Image
Standing Rock: een beweging groeit
foto Leslie Peterson
Standing Rock: een beweging groeit
Artikel
7 minuten

Het afgelopen jaar was Standing Rock, een afgelegen gebied in de Amerikaanse staat Noord-Dakota, de onwaarschijnlijke locatie van een strijd met ernstige implicaties.

In het conflict nemen de zelfverklaarde 'waterbeschermers', zijnde de Standing Rock Sioux-indianen, andere inheemse Amerikaanse stammen en hun bondgenoten, het op tegen de olie-speculanten van het in Texas gevestigde energiebedrijf Energy Transfer Partners.

De bron van het conflict is de voltooiing van de meer dan 1600 km lange Dakota Access pijpleiding (de 'Black Snake') van 3,8 miljard dollar, die Energy Transfer Partners aanlegde om olie van Noord-Dakota naar Illinois te transporteren. Het gaat om olie dat gewonnen wordt via 'fracken', letterlijk 'hydraulisch kraken', een methode om schalie-olie (of gas) uit de diepe ondergrond vrij te maken door millimetergrote scheurtjes te creëren in het brongesteente waar de fossiele brandstoffen opgesloten zitten. Dit gebeurt door water, zand en vervuilende chemicaliën onder hoge druk (400 tot 1000 bar) in een boorput te pompen en kleine explosies te veroorzaken.

De geplande route van de oliepijpleiding loopt onder de Missouri rivier, verraderlijk dicht bij het indianenreservaat van Standing Rock en andere reservaten van de autochtone Sioux. Een lek in de pijp zou een ernstige bedreiging vormen voor de waterbevoorrading van deze stammen en miljoenen mensen die stroomafwaarts langs de rivier wonen. Ondertussen heeft de constructie van de beruchte pijpleiding al onherstelbare schade aangericht aan de voorouderlijke begraafplaatsen en heilige sites van de inheemse Amerikanen.

Waterbeschermers

Begin april vorig jaar begonnen activisten van over heel het land – zowel inheemse Amerikanen als anderen- zich met duizenden te verzamelen in het Oceti Sakowin kamp, dat opgezet werd juist ten noorden van het Standing Rock reservaat. Rond de kampvuren deelden en respecteerden ze de rituelen, verhalen en gemeenschapsprincipes die aan de basis liggen van de traditionele waarden van de Sioux-stammen. De waterbeschermers probeerden de constructie van het finale gedeelte van de pijpleiding te blokkeren via vreedzame burgerlijke ongehoorzaamheidsacties. Er werd agressief op het protest gereageerd met aanvalshonden, traangas, rubberen kogels, percussiegranaten, waterkanonnen, surveillance vanuit de lucht en honderden arrestaties door tot de tanden bewapende ordehandhavers. De confrontatie eindigde pas enkele weken terug, in februari 2017, toen de gouverneur van Noord-Dakota onder het mom van bezorgdheden rond de veiligheid, een noodevacuatie van het kamp beval. Kort daarna legden de autoriteiten het kamp met geweld stil en maakten het met de grond gelijk.

Gewelddadige aanvallen zoals ingezet tegen het Standing Rock-protest zijn eigenlijk niets nieuws voor de inheemse inwoners van de VS. Hun geschiedenis van verdrijving, onteigening, vernedering, pogingen tot gedwongen assimilatie en verraad door 'blank Amerika' is zo lang als de Missouri rivier zelf. Verspreid over eeuwen vormen deze ervaringen een kroniek van onverwerkt verdriet. De nadelige gevolgen van deze geschiedenis, die van generatie op generatie wordt doorgegeven, stapelen zich op tot een historisch trauma. De gevolgen van deze brutale kolonisatie zijn ook zichtbaar in een reeks koude en harde statistieken. Vandaag hebben autochtone Amerikanen een gemiddeld inkomen dat amper twee derde bedraagt van het gemiddelde inkomen van de Amerikaanse bevolking en de armoede in deze inheemse gemeenschappen is bijna twee keer zo groot. Ze hebben ook te kampen met hogere graden van alcoholisme, drugsmisbruik, opsluiting, depressie, posttraumatisch stresssyndroom (PTSD) en zelfmoord onder jongeren.

Het voortbestaan van de Amerikaanse indianen, hun diverse gemeenschappen, en hun rijke culturen – ondanks de ontberingen en de onderdrukking, en tegen de verwachtingen in- is een krachtig bewijs van hun uitzonderlijke veerkracht. Deze aanhoudende kracht verdient meer erkenning dan ze krijgt. Net zoals een historisch trauma wordt ook deze kracht doorgegeven van generatie op generatie. Gedeelde discoursen, traditionele gebruiken, spirituele lessen, de appreciatie voor tijd en plaats, en het respect voor de onderlinge samenhang van alles, dienen als cruciale beschermende factoren voor inheemse stammen en hun leden.

Olie-speculanten

De bedrijven die munt slaan uit olie zijn van een heel ander soort dan de waterbeschermers. Maar ook zij hebben heilige plaatsen: overal waar er fossiele brandstoffen uit de grond gehaald kunnen worden tegen een mooie winstmarge. Ze hebben ook rituelen: bestuursraden waar succesvolle projecten gevierd worden en plannen gemaakt worden voor nieuwe plunderingen. En uiteraard hebben ze ook hun eigen gekoesterde verhalen: over de dag waarop ze voor het eerst grote winsten boekten, over die keer dat ze een gemeenschap konden wijsmaken dat fracken geen enkel risico inhoudt of over die gewiekste zakendeal die het bankroet betekende voor de concurrentie.

