Op 4 augustus 1964 stond president Lyndon B. Johnson voor het VS-publiek en verklaarde: “Wij Amerikanen kennen, net als anderen -hoewel sommigen dat misschien vergeten-, het risico van het uitbreiden van conflict. [...] Ik zal het Congres onmiddellijk verzoeken een resolutie aan te nemen om duidelijk te maken dat onze regering eensgezind is in haar vastberadenheid om alle noodzakelijke maatregelen te nemen ter ondersteuning van de vrijheid en ter verdediging van de vrede in Zuidoost-Azië.”
Op 7 oktober 2001, aan de vooravond van de VS-invasie in Afghanistan, sprak president George Bush de natie toe: “We hebben niet om deze missie gevraagd, maar we zullen hem volbrengen. De naam van de huidige militaire operatie is 'Enduring Freedom'. We verdedigen niet alleen onze kostbare vrijheden, maar ook de vrijheid van mensen overal”.
Op 19 maart 2003 sprak hij de natie opnieuw toe: “Op dit moment bevinden Amerikaanse en coalitietroepen zich in het beginstadium van een militaire operatie om Irak te ontwapenen, zijn volk te bevrijden en de wereld te verdedigen tegen ernstig gevaar”.
Op 28 maart 2011 zei president Barack Obama over de VS-interventie in Libië: “Sommige landen knijpen misschien een oogje dicht voor wreedheden in andere landen, maar de Verenigde Staten van Amerika is anders”.
Op 20 oktober 2023 zei president Joe Biden in een reactie op de Hamas-aanval tegen Israël en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne: “Ik stuur een dringend budgetverzoek om de nationale veiligheidsbelangen van Amerika te financieren... Het is een slimme investering die generaties lang zijn vruchten zal afwerpen voor de Amerikaanse veiligheid, de Amerikaanse troepen buiten schot zal houden en ons zal helpen een wereld op te bouwen die veiliger, vreedzamer en welvarender is.”
Al deze toespraken en gesluierde oorlogsverklaringen schetsen een vergelijkbaar beeld: de VS als held van de wereld, verdediger van de vrijheid en een beschermer van het volk.
In het heldere, klare licht van de geschiedenis, zien wij het anders. Een draad van grimmige consistentie verbindt elk confllict - elk van deze beslissingen was een regelrechte ramp. Je hoeft geen expert op het gebied van buitenlands beleid te zijn om dat te erkennen. Niet alleen hebben deze conflicten geleid tot duizenden -zelf miljoenen- doden, ze hebben ook regio's in periodes van duisternis gedompeld, en massale armoede, mensenrechtenschendingen en politieke instorting veroorzaakt.
Gedurende twee decennia in Vietnam keerden bijna 60.000 VS-soldaten in lijkzakken terug naar huis. Aan de kust van Vietnam zijn er meer dan 2 miljoen doden begraven. VS-aanvallen veroorzaakten meer dan 50.000 doden in Laos en meer dan 150.000 doden in Cambodja. In Afghanistan werden naar schatting 70.000 strijders en militairen, en 46.000 burgers gedood - algemeen wordt aangenomen dat dit een enorme onderschatting van de cijfers is. In Irak stierven naar schatting 300.000 mensen door direct geweld. In Palestina zijn er ondertussen al 40.000 doden en het is nog niet voorbij. De meeste dodelijke slachtoffers in Gaza zijn burgers - vrouwen en kinderen.
Maar het geweld is niet beperkt tot directe oorlogsvoering. Een uitgebreide studie over de ‘Oorlog tegen terreur’ van de VS, schat dat er ongeveer 4,5 miljoen mensen gestorven zijn aan de nagalmende effecten ervan, zoals ziektes en economische ontberingen. Dat is de realiteit van oorlog: het laat overal een blijvende erfenis van dood en verwoesting na.
Het is makkelijk om naar een getal te kijken en alleen maar een getal te zien. Namen, gezichten en identiteiten -half geleefde levens en verhalen over liefde, pijn en ontbering- worden zo gemakkelijk herleid tot een cijfer. Dat is wat onze politici doen. Ze ontmenselijken mensen in naam van “goede bedoelingen”, in naam van het beschermen van de VS-belangen. In de VS, een prachtige samensmelting van multiculturele identiteiten, zouden we zeker moeten begrijpen wat het betekent om tot de mensheid te behoren in plaats van tot een samengestelde identiteit van geloof en geboortecoördinaten.
