De Amerikaanse krant ‘The Washington Post’ kon de hand leggen op 2000 confidentiële documenten van de Speciale Inspecteur Generaal voor de Afghaanse Reconstructie (SIGAR). Het betreft onder meer interviews met hoge militairen, diplomaten en politici die nauw betrokken waren bij de reeds 18 jaar aanslepende oorlog in Afghanistan.
Uit de gelekte documenten blijkt dat de opeenvolgende Amerikaanse presidenten de publieke opinie voortdurend hebben misleid en voorgelogen. Uit het geheel valt één grote conclusie af te leiden: de oorlog in Afghanistan is een grote mislukking. Douglas Lute, een luitenant-generaal die voor het Witte Huis de oorlogen in Irak en Afghanistan moest opvolgen -wat hem de bijnaam ‘oorlogstsaar’ opleverde- verklaarde: “We hadden niet de minste idee waar we mee bezig waren”. Oorlogspropaganda moest de publieke opinie evenwel van het tegendeel overtuigen. De vaste boodschap luidde jaar na jaar dat er “vooruitgang wordt geboekt”. Want wat zou er gebeuren “als de Amerikaanse bevolking de omvang van de disfuncties zou kennen … met 2400 verloren levens [alleen gesneuvelde Amerikanen]”, vraagt Lute zich af.
Sinds 2001 werden in totaal 775.000 Amerikaanse troepen ontplooid in Afghanistan. Volgens officieel vrijgegeven cijfers sneuvelden er tot nog toe 2300 soldaten. De oorlog kostte de VS-schatkist alleen al 1000 miljard dollar, exclusief de kosten van agentschappen zoals de CIA of van de medische verzorging van de 20.589 gewonden. De menselijke tol die de Afghaanse bevolking moest dragen is nog veel zwaarder. Meer dan 100.000 mensen kwamen om.
De gelekte documenten kregen inmiddels de bijnaam ‘Afghanistan Papers’ naar analogie met de ‘Pentagon Papers’ (1971) over de mislukte oorlog in Vietnam. Ze bevatten transcripties van interviews die afgenomen zijn door de SIGAR, een speciaal opgericht agentschap dat onderzoekt hoe de middelen voor heropbouw worden besteed. Het hoofd van de SIGAR, John Sopko, bevestigde aan The Washington Post dat het Amerikaanse publiek voortdurend is voorgelogen. Wat officieel heropbouw heette, was in werkelijkheid een bodemloze put van grootschalige corruptie. Geld en contracten werden gebruikt om de loyaliteit van krijgsheren en drugsbazen af te kopen. Meer dan 90% van alle heroïne in de wereld is afkomstig van Afghaanse opiumderivaten. Volgens de VN staat de Afghaanse opiumproductie op historische recordhoogte, een gegeven dat niet past binnen de Amerikaanse goednieuwsshows.
De werkelijkheid toont een verscheurd land. De oorlog woedt in volle hevigheid en de taliban boekt jaarlijks terreinwinst. Volgens het jongste rapport van de VN-missie in Afghanistan wordt 2019 een recordjaar op het vlak van burgerdoden over de afgelopen 10 jaar. In de eerste 9 maanden van 2019 verloren al 2563 burgers het leven. Bijna een kwart vond de dood door luchtbombardementen, m.a.w. door drones of gevechtsvliegtuigen van de internationale bezettingsmacht. Toch blijft de NAVO het mantra herhalen dat de militaire alliantie werkt aan vrede en stabiliteit in Afghanistan. Op de NAVO-top in Washington (april 2019) loog NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg dat de NAVO de voorwaarden creëert voor sociale en economische vooruitgang en “onderwijs en mensenrechten bracht voor vrouwen en meisjes”. De werkelijkheid: twee derde van de meisjes gaat niet naar school, 78% van de Afghaanse vrouwen is analfabeet en vier op de vijf vrouwen krijgen te maken met gedwongen huwelijken – velen voor hun 16de levensjaar. Een rapport van de SIGAR noemde de 280 miljoen dollar die USAID in een vrouwenprogramma stopte eenvoudigweg een verkwisting van belastinggeld. Volgens een ander rapport is Afghanistan nog altijd de slechtste plaats voor vrouwen om in te leven.
De Afghanistan Papers zouden als een bom moeten inslaan. Toch kreeg het nieuws amper media-aandacht – ook in België. Wie zich nog ex-minister van Defensie Pieter De Crems hoera-berichten over de Afghanistan-missie herinnert, kan zich er alleen maar over verbazen dat de politieke verontwaardiging uitblijft. België is bijna vanaf het eerste uur bij de Afghaanse oorlog betrokken. Eind 2001 besliste de regering al om deel te nemen aan ISAF (‘International Security Assistance Force’), de door de NAVO-geleide ‘veiligheidsmissie’ in Afghanistan (2001-2014). België begon met het sturen van transportvliegtuigen, daarna (vanaf 2008) volgden gevechtsvliegtuigen en tientallen militairen voor trainingsopdrachten. In 2013 beweerde De Crem dat het land van een middeleeuwse clanstructuur naar een 21ste eeuw-structuur was getransformeerd. De Crem -en bij uitbreiding de hele regering- kan toch onmogelijk niets afgeweten hebben van de ware desastreuze staat waarin het land zich bevond? Toch blijven de kritische stemmen uit. Ons land heeft inmiddels wel honderden miljoenen euro besteed aan de oorlogsinspanningen in Afghanistan. Het is nochtans ook voor het grotere publiek al een hele tijd duidelijk en zelfs zichtbaar dat de oorlog in Afghanistan om een grote mislukking gaat. Een regering die onlangs heeft beslist miljarden te investeren om ons leger verder om te vormen tot een mobiel interventieleger voor buitenlandse operaties zoals in Afghanistan, zou daar hard over moeten worden aangepakt. Er zijn genoeg aanwijzingen om een parlementaire onderzoekscommissie op te zetten rond cruciale vragen als: Wat wisten De Crem en co? Logen ze het publiek voor?