Achtste vredesconferentie in De Markten (Brussel, 17/11)

De economische en financiële crisis slaat sinds 2008 hard toe. Wereldwijd wordt gesnoeid in overheidsuitgaven met zware sociale gevolgen. Ondanks de krappe overheidsbudgetten blijven de wereldwijde militaire bestedingen tot nu toe grotendeels buiten schot. In 2011 bedroegen ze 1.738 miljard dollar, het hoogste bedrag ooit.

Defensie is een overheidspost die weinig last heeft van besparingen. De militaire uitgaven groeien wereldwijd gemiddeld met 5% per jaar aan. Het economische zwakke Afrika gaf in 2011 8,6% meer uit aan defensie dan het jaar ervoor. Over de periode 2002-2011 gaat het zelfs om een stijging van 65%. Gedurende de 11 jaar die volgden op de aanslag van september 2001 groeide het defensiebudget van de VS aan met 84%, tot een recordbedrag van 716 miljard dollar of 4,6% van het Amerikaans BBP. Grote concurrent Rusland wil niet achterblijven en heeft in 2011 zijn defensiebudget met 9,3% verhoogt ten opzichte van het jaar ervoor tot 71,9 miljard dollar. Ook in Azië, het Midden-Oosten en Oceanië stegen de militaire uitgaven.

Griekenland

Alleen in een aantal landen van de Europese Unie lijkt de globale crisis enige invloed te hebben op de defensiebudghetten. Zuid-Europese landen zagen zich gedwongen tot zware saneringsoperaties waaraan ook defensie niet ontsnapt. Maar gaat het wel om een echte trendbreuk? Hoewel de Griekse defensie in 2012 16% moet inleveren, staat daar tegenover dat het land traditioneel ook de grootste defensiepost heeft binnen Europa (3,2% van het BBP in 2009). De Griekse afbetalingen voor wapenaankopen piekten zelfs in de periode 2009-2010. Het land zag zich ondanks opeenvolgende besparingsrondes, verplicht om grote lopende wapencontracten met Frankrijk en Duitsland na te leven. Terwijl deze beide landen Griekenland in 2010 onder druk zetten om 1,8 miljard euro te besparen op de sociale uitgaven, sleten ze in datzelfde jaar lucratieve wapencontracten aan Athene ter waarde van 1,2 miljard dollar.

Spànje

Het door de crisis zwaar getroffen Spanje, dat in de afgelopen jaren een van de sterkste stijgingen van militaire uitgaven in Europa liet optekenen, kampt nu met de gevolgen daarvan. Het land staat voor de uitdaging de schuld van 26 miljard euro af te lossen die het heeft opgebouwd bij wapenleveranciers. De Spaanse minister van Defensie moest in oktober 2010 toegeven: “We hadden geen systemen moeten aankopen die we niet zullen gebruiken, voor conflictscenario's die niet bestaan en wat erger is, met middelen die we toen niet hadden en ook nu niet hebben.”

NAVO kiest voor verdere bewapening

De druk van de VS en de NAVO op Europa om niet te hard te snoeien in de defensie-uitgaven is heel groot. Navo secretaris-generaal Rasmussen waarschuwde in 2011 dat niet genoeg uitgeven aan defensie, Europa 'verdeelder' en 'zwakker' zou maken. Hij stelde ook dat de defensiekloof met NAVO-partner de Verenigde Staten te groot dreigt te worden. Los van het feit dat de NAVO geen antwoord kan bieden op de economische, sociale en milieu-uitdagingen waar onze planeet mee geconfronteerd wordt, is de defensiekloof tussen Europa en de VS vooral het gevolg van de bijna verdubbeling van het Amerikaanse defensiebudget gedurende de afgelopen 10 jaar tijd. De vraag is of we in dat verhaal willen blijven meelopen.

Zijn er in tijden van crisis geen betere bestedingen van de overheidsbudgetten dan de voortdurende verdere bewapening? Wie hierover wil meedenken en discussiëren is welkom op de achtste vredesconferentie onder de titel: 'Economische crisis, waarom investeren in bewapening?'. Een medewerker van het gezaghebbende Zweedse vredesonderzoeksinstituut SIPRI zal de problematiek inleiden, waarna in werkgroepen de discussie met de deelnemers wordt aangegaan. Daarna volgt een debat met vertegenwoordigers van de vakbonden.