VS-politici blijven het maar hebben over Kim Jong Un. De twee belangrijkste partijconferenties zijn voorbij en beide VS-presidentskandidaten noemden de Noord-Koreaanse leider bij naam. Op de Republikeinse Nationale Conventie (RNC) beweerde Donald Trump dat Kim hem steunt en voegde eraan toe: “Hij mist me”. Slechts enkele weken later, tijdens de Democratische Nationale Conventie (DNC), zinspeelde Kamala Harris op de beweringen van haar tegenstander door voor een verrukt publiek te verklaren dat de “tiran” Kim “duimt voor Trump”.

Geen van beide kandidaten vertelden de waarheid. Het persagentschap van de Noord-Koreaanse staat reageerde in juni al onmiddellijk op Trump en verduidelijkte het standpunt van de regering met een karakteristieke scherpe opmerking: “Welke regering er ook aan de macht komt in de VS, het politieke klimaat, dat getroebleerd is door de onderlinge strijd tussen de twee partijen, verandert niet, bijgevolg kan het ons niets schelen”.

De van feiten ontstoken behandeling van Noord-Korea door beide VS-partijen is een teken van hoe de verkiezingscyclus de Koreaanse crisis heeft gereduceerd tot een politieke voetbal. Dat is bijzonder gevaarlijk in een tijd waarin de kans op oorlog in Korea het grootst is in tientallen jaren. Het is veelzeggend dat de Republikeinen noch de Democraten geïnteresseerd lijken te zijn in een publieke discussie over de concrete situatie in Korea of de grote escalaties die de VS daar aan het uitvoeren is.

Terwijl de nieuwscamera's en de ogen van het electoraat in de VS gericht waren op de DNC in Chicago, hield het VS-leger in Korea een van de grootste oorlogsspelen ter wereld: 'Ulchi Freedom Shield' (UFS). UFS is de nieuwste naam voor een jaarlijkse serie militaire oefeningen uitgevoerd door de 'Combined Forces Command', de commandostructuur waaronder het leger van Zuid-Korea onder het bevel van VS-generaals staat. (De VS heeft sinds 1950 het operationele commando in oorlogstijd over de strijdkrachten van Zuid-Korea). Tijdens het UFS en zijn voorgangers, opgestart in 1976, worden routinematig tienduizenden troepen ingezet, in combinatie met “strategische middelen” uit de VS, zoals vliegdekschepen, zware bommenwerpers en nucleaire onderzeeërs.

Het gaat om een belangrijk en alom verkeerd begrepen onderdeel van de nooit beëindigde Koreaanse oorlog - al meer dan een halve eeuw lang worden jaarlijks enkele van de grootste militaire manoeuvres op aarde uitgevoerd in Korea, in het zicht van de grens die het schiereiland in tweeën deelt. Hoewel de VS en de Republiek Korea (ROK) -de officiële naam van Zuid-Korea- volhouden dat deze oefeningen defensief zijn, wordt in veel gevallen de invasie en bezetting van Noord-Korea gesimuleerd. Deze 'oorlogsspelen' lijken op de eerste stappen van een echte invasie. 

Het UFS van dit jaar telde maar liefst 48 individuele oorlogsoefeningen, waarbij 19.000 Zuid-Koreaanse troepen, 200 militaire vliegtuigen en een onbekend aantal VS-soldaten werden ingezet. Bovendien vonden ze dit jaar plaats in de context van een andere belangrijke escalatie: de opgang makende plannen om mogelijks opnieuw VS-kernwapens te plaatsen in Korea.

Versmachten van de vrede

De Koreaanse Oorlog eindigde in een staakt-het-vuren in plaats van met een permanent vredesverdrag, waardoor de oorlog officieel nog steeds aan de gang is – meteen de langste oorlog in de geschiedenis van de VS. 

Meer dan 50 jaar lang waren de betrekkingen tussen Noord- en Zuid-Korea gebaseerd op het paradigma van onafhankelijke, vreedzame hereniging - een wederzijdse verbintenis om zonder geweld een einde te maken aan zowel de Koreaanse oorlog als de splitsing van het Koreaanse volk. De betrekkingen tussen de VS en Noord-Korea waren sinds het eind van de jaren 1980 gebaseerd op het paradigma van denuclearisatie. 

