Image
Oekraïne

Shutterstock.com

Washington heeft er belang bij om de dreiging van Rusland op te blazen
Opinie
6 minuten

Eind vorige week waarschuwde president Biden voor een Russische invasie die "elk ogenblik" kan plaatsvinden. "Amerikaanse burgers zouden nu moeten vertrekken", zo klonk het vanuit het Witte Huis, waarna een deel van het diplomatiek personeel uit Kiev teruggetrokken werd.

Meteen na deze alarmerende oproep namen ook Europese hoofdsteden hun toevlucht tot maatregelen, zoals het terugroepen van landgenoten, het verminderen van de diplomatieke aanwezigheid in Kiev, het schrappen van vluchten (KLM) en het terugtrekken van Britse OVSE-waarnemers die toezicht houden aan het front in Oost-Oekraïne. Niemand minder dan de Oekraïense president Volodymyr Zelensky toonde zich verbaasd over wat hij "paniekzaaierij" noemde en vroeg naar informatie om de nakende inval te staven.

Moskou ontkent al wekenlang in alle toonaarden dat het een agressie plant tegen Oekraïne. Zopas heeft Rusland, na intens diplomatiek overleg, aangekondigd dat het de eerste troepen heeft teruggetrokken uit de grensregio met de woorden: "Willen wij oorlog? Natuurlijk niet?" Desondanks reageerde NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg met: "We zien geen enkel teken van Russische de-escalatie", en herhaalde hij het credo dat "alles nu in gereedheid is voor een nieuwe aanval".

Het Westen werd er twee weken geleden door Poetin van beschuldigd opzettelijk een scenario te creëren om een oorlog uit te lokken en Ruslands veiligheidsbezorgdheden over Oekraïne te negeren. Aan de belangrijkste van deze bezorgdheden is heus niet zo moeilijk tegemoet te komen. Een langdurig moratorium op een toetreding tot de NAVO van Oekraïne -een instabiel land dat sowieso maar weinig lidstaten bereid zijn om op te nemen- kan als basis dienen voor een uitgebreid akkoord. Zo zou alvast een gevaarlijk conflict tussen kernwapenmachten vermeden kunnen worden.

Een moratorium op de toetreding tot de NAVO van Oekraïne kan als basis dienen voor een uitgebreid akkoord.

De Russische eis om troepen terug te trekken uit de oostelijke zone van het NAVO-gebied, kan in een deal worden verwerkt die van de Russen hetzelfde vraagt aan de andere kant van het betrokken grensgebied. De Russische eisen worden in de westerse pers doorgaans als onredelijk en zelfs als agressief bestempeld. Het hangt er natuurlijk vanaf van welke kant je de zaak bekijkt.

En zo zijn we al weken getuige van een zich in de geschiedenis steeds herhalend fenomeen: in tijden van oorlog is informatie een wapen en de waarheid het eerste slachtoffer. Is Poetin betrouwbaar als hij zegt dat er geen invasie op komst is? Dat vinden zijn rivalen in dit conflict alvast niet, zo blijkt nog steeds. Gezien de gespannen situatie is het inderdaad iets dat moeilijk 100 procent uit te sluiten valt. Een kleine vonk kan immers voldoende zijn om het wapengekletter alsnog te laten losbarsten. Maar als Poetin, zoals we ook dikwijls horen, effectief een sluwe strateeg is, dan lijkt het weinig waarschijnlijk dat hij zich in een duur oorlogsavontuur wil laten meeslepen, zeker één waarvan het verrassingseffect als voordeel nu al volledig weg is.

Oekraïne is inmiddels al zo stevig bewapend en opgeleid, dat Moskou ook wel weet dat de Oekraïners zich niet zomaar gewonnen zullen geven. En zelfs als dat het geval zou zijn, dan is het onwaarschijnlijk dat Rusland zo'n groot land langdurig bezet kan houden, gezien de grote te verwachten weerstand. Dit is niet de Krim, waar de meerderheid van de bevolking uit Russen bestaat en waarvan de annexatie zonder zware lokale militaire gevolgen kon gebeuren. Rusland heeft geen belang bij een oorlog die niet alleen duur is, maar ook de handel met Europa, waar het afhankelijk van is, in gevaar brengt. Als je alles optelt, haalt Rusland nog altijd meer voordeel uit goede relaties.

Laat ons de andere kant eens bekijken. Is Washington -dat eigenaardig genoeg een hoofdrol speelt in dit Europees conflict- zoveel betrouwbaarder? Nog geen 20 jaar geleden initieerde het een destabiliserende oorlog tegen Irak op basis van zware propaganda en gefabriceerde bewijzen over zogenaamde 'massavernietigingswapens' (die nooit gevonden zijn). De VS was daarmee niet aan zijn proefstuk toe.

