Image
Scheld de schulden van de arme landen kwijt!
Scheld de schulden van de arme landen kwijt!
Opinie
4 minuten

Op 1 mei zal er een schuldenbevriezing doorgevoerd worden voor de 76 armste landen van de wereld. De maatregel werd op 15 april aangekondigd door de G20 (Groep van 19 rijkste landen plus de EU) en geldt tot het einde van het jaar.

In totaal zou de afbetaling van 12 miljard dollar uitgesteld worden. Deze ingreep om de schuldenlast tijdelijk te verlichten komt er officieel om de economieën van de meest kwetsbare landen te helpen om de COVID-19 crisis te doorstaan. De Duitse minister van Financiën, Olaf Scholz, had het over een “daad van internationale solidariteit met een historische dimensie”. Uitstel van afbetalingen kan arme landen op korte termijn misschien een klein beetje meer financiële ruimte geven om de strijd aan te gaan met het coronavirus, maar de G20-maatregel is totaal ontoereikend. De extra tijd die de armste landen krijgen om leningen af te betalen, komt er niet uit liefdadigheid, maar is een poging om het mondiale schuldenregime dat het huidige gefinancialiseerd kapitalistisch systeem ondersteund, veilig te stellen. 

Ontoereikende ingreep

De Verenigde Naties schat dat ontwikkelende landen ongeveer 1 biljoen (1000 miljard) dollar aan schuldenuitstel nodig hebben om de pandemie behoorlijk aan te pakken en de economische, financiële en sociale gevolgen ervan te compenseren. In het kader van de pandemie plant het IMF 18 miljard dollar extra toe te voegen aan zijn Armoedereductie en Groeifonds. Zelfs als dat bedrag opgeteld wordt bij de 12 miljard dollar uitgestelde schuld, is de som dus absoluut niet voldoende.

Het initiatief van de G20 is uitsluitend van toepassing op de armste landen. Een aantal ontwikkelende landen die bij de middeninkomens gerekend worden, uitten daarover hun ongenoegen. In Afrika komen de landen waar tot nog toe de meeste corona-besmettingen en slachtoffers zijn vastgesteld (Egypte, Algerije, Marokko en Zuid-Afrika) op die manier niet in aanmerking voor een uitstel van betaling.

Landen die wel in aanmerking komen voor de maatregel mogen niet achterstaan met de afbetaling van hun leningen aan zowel het Internationaal Muntfonds (IMF) als de Wereldbank. Ze zullen uitsluitend de bilaterale afbetalingen, d.w.z. van overheid aan overheid, tot eind dit jaar kunnen uitstellen. Schulden aan multilaterale financiële instellingen zoals het IMF en de Wereldbank vallen niet onder de maatregel. Een kwart van de schulden van de armste landen gaat bovendien naar private schuldeisers, waaronder commerciële banken en aasgierfondsen. De G20 riep hen op om zich aan te sluiten bij het initiatief, maar er zijn geen juridische consequenties als ze dat niet doen. De private schuldeisers toonden zich volgens de Financial Times alvast niet geïnteresseerd in een moratorium voor de arme landen.

 

Oplopende schuldenlast

De afgelopen tien jaar geraakten arme landen steeds dieper in de schulden. Lage- en midden-inkomenslanden hebben heel wat geleend om de economische crisis van 2008 te compenseren. Hun schulden zijn vandaag groter dan ooit. De schuldniveaus van sommige landen blijven stabiel, maar toch verliezen alsmaar meer lage- en midden-inkomenslanden hun grip op de schuldenlast. Vorig jaar steeg de gezamenlijke buitenlandse schuld van deze landen met 5,3% naar 7,8 biljoen (7800 miljard) dollar. Ter verklaring van deze stijging wijzen het IMF, de Wereldbank en een resem economisten systematisch op het feit dat deze landen hun economieën niet diversifiëren, de leningen besteden aan niet-productieve investeringen (bijvoorbeeld voedselsubsidies) of slecht belastingen innen. De historische en in post-koloniale tijden onverminderde plundering van het mondiale Zuiden door rijke landen, banken en multinationale ondernemingen wordt doorgaans vakkundig genegeerd. Om nog maar te zwijgen over de toxische cyclus van landen die aankloppen bij multilaterale kredietverschaffers om louter de intresten op eerder aangegane schulden te kunnen afbetalen.

Multilaterale kredietverschaffers, zoals het IMF, eisen bovendien allerlei structurele beleidsaanpassingen in ruil voor leningen, waarbij de nadruk ligt op de kapitaalsmarkt, deregulering, privatisering en strenge bezuinigingen op de overheidsuitgaven. Deze landen zijn zeer gevoelig voor dalingen in de grondstoffenprijzen en valutaschommelingen. De huidige pandemie maakt de reeds precaire situatie in armere landen nog veel erger. Het G20-initiatief is voor hen een druppel op een hete plaat. Het feit dat de schulden gewoon tijdelijk opgeschort worden en niet kwijtgescholden, betekent dat de afbetalingsverplichtingen (inclusief de geaccumuleerde intrest) voor de betreffende landen volgend jaar alleen maar zwaarder zullen zijn. Verschillende van deze landen geven jaarlijks meer uit aan de afbetaling van louter de intrest op hun buitenlandse schuld, dan aan gezondheidszorg. Alleen een kwijtschelding van de schulden van de armste landen zou een zinvol antwoord zijn op de dreigende crisis. Alleen een kwijtschelding van de schulden kan op langere termijn ademruimte geven aan hun economieën en de overheidsuitgaven heroriënteren naar gezondheidszorg en een sociaal vangnet, een absolute noodzaak tijdens de huidige mondiale pandemie.

 


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.