Het is zo duidelijk dat tragedie overgaat in satire. Wanneer is ons buitenlands beleid verworden tot iets uit een beroerd geschreven film, waarin de slechterik verklaart dat hij miljoenen mensen moet doden om de wereld te redden? Voor het geval je dit overdreven vindt: “Het is nodig geworden om de stad te vernietigen om ze te redden”, verklaarde een VS-majoor de beslissing om de stad Ben Tre te bombarderen nadat de Noord-Vietnamese krachten het terug ingenomen hadden tijdens het Tet-offensief in 1968.
Gelukkig is onze politieke feilbaarheid niet onopgemerkt gebleven. De parallellen zijn opmerkelijk, zoals blijkt uit deze protestslogans:
1969: “Hey, hey LBJ– how many kids did you kill today?”
2024: “Genocide Joe has got to go!”
En voormalige presidenten hebben inderdaad spijt en berouw getoond over hun beslissingen. In 2016 verklaarde Obama dat Libië de “grootste fout van zijn presidentschap” was. Alan Kuperman, professor aan de Lyndon B. Johnson School of Public Affairs schreef: “Beoordeeld naar de eigen maatstaven was Obama's interventie in Libië achteraf gezien een verwerpelijke mislukking. Libië is er niet alleen niet in geslaagd zich te ontwikkelen tot een democratie, het is zelfs afgegleden tot een mislukte staat. Overlijdens door geweld en andere mensenrechtenschendingen zijn verzevenvoudigd.”
Men is het er naderhand over eens dat de VS-invasies geen goed hebben gedaan, zelfs heel wat kwaad. En toch gaan onze regeringen door met het herhalen van dezelfde verhalen alsof ze nog nooit een geschiedenisboek opengeslagen en gelezen hebben over de consequente mislukking van de buitenlandse interventies van de VS. Sommigen zullen dit onwetendheid noemen, anderen hebzucht. De waarheid is dat onze politici deel uitmaken van de oorlogsmachine en dat geen enkele daad van geweld onbedoeld is. Ze rekenen erop dat wij de patronen niet zouden herkennen, zodat ze die kunnen blijven uitbuiten. Het is duidelijk dat we er niet op kunnen vertrouwen dat onze politici leiderschap tonen met een sterk karakter of begrip van moraliteit.
We kunnen echter wel bewustwording over deze grimmige trends creëren. De cyclus blijft dezelfde, zelfs na bijna een eeuw. Ons buitenlands beleid -anachronistisch als het is- is redelijk voorspelbaar.
Stap een: informatie-oorlog
In de VS is publieke steun cruciaal, niet alleen omwille van de politieke en sociale stabiliteit, maar ook om je kansen op herverkiezing te behouden. Je kunt er zeker van zijn dat elk potentieel conflict wordt voorafgegaan door de creatie van een vijand. Dit proces omvat een dubbele strategie van angstzaaierij en het doelbewust aanwakkeren van verdeeldheid.
Voorbeeld: in de aanloop van de VS-invasies in het Midden-Oosten, werd de regio op grote schaal gedemoniseerd, daarbij werd de nadruk gelegd op religie. Prominente beleidsadviseurs als Samuel Huntington voerden religieuze en culturele verschillen aan als de belangrijkste motivator voor oorlogen in de 21ste eeuw. Dit leidde o.a. tot extreme islamofobie en een sterke toename van haatmisdrijven in de VS.
Stap twee: militarisering
Vervolgens gaat onze regering met deze verhalen aan de slag. Militarisering gebeurt meestal onder het mom van afschrikking. Beschuldigingen over de intentie van de vijand om wereldwijde verwoesting te veroorzaken, zullen de zittingen van het Congres teisteren. Denktanks zullen terugvallen op de bekende afschrikkingsstrategieën uit het tijdperk van de Koude Oorlog - niemand lijkt ondertussen een beter idee te hebben ontwikkeld. De VS zal er dan voor kiezen om de militaire aanwezigheid in de betrokken regio te vergroten – "voor het geval dat".
Voorbeeld: de militaire aanwezigheid van de VS rond Vietnam nam dramatisch toe als reactie op de angst voor het communisme. Alle acties ter militarisering van de regio -buiten oorlog- werden met ondubbelzinnige steun uitgevoerd.