Dit contrast in culturele waarden zou ons niet mogen verrassen. Kijk maar naar het bedrijfsprofiel van Energy Transfer Partners. Eén van de belangrijkste institutionele eigenaars van het bedrijf is de investeringsbank Goldman Sachs, ooit beschreven door de Amerikaanse onderzoeksjournalist Matt Taibbi als “een grote vampieroctopus, gewikkeld rond de mensheid die genadeloos zijn tanden zet in alles dat naar geld ruikt”. Ook de klimaatscepticus Donald Trump had heel wat aandelen in Energy Transfer Partners tot hij zich tijdens zijn verkiezingscampagne verplicht zag om zijn participaties te verkopen als gevolg van controverses rond mogelijke belangenverstrengeling. Tot begin dit jaar zetelde de voormalige gouverneur van Texas Rick Perry in de directieraad van het bedrijf. Perry's reactie in 2010 op de catastrofale explosie op het BP-boorplatform in de Golf van Mexico spreekt boekdelen: “Er zijn zaken die gebeuren die daden van god zijn en die niet voorkomen kunnen worden”. En dan is er nog Kelcy Warren, multimiljardair en algemeen directeur van Energy Transfer Partners. Zijn bedrijfsfilosofie is de keiharde wet van de sterkste. Zelf legt hij het zo uit: “Zoals moeder natuur, zuivert de energiesector zichzelf af en toe… Ik wens niets negatiefs toe aan mijn vrienden, maar het is in donkere tijden dat ik de grootste rijkdom heb vergaard.”

Groeiende beweging

Energy Transfer Partners gaat er prat op dat de bijna gefinaliseerde pijpleiding gebruik maakt van de strengste en modernste veiligheidsmaatregelen. Milieurampen in het verleden werden echter vaak voorafgegaan door vergelijkbare beweringen. De waterbeschermers weten dat deze garanties eigenlijk ook waardeloos zijn om een andere reden: elk project dat de aanhoudende afhankelijkheid van fossiele brandstoffen bestendigt, is inherent gevaarlijk en potentieel rampzalig voor de aarde en de toekomstige generaties. Toonaangevende wetenschappers over heel de wereld kwamen al een hele tijd geleden tot de overweldigende consensus dat klimaatverandering en mondiale opwarming het resultaat zijn van menselijke activiteit – met name de verbranding van kolen, olie en aardgas. De meest nadelige gevolgen hiervan zijn meer overstromingen, orkanen, hittegolven, droogtes en natuurbranden. De olie-speculanten weten dit ook, maar er staan voor hen honderden miljarden dollars aan jaarlijkse winsten op het spel. Hun hebzucht wint het van hun geweten en ze bedienen zich van massale desinformatiecampagnes waarin geïnsisteerd wordt dat waarschuwingen over het planetaire gevaar van hun activiteiten enorm overdreven zijn. Favorieten in hun propaganda-arsenaal zijn de onoprechte ontkenning van de klimaatverandering, de valse bewering dat wetenschappers het oneens zijn over de feiten, de ongefundeerde verklaring dat er geen crisis is omdat we in staat zijn om ons aan te passen aan verandering en de bedrieglijke inspanningen om milieuactivisten af te schilderen als radicale extremisten.

Drie dagen na de Amerikaanse presidentsverkiezingen van november vorig jaar was CEO Kelcy Warren vol vertrouwen over de vooruitzichten voor de afwerking van de Dakota Access pijleiding onder Trump: “Ze zullen ons project niet kunnen tegenhouden. Dat is naïef.” Dergelijke arrogantie lijkt van nature voor te komen bij iemand die het gewend is geraakt om te rekenen op belangrijke vrienden op cruciale plaatsen om zijn zelfverheerlijkende doelen te bereiken. Zijn persoonlijke rijkdom kan ook helpen: hij doneerde meer dan 100.000 dollar aan de verkiezingscampagne van Donald Trump. De woorden van David Archambault II, hoofd van het Standing Rock indianenreservaat, klinken nederig: “We hebben geen macht… het enige wat we hebben is steun van over heel de wereld”. Maar die steun en solidariteit zou niet onderschat mogen worden. Ongeacht de definitieve uitspraak over de pijpleiding in de federale rechtbanken, Energy Transfer Partners en trawanten hebben een tegenkracht op gang gebracht die hun begrip en controle misschien wel zou kunnen overstijgen. Terwijl ze vloeibare dollars aan het opgraven waren, hebben ze een beweging doen ontwaken die een engagement voor de erkenning van de rechten van inheemse Amerikanen combineert met een hernieuwde oproep tot klimaatrechtvaardigheid en milieuactie. Momenteel is het aantal waterbeschermers aanwezig in Standing Rock uitgedund, maar terwijl de lente zich aankondigt op de vlaktes van Noord-Dakota, zullen anderen hun boodschap van eerbied en verzet terug kracht komen bijzetten.

Dit artikel verschenen op www.counterpunch.org werd vertaald en bewerkt door S.V.M.

Roy Eidelson een klinisch psycholoog, gespecialiseerd in psychologische problemen in politieke en organisatorische conflictomgevingen.


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Thema

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.