Zoals de Koude Oorlog in werkelijkheid warm is uitgevochten in heel wat landen in het ‘zuiden’, zo is Syrië nu het broeiende toneel van conflicten tussen verschillende grootmachten wiens rivaliteiten vooral de jongste weken tot regelrechte militaire confrontaties hebben geleid. In Syrië spelen ze met vuur.
Dat is letterlijk te nemen. Als deze confrontaties uit de hand lopen, kan dit in een open grootschalige oorlog uitmonden die alle directe en indirecte betrokkenen meesleurt en dat zijn er behoorlijk wat.
Israël en Iran
Afgelopen weekend haalde de Syrische luchtverdediging een Israëlisch gevechtsvliegtuig uit de lucht dat even daarvoor een Iraans commando en controlecentrum in Palmyra, diep in Syrië, bombardeerde. Volgens Israël ging het om een plek van waaruit een Drone werd uitgestuurd die in het Israëlische luchtruim is onderschept. De drone was niet gewapend en volgens verschillende analisten kan het goed zijn dat hij uit koers is geraakt. Iran heeft genoeg om handen in Syrië en niet meteen belang in een escalatie met Israël. Israël reageerde op het afschieten van zijn gevechtsvliegtuig met een nieuwe uitgebreide luchtaanval tegen stellingen van de Syrische luchtafweer en tegen ‘Iraanse posities’’. De Iraanse troepen staan Syrië bij in de gevechten tegen de gewapende oppositie. Premier Netanyahu zei dat Israël zich zal verdedigen tegen elke poging die de soevereiniteit van zijn land aantast. “Zij (Iran) pleegden een inbreuk op onze soevereiniteit, zij infiltreerden het Israëlische grondgebied vanuit Syrië met een drone”, aldus Netanyahu.
Israël stuurt al jaren zelf gevechtsvliegtuigen boven Libanees en Syrisch grondgebied.
Israël stuurt nochtans zelf al jaren gevechtsvliegtuigen boven Libanees en Syrisch grondgebied. De jongste jaren voerden die heel wat bombardementen uit op wapenopslagplaatsen en wapentransporten “voor Hezbollah” in Syrië. Hezbollah is een sjiitische verzetsbeweging in Libanon, met duizenden militieleden die vechten aan de zijde van het Syrische leger. Israëlische gevechtsvliegtuigen hebben de jongste tijd evenwel ook verschillende aanvallen uitgevoerd op Syrische regeringsinfrastructuur en op een Iraanse militaire basis in opbouw. Vorige week nog vielen ze Syrische militaire installaties aan in de luchthaven van Damascus. Het Israëlisch leger heeft eind vorig jaar toegegeven dat het sinds 2011, het begin van de oorlog in Syrië, al honderd aanvallen heeft uitgevoerd op posities en transporten van het Syrische leger en van Hezbollah. Het zou nog maar de eerste keer zijn dat Israël Iraanse stellingen in Syrië bombardeert.
Israël voert niet alleen de indirecte oorlog met de Iraanse aartsrivaal op, maar riskeert ook om Russische militairen en installaties te raken.
De Israëlische militaire acties worden steeds driester en gevaarlijker. Israël voert niet alleen de indirecte oorlog met de Iraanse aartsrivaal op, maar riskeert ook om Russische militairen en installaties te raken. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwde Israël in duidelijke bewoordingen: “Het is absoluut onaanvaardbaar om dreigingen te creëren tegen de levens en de veiligheid van Russische soldaten die zich in de Syrische Arabische republiek bevinden op uitnodiging van de wettelijke regering om ze bij te staan in de strijd tegen het terrorisme”.
VS en Rusland
In Syrië zijn er de jongste weken verschillende directe of indirecte confrontaties geweest waarin buitenlandse legers zijn betrokken. Vorige week voerden Amerikaanse gevechtsvliegtuigen luchtaanvallen uit op het Syrische leger in de Eufraatvallei in het oosten van het land. Daarbij zouden tientallen pro-regime militieleden en Syrische strijdkrachten zijn omgekomen. Volgens Washington hadden ze troepen van de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) aangevallen. De SDF is een coalitie met o.a. de Koerdische YPG die Amerikaanse militaire steun krijgt in de strijd tegen de Islamitische Staat. Volgens de betrokken pro-syrische militie, de ‘ISIS-Jagers’, hadden ze net een aanval van IS en de Koerden afgeslagen. Voortaan plaatsen ze de Koerden op dezelfde terroristische hoogte als IS, zo luidde het nog. Het is een behoorlijke absurd bewering dat IS en SDF gezamenlijk een aanval zouden hebben gepleegd, gezien de SDF al jaren zwaar gevecht levert met IS.
Rusland en Syrië wijzen op de illegale aanwezigheid van de VS in Syrië er aan toevoegend dat het aast op de Syrische olie.