Een compleet verzonnen getuigenis over de Iraakse moord op 15 couveusebaby's na de Iraakse inval in Koeweit (1990), was een belangrijk argument voor verschillende senatoren om te beslissen dat het monsterlijke regime in Bagdad -dat even te voor tijdens de 8-jarige oorlog tegen Iran nog de volle steun van Washington genoot- een halt moest worden toegeroepen. Wat verder terug in de geschiedenis vormde een verzonnen aanval op 4 augustus 1964 in de Golf van Tonkin de directe aanleiding voor massale luchtaanvallen op Noord-Vietnam en het begin van een langdurige bloedige oorlog. Het zijn maar enkele van de vele voorbeelden die aantonen dat we ons best argwanend opstellen ten opzichte van de huidige waarschuwingen vanuit Washington.

De VS heeft er immers belang bij om de Russische dreiging op te blazen. De spanningen spelen zich af in een gewijzigde internationale context met China als sterk opkomende macht, en met een groeiend Russisch zelfbewustzijn en verlangen om zich opnieuw te manifesteren als grootmacht. Een recent belangrijk NAVO-rapport omschreef beide landen als 'systemische rivalen'. Deze visie zal een centraal gegeven worden van het nieuw strategisch concept dat op de komende NAVO-top in Madrid (juni 2022) moet worden goedgekeurd.

De VS is bezorgd over de groeiende handelsrelaties en economische banden tussen Europa enerzijds en Rusland en China anderzijds.

De VS is bezorgd over de groeiende handelsrelaties en economische banden tussen Europa enerzijds en Rusland en China anderzijds. Sinds enkele weken weerklinkt de roep in Washington -zowel vanuit het Witte Huis als vanuit het Congres- voor nieuwe sancties als reactie op de Russische militaire opbouw in en rond Oekraïne alsmaar luider.

Dergelijke sancties kunnen bijvoorbeeld grotere beperkingen op transacties met Russische financiële instellingen of de inperking van de Amerikaanse technologie-export naar Rusland inhouden, of kunnen zich richten tegen de Russische energiesector, zoals de opschorting van Ruslands hangende Nord Stream 2-aardgaspijpleidingproject.

In 2018 liet VS-minister van Buitenlandse Zaken, Rex Tillerson, verstaan dat Washington zich verzet tegen de Nord Stream 2-pijpleiding omdat die "de Europese energieveiligheid ondergraaft". De VS exporteert zelf gas in de vorm van LNG ('liquified natural gas') naar Europa, maar die is duurder dan het Russische gas. Het toeval (of niet?) wil dat Tillerson net voor zijn aantreden als minister van Buitenlandse Zaken 10 jaar lang de CEO was van ExxonMobil, dat zichzelf op de markt profileert als "pionier van LNG". Als Nord Stream 2 voltooid zou geraken kan dat de capaciteit van het Russische gas naar Duitsland verdubbelen (iets waar dat land nood aan heeft). Washington stelt dat Nord Stream 2 door Rusland voor politieke doeleinden kan ingezet worden, maar het doet evenwel exact hetzelfde door te dreigen met sancties tegen Nord Stream 2. Europa zou in dat geval afhankelijker worden van gas uit de VS, dat met een groeiende exportcapaciteit zit. Angela Merkel en Donald Trump sloten een akkoord voor de bouw van een LNG-havenfaciliteit ter waarde van 1 miljard dollar, maar het plan werd afgevoerd nadat verkiezingen in de VS en Duitsland andere machthebbers opleverden. Een sluiting van Nord Stream kan dat project nieuw leven inblazen.

Het strategische doel van de VS is om Europa weg te houden van de 'systemische rivalen' en Brussel economisch aan de VS te blijven binden, ook al betekent dat voor Europa wat gas betreft een hogere factuur. Het militair tromgeroffel zorgt daarnaast ook voor een groeiende omzet van de machtige wapenindustrie die uitermate goede banden onderhoudt met het politiek establishment in de VS en er elk jaar miljoenen doneert aan politici. Een agressief Rusland helpt bovendien de bestaansreden van de NAVO legitimeren en drijft de lidstaten naar een verhoging van de militaire budgetten. Door in dit alles mee te gaan, delft de Europese Unie die streeft naar 'strategische autonomie', zelf het graf daarvan.

Dit opiniestuk verscheen op 15/02/2022 ook op Knack.be


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Campagne

De NAVO vormt een voortdurende motor voor militarisering. De wereld heeft echter nood aan niet-militaire oplossingen en een versterking van competente internationale platforms voor conflictoplossing, gemeenschappelijke veiligheid en duurzame ontwikkeling.

Basisinfo

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.