Beide diplomatieke paradigma's zijn vandaag helemaal afgebrokkeld. In 2022 verklaarde Noord-Korea zijn nucleaire status “onomkeerbaar” en begin dit jaar nam het de ingrijpende beslissing om de strategie van vreedzame hereniging met Seoul op te geven. Zuid-Korea wordt nu als vijandelijke staat beschouwd. Hierdoor is het risico op oorlog op het schiereiland enorm toegenomen. Desondanks blijven de VS en Zuid-Korea vasthouden aan dezelfde strategie van agressie en intimidatie die verantwoordelijk is voor de huidige impasse.

Begin 2019 leek een langverwachte oplossing voor de Koreaanse oorlog nochtans binnen handbereik. Na de kernwapentest van Noord-Korea in 2017 had toenmalig VS-president Trump gerageerd met het oorlogszuchtige dreigement om “vuur en woede” te ontketenen op het schiereiland. In 2018 ondertekenden de regeringen van Noord- en Zuid-Korea echter twee overeenkomsten waarin ze zich ertoe verbonden de spanningen te verminderen, naar vrede te streven en stappen te zetten in de richting van hereniging. Vervolgens kwam de historische top tussen de presidenten Trump en Kim Jong Un in Singapore, waarna de VS ermee instemde om hun oorlogsspelen zoals Ulchi Freedom Shield (toen 'Ulchi Freedom Guardian' genoemd) te pauzeren, en Noord-Korea zich akkoord verklaarde om zijn kernwapentests te bevriezen - een belofte die het land overigens nog steeds niet heeft gebroken.

Maar deze voortgang in positieve zin hield niet stand. De tweede top tussen de VS en Noord-Korea in 2019 in Hanoi mislukte in een mum van tijd. Ondanks alle fanfare konden de partijen hun contradicties niet overbruggen. Voor Pyongyang was het doel van de onderhandelingen met de VS een wederzijdse vermindering van de dreigingen. Voor Washington was het doel altijd de unilaterale ontwapening van Noord-Korea zonder aanvullende concessies. Toen de VS de Noord-Koreaanse verzoeken voor een gedeeltelijke vermindering van de sancties afwees, stapte de Noord-Koreaanse delegatie weg.

Sinds 2019 zijn de onderlinge betrekkingen tussen Noord- en Zuid-Korea in sneltempo verslechterd.

Sinds Hanoi is de situatie snel geëscaleerd. De Ulchi-oorlogsspelen werden die zomer hervat, waarbij een Zuid-Koreaanse bezetting van het noorden werd geoefend. In 2020 sloopte Pyongyang zijn verbindingskantoor met Seoel en stopte het met het gebruik van de hotline die was opgezet om het contact tussen de twee regeringen te vergemakkelijken. Toen kwam de verkiezing in 2020 van Joe Biden in de VS, en in 2022 de verkiezing van de conservatieve president Yoon Suk-yeol in Zuid-Korea.

Samen hebben de VS en Zuid-Korea onder Biden en Yoon het paradigma van een onafhankelijke, vreedzame hereniging van Korea volledig onderuit gehaald. Yoon speelde daarbij de rol van aanvalshond. Bij zijn aantreden kondigde hij aan dat Zuid-Korea het recht heeft om preventieve aanvallen uit te voeren op de Democratische Volksrepubliek Korea (de officiële naam van Noord-Korea). In februari 2023 bestempelde Yoons regering Noord-Korea als “grootste vijand” van het land - een definitie die Pyongyang nu ook heeft overgenomen voor zijn buurland.