De aanval gebeurde rond olie-installaties. De controle daarover speelt wellicht mee. Rusland en Syrië reageerden door te wijzen op de illegale aanwezigheid van de VS in Syrië er aan toevoegend dat het aast op de Syrische olie. De VS lijkt zich effectief voor te bereiden op een langer verblijf in Noord-Syrië ook als IS helemaal verslagen is. Vorige maand kondigde president Trump een nieuwe strategie aan waardoor de VS in Noord-Syrië zullen blijven tot er een vredesakkoord is die een transitie voorziet zonder de huidige president Assad. Daarmee lijkt Trump opnieuw de oude Amerikaanse positie te benadrukken over de nood aan ‘regime change’ in Syrië. Nu IS bijna helemaal verdreven is in de Eurfraatvallei, groeien de spanningen tussen het Syrische leger – dat de streek ten zuiden van de Eufraat controleert – en de SDF – dat het noordelijke deel controleert en bijgevolg dus ook tussen Rusland en de VS.
Turkije, de VS en Rusland
Moskou speelt handig in op de moeilijke verhoudingen tussen Turkije en de VS.
Moskou speelt handig in op de moeilijke verhoudingen tussen Turkije en de VS. Beide NAVO-bondgenoten liggen met elkaar in de clinch over de Amerikaanse militaire steun aan de SDF/YPG in Noord-Syrië in de strijd tegen IS. Turkije beschouwt de Koerdische Zelfbeschermingseenheden (YPG) die deel uitmaken van de SDF als een tak van de ‘terroristische’ PKK (Koerdische Arbeiderspartij). Voor de VS gaat het om een moeilijke evenwichtsoefening. Turkije is immers een belangrijke strategische bondgenoot in de buurt van enorme olie- en gasvoorraden en vormt een knooppunt voor het transport ervan. De VS hebben een belangrijke luchtmachtbasis in het Zuidoosten van Turkije. Sinds de mislukte staatsgreep van de zomer van 2016 is de regering Erdogan in ultranationalistisch vaarwater terechtgekomen en schuwt de confrontaties niet, ook niet met Washington. Het Turkse leger en door Turkije georganiseerde en bewapende Syrische rebellen zijn op 20 januari een oorlog begonnen tegen de Koerdische enclave Afrin in Noord-Syrië. Dat kon maar mits een akkoord met zowel Rusland als de VS. In ruil kreeg Rusland een vrijgeleide voor het Syrische regime dat de afgelopen weken een belangrijk stuk gebied heeft kunnen inpalmen van het Idlib-oppositiegebied. Moskou gaf groen licht nadat de SDF/YPG weigerde om Afrin onder controle te plaatsen van het Syrische leger in ruil voor bescherming tegen Turkije. Anderzijds kon Moskou zo duidelijk een wig drijven tussen Washington en Ankara. Turkije heeft immers ook gedreigd met een operatie tegen Manbij dat op goed 100 km van Afrin verwijderd is en waar VS-troepen zijn gelegerd. Ankara waarschuwde dat het iedereen die ‘het uniform van de terroristen draagt’ als doelwit beschouwt. Washington reageerde evenwel dat de VS-troepen in Manbij blijven. Als de Turkse regering haar dreigement – dat het zowat dagelijks herhaalt – om Manbij aan te vallen hard maakt, dreigt een gewapende confrontatie tussen beide NAVO-bondgenoten.
Als de Turkse regering haar dreigement om Manbij aan te vallen hard maakt, dreigt een gewapende confrontatie tussen beide NAVO-bondgenoten.
Turkije, Rusland en Syrië
De afgelopen dagen is ook de kans op een militaire confrontatie tussen het Syrische leger en Turkije in Oost-Idlib toegenomen. Turkije stuurde recent twee grote konvooien met pantservoertuigen en tanks naar het oostelijke deel van het oppositiegebied voor het oprichten van ‘observatieposten’ in het kader van het akkoord met Rusland en Iran over de installatie van zogenaamde de-escalatiezones. De Turkse militaire optocht gebeurde op het ogenblik van een offensief van het Syrische leger tegen de gewapende milities – waaronder ook de Islamitische Staat – van dat oppositiegebied. Toen het Turkse leger het front naderde kwamen er Syrische waarschuwingsbombardementen. Nadien kwam het nogmaals tot een confrontatie – zonder details met wie – waarbij een Turkse soldaat het leven liet en vijf anderen gewond raakten. Idlib wordt grotendeels gecontroleerd door Hayat Tahrir al-Sham (HTS) een extremistisch samenwerkingsverband met een voormalige Al-Qaida militie als invloedrijkste component.
De ooit zo veelbelovende parallelle ‘vredesonderhandelingen’ tussen Turkije, Rusland en Iran worden op het terrein aan flarden geschoten.
De ooit zo veelbelovende parallelle ‘vredesonderhandelingen’ tussen Turkije, Rusland en Iran worden op het terrein aan flarden geschoten. Vrede voor Syrië lijkt weer heel ver weg. Erger, er is weinig meer nodig dat het conflict op een hoger niveau tilt.