Stap drie: wachten tot de vonk aanslaat
De VS is er beducht voor om de eerste stap te zetten. Geen enkele politieke leider wil immers beschouwd worden als degene die een oorlog is begonnen. In plaats daarvan worden alle triggers in werking gezet en wachten we tot er eentje ontploft. Dan kunnen we ten strijde trekken en doen alsof ons geen schuld treft.
Voorbeeld: in augustus 1964, werden twee VS-destroyers (oorlogsschepen) naar de Golf van Tonkin gestuurd om de Noord-Vietnamese communicatie te onderscheppen, ter ondersteuning van het zuiden. Deze schepen werden beschoten, wat de VS de mogelijkheid gaf om aan te kondigen dat er met geweld gereageerd moest worden.
Stap vier: oorlog
De president zal dan een plechtige, geresigneerde oorlogsverklaring afleggen. We moeten troepen sturen om de wereldvrede te verdedigen, zal er worden gezegd. Het is voor het grotere goed. We zijn in een hoek gedreven en hebben geen andere opties.
Voorbeeld: president George Bush bestempelde de invasie van Irak in 2003 als een “preventieve oorlog” en beweerde dat er troepen gestuurd moesten worden om een erger alternatief te voorkomen. De geruchten over de aanwezigheid van massavernietigingswapens in Irak werden later ontkracht.
Stap vijf: mislukking
Het conflict zal waarschijnlijk slepend zijn en lang duren. Als we afgaan op de geschiedenis, zullen er duizenden doden vallen - velen van hen onschuldige burgers die in het spervuur terechtkomen. Massaal geweld zal waarschijnlijk leiden tot chronische instabiliteit, economische verwoesting en de verzwakking van de staat.
Voorbeeld: sinds de VS-invasie in Irak geraakten meer dan een miljoen burgers ontheemd en hebben drie miljoen mensen humanitaire hulp nodig. De VS liet een machtsvacuüm achter, waardoor gewapende militante groeperingen verschillende regio's van het land konden overnemen. Politieke stabiliteit is tot op de dag van vandaag ver weg.
Stap zes: spijt
Het kan even duren, maar uiteindelijk werpt de geschiedenis een andere blik op de feiten. Oorlog wordt naderhand zelden als succesvol beschouwd en bijna nooit in een positief licht gezien. Dit is niet iets waar hard moet over worden nagedacht - het is omdat oorlog nefast is.
Voorbeeld: een meerderheid van de Irak- en Afghanistan-veteranen in de VS is het erover eens dat de oorlogen het niet waard waren. Een meerderheid van de Amerikanen heeft ook spijt van de oorlog in Vietnam.
Stap zeven: geheugenverlies
Velen van ons hebben deze eerdere oorlogen meegemaakt en gezien welke schade ze hebben aangericht, niet alleen in het buitenland, maar ook in onze eigen gemeenschappen. En toch lijkt onze regering te kampen met chronisch en ernstig geheugenverlies, wat een weerslag heeft in de media en in onze eigen gedachten. Om echt op te komen voor vrede, moeten we ons de tragediën herinneren en de lessen die daaruit te trekken vallen, meedragen.
China
Laten we de stappen van deze cyclus eens bekijken in de context van China, waarvan wordt aangenomen dat het onze “volgende oorlog” wordt.
Stap een: informatie-oorlog
De informatieoorlog is grotendeels succesvol. Zo succesvol dat zowel de Republikeinen als de Democraten het erover eens zijn dat China een bedreiging vormt voor de VS. Dit is geen goede zaak - oorlog is veel, veel waarschijnlijker als beide kanten van de politiek het erover eens zijn. De publieke opinie kijkt in dezelfde richting en onze mediabronnen volgen het politieke discours na. Iedereen zegt hetzelfde en schreeuwt het van de daken: China is onze vijand. We moeten China verslaan om onze belangen te beschermen. Zelfs als dat betekent dat we het leven van miljoenen mensen moeten verwoesten.
