwe Westinghouse AP1000 kernreactoren heeft besteld voor de Khmelnytskyi-site in het westelijk deel van het land. De twee reeds aanwezige reactoren op deze site moesten afgelopen november gesloten worden nadat Russische raketaanvallen de centrale in gevaar brachten.

Deze deal met Westinghouse, een bedrijf dat in 2017 al eens het faillissement aanvroeg ten gevolge van zijn nucleaire projecten in de VS, volgt op een eerdere overeenkomst tussen de VS en Oekraïne die aangekondigd werd tijdens de VN klimaattop (COP27) in Egypte door de speciale presidentiële VS-gezant voor het klimaat, John Kerry. Het betreft een proefprogramma voor schone waterstof in Oekraïne waarbij kleine modulaire kernreactoren gebruikt worden.

Dat alle vier bestaande nucleaire krachtcentrales in Oekraïne op een of ander moment verwikkeld zijn geraakt in de oorlog en/of geen netstroom meer hebben -de eerste stap op weg naar een mogelijke meltdown- doet er blijkbaar niet toe. 
Dat het Internationaal Atoomenergieagentschap, ondanks zijn missie om kernenergie te promoten, de beschietingen vlakbij de centrales omschreef als “het spelen met vuur”, doet er evenmin toe.

Om nog maar te zwijgen over de zes reactoren tellende Zaporizhzhia-kernenergiecentrale in het oosten van het land, die sinds 4 maart vorig jaar bezet wordt door Russische troepen. Deze kerncentrale is de grootste van Europa en verloor naar verluidt een aanzienlijk deel van zijn personeel als gevolg van de vijandige werkomgeving, waardoor ze een potentiële grote nucleaire catastrofe in de maak is. 

Dit alles leidt in de ogen van de Oekraïense energie-autoriteiten tot slechts één conclusie: dat ze nog meer nucleaire energiecentrales nodig hebben.

De AP1000-deal gaat uiteraard voorbij aan de lamentabele en corrupte staat van dienst van Westinghouse, evenals aan gelijkaardige mislukkingen in de nieuwe nucleaire sectoren met de bouw van reactoren die jaren achterlopen op schema en miljarden dollars boven het budget uitstijgen.

De aankondiging van de Westinghouse-deal omvatte verschillende tragikomische elementen waaronder de grootsprakerige beweringen dat “de geschatte voltooiingsdatum voor de bouw en het opstarten van de reactoren 2030-2032” is, en dat “de kosten van elke reactor ongeveer 5 miljard dollar zullen bedragen”.

Geen van beide beweringen heeft enige betrekking op de werkelijkheid, zeker niet die van Westinghouse. De twee resterende reactoren in aanbouw op de Vogtle-site in de VS-staat Georgia lopen al zeven jaar achter op schema en overstijgen het oorspronkelijk geraamde budget met miljarden.

De Oekraïense aankondiging voegde het voorzichtige voorbehoud toe dat "de timing kan worden beïnvloed door het verloop van militaire operaties". Denk je?
Dit was op zijn minst een merkwaardige formulering. Ten eerste omdat het de Russen zijn die de invasie doorgaans als een ‘militaire operatie’ bestempelen, in plaats van als wat het is: een oorlog. Ten tweede omdat er absoluut geen enkele mogelijkheid is om te beginnen aan de constructie van nieuwe reactoren in Oekraïne zolang de oorlog verder woedt — en het ziet er helaas niet naar uit dat er snel een einde aan komt. 

Zelfs als de oorlog in de nabije toekomst zou eindigen, zal het land al zijn middelen en focus nodig hebben om de bestaande essentiële infrastructuur weer op te bouwen, en de bevolking te repatriëren en te herhuisvesten.

Natuurlijk is de meest logische verklaring voor dit alles -en één die expliciet in de aankondiging wordt genoemd- een verdere stap in de richting van de scheiding van Oekraïne van alles wat Russisch is. De keuze voor het verspillende Westinghouse-project komt dus slechts neer het verwerpen van 'Sovjet-technologie'. Dat mag weliswaar enige morele genoegdoening geven, maar er hangt een enorme prijs aan vast, vooral een fiscale. Oekraïne is nauwelijks in een positie om zijn schatkist te legen in naam van exorbitante kernenergieprojecten die zijn bevolking alleen maar meer in gevaar zullen brengen.

Dit artikel verscheen eerder op Beyond Nuclear.