Belgische wapenhandelaar krijgt exportvergunning

Minister van Binnenlandse zaken Louis Michel heeft een exportvergunning toegekend aan New Lachaussee. Dat Belgische bedrijf zou, in een joint-venture met Duitse en Franse bedrijven, munitiemachines leveren aan MKEK, een wapenproducent die voor 100 % eigendom is van de Turkse staat. Economische belangen lijken te primeren op onze wapenwet en...de 'ethische' politiek van Michel.

Er zijn nochtans genoeg juridische, economische en politieke redenen waarom een exportvergunning niet kan. Laten we beginnen bij de juridische. Volgens artikel 4 van de Belgische wapenwet van 1991 mogen wapens niet geleverd worden als ze 'klaarblijkelijk' bijdragen tot mensenrechtenschendingen. Geen enkele twijfel dat Turkije hieronder valt. Het recente hardhandige optreden van de ordediensten in de Turkse gevangenissen, n.a.v. de hongerstaking, was een aanfluiting van die rechten, en gebeurde o.a. met westerse wapens. De discriminatie van, en de juridische, politieke en militaire acties tegen de Koerden tonen nog veel meer aan dat de Turkse regering systematisch de mensenrechten schendt. Het rapport van Amnesty International eind 2000 laat daarover geen twijfel. Genoeg stof in elk geval om de wapenvergunning vlug in te trekken, maar er is nog veel meer.

Die wet bepaalt ook dat er geen wapens uitgevoerd mogen worden naar landen waarin spanningen heersen die tot een gewapend conflict kunnen leiden. De spanningen tussen de Koerden en de Turkse regering zijn van die aard dat ze elk moment opnieuw hevig kunnen oplaaien. De laatste weken zijn er verschillende opposanten van het regime 'verdwenen'. De repressie lijkt weer toe te nemen. De PKK heeft in een verklaring gewaarschuwd dat er wel eens sprake kan zijn van nieuw gewapend verzet.

Het verleden heeft bovendien via de Süsürlükaffaire reeds voldoende aangetoond dat er banden zijn tussen staat, maffia en extreemrechtse terreurgroepen en dat er in het kader daarvan zelfs politieke terechtstellingen plaatsgevonden hebben. Denken we maar aan de moord op de Koerdische dichter Musa Anter, de ontdekking van de zwarte lijst met critici van het regime en de aanslag op Akin Birdal, voorzitter van de Turkse mensenrechtenorganisatie IHD. Ook dat is in strijd met artikel 4 van diezelfde Belgische wapenwet.

Een laatste belangrijk element uit deze wet, is dat de geleverde wapens niet opnieuw uitgevoerd mogen worden naar derde landen. Het staatsbedrijf MKEK heeft openlijk verkondigd de munitie uit te voeren naar alle "vrienden van Turkije" zo het dat wenst. In het verleden heeft Turkije al wapens uit Groot-Brittannië opnieuw uitgevoerd naar Indonesië, hoewel Londen op dat ogenblik een wapenembargo (cf. Oost-Timor) had afgekondigd. Het is trouwens een techniek van wapenbedrijven om via lokale joint-ventures Europese beperkingen te omzeilen.

En er is nog iets. Turkije valt geregeld (zoals begin dit jaar nog) Noord-Irak binnen, wat in strijd is met het VN-handvest. Daar staat geen strikte bepaling over in onze wapenwet, maar het spreekt vanzelf dat ook hierbij wapens die MKEK met de hulp van New Lachaussee produceert gebruikt kunnen worden. Als lid van de VN kan België dat niet maken.

Economisch kunnen we kort zijn: de financiële crisis gaat in een adembenemend crescendo. De economie is zo zwak dat Turkije van het IMF een lening kreeg van 11 miljard dollar, terwijl in Turkije 10 % van de begroting naar defensie gaat. Het is dus zonder meer in het belang van de Turkse bevolking de defensie-uitgaven te beperken en dure wapenleveringen te beperken (zie Vrede nr. 347).

Ook politiek zijn er problemen: Turkije is officieel kandidaat-lid van de EU, maar toetredingsbesprekingen kunnen vooralsnog niet omdat er nog heel wat werk te verrichten valt op vlak van mensenrechten, rechten van andere bevolkingsgroepen en democratie (criteria van Kopenhagen). Turkije moet dus aan de ene kant schaven aan mensenrechtensituatie terwijl aan de andere kant Europese bedrijven vergunningen krijgen voor wapenproductie waarmee diezelfde rechten geschonden worden. Waar zit de logica? Turkije heeft juist nood aan een krachtig signaal en is het weigeren van deze wapenlevering daar geen gedroomde gelegenheid voor?

Toen extreemrechts in Oostenrijk aan de macht kwam, beweerde Louis Michel in volle schijnwerpers dat hij ethiek hoog in het vaandel draagt, wat resulteerde in een politieke campagne tegen Oostenrijk. In deze nieuwe kwestie, die niet zoveel media-aandacht geniet, hult onze minister zich in stilzwijgen over deelname van de fascistische MHP aan de Turkse regering. De minister van Defensie, die het Turkse staatsbedrijf MKEK onder zijn hoede heeft, is lid van MHP. Blijkbaar is consequentie niet de sterkste kant van Louis Michel. In een onderhoud dat de vredesbeweging had met de verantwoordelijke op het kabinet, de Heer Trenteseau, zei deze openlijk dat de Belgische wapenwet één ding is, maar de 41 miljard Belgische Fr. export naar Turkije een ander. Opschorten of vernietigen van de wapenvergunning zou negatieve gevolgen kunnen hebben op politiek en economisch vlak, aldus Trenteseau nog.

Roel De Coninck