Deze zomer herriep Seoul het Inter-Koreaans Militair Akkoord van 2018, dat militaire activiteiten langs de grens had stopgezet en nieuwe bufferzones had ingesteld. Zuid-Korea hield ook voor het eerst in zes jaar schietoefeningen langs de gedemilitariseerde zone (DMZ) en hervatte zijn propagandistische radio-uitzendingen aan de grens. In een toespraak in augustus voor Bevrijdingsdag -de dag waarop Korea onafhankelijk werd van Japan- onthulde Yoon een nieuwe “eenmakingsdoctrine”, die weinig meer voorstelt dan een nauwelijks verholen plan voor regimeverandering in Noord-Korea.

Deze provocaties hebben het effect gehad van een sloophamer op de inter-Koreaanse relaties, maar zijn grotendeels ontsnapt aan de aandacht van de internationale reguliere media, die blijft hangen in het eenzijdig narratief van Noord-Koreaanse agressie.  

Waar Yoon de rol heeft opgenomen van schoothondje van de VS in Korea, heeft de Biden-regering zich gefocust op het meetrekken van Zuid-Korea in een doolhof van nieuwe allianties in de Stille Oceaan-regio. Naar het geheel van deze allianties wordt soms verwezen als de “Aziatische NAVO”. Sinds president Barack Obama de focus van het buitenlands beleid in 2012 naar Azië heeft verschoven (‘Pivot to Asia’), heeft de VS het initiatief genomen tot de creatie van een aantal nieuwe allianties in een poging om een hecht geïntegreerd militair blok te vormen, gedomineerd door Washington: de Quadrilaterale Veiligheidsdialoog (de QUAD), het veiligheidspartnerschap tussen Australië, het Verenigd Koninkrijk en de VS (AUKUS), de nieuwe alliantie tussen de VS, Japan en de Filippijnen, en cruciaal, de trilaterale veiligheidssamenwerking tussen Japan, Korea en de VS (JAKUS).

JAKUS is het resultaat van de bijeenkomst vorig jaar in Camp David tussen Japan, Zuid-Korea en de VS. Het is het eerste directe militaire bondgenootschap tussen Zuid-Korea en Japan in de geschiedenis en het is expliciet opgericht om de militaire coördinatie tegen Noord-Korea te versterken. Om JAKUS mogelijk te maken, verzaakte Seoul aan de rechten van de overlevers van de Japanse dwangarbeid in oorlogstijd (en de uitspraken van zijn eigen Hooggerechtshof), zodat het de banden met Tokio kon aanhalen. Het resultaat is dat het snel uitbreidend Japans leger -dat qua budget tegen 2027 het derde grootste in de wereld zal zijn- nu voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog in het spel is op het schiereiland, en dat de strop rond Noord-Korea strakker wordt aangetrokken.

De tweede pijler van de Biden-Yoon agenda is de opdrijving van de strategie van maximale druk gericht tegen Noord-Korea. Tijdens de eerste jaren van de COVID-19 pandemie onthielden de VS en Zuid-Korea zich van grootschalige militaire oefeningen. In plaats daarvan kozen ze ervoor om mondeling te provoceren en strategieën voor hun oorlogsspelen uit te denken. Aan het begin van 2022 werden de echte oorlogsoefeningen hervat, en ze breidden snel uit in frequentie en omvang. 

In 2023 organiseerden Washington en Seoul meer dan 200 dagen militaire oefeningen in Korea.

In 2023 hielden de VS en Zuid-Korea meer dan 200 dagen militaire oefeningen in Korea. Deze lente vervoegden de legers van 12 landen, waaronder een aantal NAVO-leden, de ‘Freedom Shield’-oorlogsspelen in Korea. (Freedom Shield is een andere reeks oefeningen dan Ulchi Freedom Shield.) Na de creatie van JAKUS heeft Japan zich aangesloten bij de VS en Zuid-Korea voor een aantal trilaterale militaire oefeningen, waarbij de nadruk ligt op de interoperabiliteit van de marines en luchtmachten van de landen. Deze zomer kwamen de drie landen overeen om voortaan jaarlijks trilaterale oorlogsoefeningen te houden.