Stap twee: militarisering
De wijdverspreide consensus over het gevaar van China heeft geleid tot een succesvolle hypermilitarisering van de Aziatische Stille Oceaan-regio. De VS spendeerde al miljarden dollars aan het omsingelen van China met militaire basissen. De militaire uitgaven zijn nog nooit zo hoog geweest. Onze regering beweert dat ze deze naties “beschermt”, maar er is aanzienlijke publieke oppositie in Japan, Guam en de Filipijnen tegen de militaire VS-aanwezigheid. Lokale gemeenschappen hebben herhaaldelijk bevestigd dat ze willen dat de VS vertrekt.
Volgens president Biden “komen we op voor vrede en stabiliteit in de Straat van Taiwan”. Ja, we komen op voor vrede met meer dan 300 militaire basissen, 375.000 militairen en ontelbare raketten alleen al in de Aziatische Stille Oceaan-regio. Het is de allergrootste contradictie.
Denktanks hebben de berekeningen al gemaakt. Een conflict in de Aziatische Stille Oceaan-regio zou een ramp zijn voor de economie van China en in het beste geval leiden tot een inkrimping van 20% à 35%. De lokale bevolkingen in de regio Azië-Stille Oceaan zouden het meest te lijden hebben onder het geweld. De economische, politieke en sociale instabiliteit zou het leven van miljoenen mensen verwoesten. De hele wereld -niet alleen China- zou veel slechter af zijn. Het is duidelijk dat oorlog niet het antwoord is, zoals het ook nooit het antwoord is geweest.
Stap drie: wachten tot de vonk aanslaat
Hoewel de trigger nog niet is ontploft, is er wel al een angstaanjagende dynamiek in gang gezet. Naast de meer dan 300 militaire basissen van de VS die China omringen (wat vooral krankzinnig is als je bedenkt dat China op het hele westelijke halfrond geen enkele militaire basis heeft), houdt de VS jaarlijks “oorlogsspelletjes” om zijn militaire macht tentoon te spreiden in de regio en China tegen zich in het harnas te jagen. Onze regering heeft vele overuren gemaakt om mini-trilaterale allianties te creëren met andere landen in de regio - als één van deze landen in een oorlog terechtkomt, worden ze allemaal in een oorlog getrokken.
De VS voert al 45 jaar buitenlandse zaken op basis van het één-China-beleid uit 1972 (dat stelt dat Taiwan deel uitmaakt van China). Tijdens het presidentschap van Biden komen we dichter dan ooit bij het opgeven van dit beleid. Deze houding is uitsluitend te wijten aan het recente politieke en economische succes van China. Het is geen kwestie van soevereiniteit of veiligheid. Het is een kwestie van het beschermen van de VS-hegemonie.
De huiveringwekkende realiteit is dat we van een oorlog met China misschien niet meer herstellen. En hoewel onze politieke leiders herhaaldelijk verklaren dat ze geen oorlog willen, treden ze perfect in de voetsporen van hun voorgangers. De brandstoftank is gevuld. Er is maar één trigger nodig.
Nu we de beangstigende klif van een nieuwe oorlog naderen, kan ik het niet helpen me af te vragen: wanneer zullen we het leren? Wanneer wordt onze regering echt een ark voor de mensheid in plaats van een apparaat van geweld, hebzucht en vernietiging? Is het echt zo idealistisch om te geloven dat meningsverschillen zonder bloedvergieten kunnen worden bijgelegd? Onze wereld is niet meer dezelfde als vroeger. Het is duidelijk dat mensen wakker beginnen te worden - ze beginnen de verzwakkende façade te doorzien van een regering die beweert dat ze voor vrede staat, terwijl elk van haar acties gericht is op oorlog.
Misschien zal het een millennium duren, en misschien zal onze soort niet lang genoeg leven om het te zien. Zoals het er nu voor staat -terwijl we dagelijks moeten luisteren naar “maar-zij-deden-het-eerst”-gekibbel- wordt er geen rekening gehouden met andere toenemende bedreigingen zoals klimaatverandering, de grootste bedreiging voor onze veiligheid tot nu toe. Kernwapens stapelen zich op in onze achtertuin, gericht op elke centimeter van de wereldbol alsof daar ook maar enige logica achter zit. En zo gaan we maar door, elk decennium met een nieuwe vijand en een nieuwe oorlog en een nieuw verhaal van goed tegen kwaad, alsof het niet oorlog zelf is -de VS zelf is- die deze stagnatie in stand houdt.
Dit vertaalde artikel verscheen eerder op Counterpunch.