Nieuwe paradigma's en gevaren

Al deze zaken creëerden de essentiële context voor de verandering in de houding van Noord-Korea. Nadat het miljoenen mensen had afgeslacht in de Koreaanse Oorlog werden de Noord-Koreaanse pogingen tot diplomatieke toenadering genegeerd door de VS tot in de jaren 1980, toen Pyongyangs ontluikende nucleaire programma de aandacht van Washington trok. Sindsdien heeft Noord-Korea de VS betrokken bij drie afzonderlijke, meerjarige dialoogprocessen. Op verschillende momenten heeft Pyongyang duidelijke en meetbare stappen gezet om oprechtheid te tonen wat het diplomatieke proces betreft, waaronder het bevriezen van de Yongbyon-reactor en het openstellen van de site voor internationale inspecteurs in de jaren 1990. Maar de flexibiliteit van de Noord-Koreaanse regering werd steevast beantwoord door onbuigzaamheid van de VS.

Na een generatie van pogingen, heeft Noord-Korea de deur van de denuclearisering dichtgetrokken. Dit betekent geen permanent einde aan de dialoog, maar een poging om de voorwaarden voor betrokkenheid te herzien met het oog op een gesprek tussen gelijken in plaats van tussen overwinnaar en overwonnene. Het afstappen van de doctrine van vreedzame hereniging is zo mogelijk nog een grotere verschuiving dan de kwestie van de denuclearisatie. Onafhankelijke vreedzame hereniging was de leidraad voor de inter-Koreaanse betrekkingen sinds de jaren 1970.

Pyongyang heeft de afgelopen 50 jaar herhaaldelijk serieuze pogingen ondernomen om tot verzoening te komen met Seoel, evenals met Washington. Deze pogingen werden altijd gedwarsboomd door politieke omwentelingen in Zuid-Korea, maar de ingrijpende veranderingen die president Yoon heeft doorgevoerd, hebben de betrekkingen op een punt gebracht waarop er geen weg terug meer lijkt te zijn. Yoons onverhulde agressie ten opzichte van Noord-Korea is ongezien.

Daarnaast heeft vooral de JAKUS-alliantie het machtsevenwicht herschikt, de regio verder gepolariseerd en generaties Koreanen die hebben gestreden voor de erkenning van en gerechtigheid voor de koloniale misdaden van Japan, verraden. In zijn toespraak aan het begin van 2024, waarin hij het einde van de idee van vreedzame hereniging aankondigde, verwees Kim Jong Un naar Zuid-Korea als een “koloniale stroman”. Pyongyang ziet -net als velen in Zuid-Korea- de toenadering van Yoon tot Washington en Tokio als een permanente aantasting van de soevereiniteit van Seoel. Als gevolg van de escalaties door de VS en Zuid-Korea ziet Noord-Korea de situatie in Korea nu niet langer als een context waarin vreedzame verzoening mogelijk is, maar erkent het een nieuw paradigma van vijandigheid.

Deze veranderingen in Korea hebben aanleiding gegeven tot een huiveringwekkende mogelijkheid: de terugkeer van VS-kernwapens op het Koreaans schiereiland. Sinds de betrekkingen na 2020 begonnen te verslechteren, is de roep van de rechtervleugel in zowel Washington als Seoul voor de nucleaire herbewapening van Zuid-Korea nog luider geworden. Terwijl er over deze kwestie verre van een consensus heerst onder de politieke elites in beide landen, hebben figuren als de verwachte Nationale Veiligheidsadviseur van Trump, Elbridge Colby, en de Zuid-Koreaanse minister van Defensie, Kim Yong-hyun, zich al voorstanders verklaard van dit idee. Ook de Republikeinse senator Roger Wicker van de ‘Armed Services Committee’, pleit openlijk voor de terugkeer van tactische kernwapens van de VS op het schiereiland. 

De Biden-regering van haar kant heeft tot nog toe vermeden om op te roepen tot een nuclearisatie van Zuid-Korea, maar heeft wel stappen genomen om aan deze eis tegemoet te kunnen komen. In 2023 richtten Seoul en Washington de ‘Nuclear Consultative Group’ op, een intergouvernementeel agentschap dat gecreëerd werd om richtlijnen voor strategische nucleaire en conventionele militaire integratie te ontwikkelen. In lekentaal: dit is een orgaan dat de taak heeft om vorm te geven aan het proces waarmee VS-kernwapens bestemd voor gebruik in oorlogsvoering kunnen worden overgedragen aan Zuid-Korea. In juli en augustus kwamen militaire topfunctionarissen van beide regeringen bijeen voor de eerste militaire oefening waarin deze richtlijnen werden geëvalueerd. Seoul en Washington werken nu een plan uit voor het geval ze een gezamenlijke nucleaire aanval zouden lanceren op het Koreaanse schiereiland. Deze gevaarlijke escalatie maakt de prioriteiten van de VS duidelijk.

Washington is bereid maatregelen te nemen met het oog op een nuclearisatie van het Koreaanse schiereiland.

De afgelopen vier jaar heeft Washington geweigerd om stappen te zetten die Pyongyang weer aan de onderhandelingstafel zouden brengen. In plaats daarvan blijkt het maar al te bereid om maatregelen te nemen met het oog op een nuclearisatie van het Koreaanse schiereiland, wat de wereld naar de rand van een nucleair conflict duwt. Terwijl de VS verpletterende sancties heeft opgelegd aan Noord-Korea in naam van de bescherming van het nucleair Non-Proliferatieverdrag, is er weinig verontwaardiging over de eigen proliferatie terug te vinden in de binnenlandse politiek.

Het gaat hier om meer dan het aanwijzen van de hypocrisie van de VS. In een duidelijke weerspiegeling van haar affiniteit met nucleaire oorlog gebruikt de federale regering van de VS de situatie van verhoogde spanningen in Korea nu om een uitbreiding van het toch al duizelingwekkende eigen nucleaire arsenaal te rechtvaardigen. Dat blijkt uit een uitgelekt document van de Biden-regering, de ‘Nuclear Employment Guidance’, dat werd onthuld in een recent artikel van de 'The New York Times'.

Al 79 jaren wordt het lot van Korea bepaald door de VS-belangen in de regio. VS-burgers zijn over het algemeen onwetend over de rol van hun regering op het schiereiland en over de omvang van de historische wreedheden die daar hebben plaatsgevonden. In deze bodem van onwetendheid bloeien ernstige bedreigingen voor het Koreaanse volk en de wereld. Hoewel veel Amerikanen de aankomende verkiezingen zien als een referendum over de toekomst van de VS, begrijpen maar weinigen hoe kort die toekomst zou kunnen zijn zonder ernstige weerstand tegen het in Washington dominante perspectief op Korea. Het schiereiland wordt er immers gezien als een plek waar eindeloze escalatie zowel mogelijk als wenselijk is – ongeacht de gevolgen.

Er is nochtans een andere manier voor de VS om Korea te benaderen: het zou kunnen vertrekken. De VS stationeert 28.500 troepen, verspreid over 62 militaire basissen, in Korea. Het geeft jaarlijks miljarden uit aan honderden oorlogsoefeningen die de spanningen hoog houden en zowel Koreanen als Amerikanen in gevaar brengen in plaats van beschermen.

Het vertrek van de VS wordt al generaties lang geëist door Koreanen aan beide zijden van het schiereiland en die eis wordt nu vanuit de VS versterkt door de campagne ‘US Out of Korea’ van de organisatie 'Nodutdol'. Het wordt tijd dat VS-burgers deze eis zelf omarmen. Het VS-imperialisme vreet aan de wereld en zal niet worden aangevochten vanuit het eigen politieke systeem. Dat verzet moet van onderaf komen - niet alleen als een eis om een einde te maken aan de VS-oorlogen, maar om fundamenteel te veranderen wie de politieke macht in handen heeft in de VS. Laten we de macht verschuiven van de minderheid die profiteert van de VS-overheersing van de wereld, naar de meerderheid wiens fundamentele belangen haaks staan op een politiek systeem dat jaarlijks 1,5 biljoen dollar uitgeeft aan oorlog.

Dit vertaalde artikel verscheen eerder op Truthout.