Zaterdag 27 september -één dag na de Internationale Dag voor de Uitbanning van Kernwapens- organiseert de Belgische Coalitie tegen Kernwapens (BCK) een nationale actiedag aan de luchtmachtbasis van Kleine-Brogel (Limburg). Met een geanimeerde protestwandeling verzetten we ons uit tegen de aanwezigheid op Belgische bodem van kernwapens uit de Verenigde Staten. Die kernwapens werden hier in het verleden bovendien gestationeerd zonder enige parlementaire inbreng of controle, en zonder maatschappelijk debat! We streven naar een totale uitbanning van alle kernwapens uit de wereld. Wil je mee actievoeren? Alle praktische informatie vind je via deze link.

Waarom een uitbanning van alle kernwapens?

Dit jaar is het precies tachtig jaar geleden dat de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki verwoest werden door twee kernbommen, respectievelijk op 6 en 9 augustus 1945. Het zijn de enige kernbommen die ooit werden ingezet in een conflict, maar ze toonden wel de allesvernietigende kracht van nucleaire wapens aan. Meer dan 200.000 mensen kwamen om het leven en in de jaren nadien zouden nog vele tienduizenden anderen sterven aan de gevolgen van de straling waaraan ze werden blootgesteld. 

Kernwapens zijn per definitie massavernietigingswapens, die geen onderscheid kunnen maken tussen militaire doelwitten en burgerlijke slachtoffers. Ze zaaien op een dergelijk massale manier dood en vernieling dat ze een gevaar vormen voor de hele mensheid en de toekomst van onze planeet. Vandaar dat we pleiten voor de totale uitbanning van kernwapens.

Worden kernwapens ook daadwerkelijk afgebouwd?

Vandaag bezitten de negen kernwapenstaten in de wereld samen ongeveer 12.241 kernwapens. De twee belangrijkste kernmachten zijn de Verenigde Staten en Rusland. Daarnaast zijn ook China, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, India, Pakistan, Noord-Korea en Israël in het bezit van nucleaire wapens. 

Op het hoogtepunt van de Koude Oorlog waren er veel meer kernwapens in de wereld dan vandaag. Vanaf eind de jaren 1980, met het einde van de Koude Oorlog in zicht, werden er via verscheidene internationale verdragen een pak kernwapens ontmanteld. Dat gebeurde mede dankzij de druk van massamobilisaties van onderuit. Zo vond op 23 oktober 1983 de grootste vredesbetoging ooit plaats in ons land. Zo’n 400.000 manifestanten verzetten zich in Brussel tegen de komst van nieuwe VS-kruisraketten op de militaire basis van Florennes, en tegen kernwapens en de nucleaire wapenwedloop in het algemeen. 

Vandaag zien we dat het terug de verkeerde richting uitgaat wat de afbouw van kernwapens betreft. In een context van verhoogde geopolitieke spanningen en stijgende militarisering werken alle negen kernwapenstaten aan de modernisering en/of uitbreiding van hun nucleaire arsenalen.

Waarom zijn er kernwapens in Kleine-Brogel?

De aanwezigheid van VS-kernwapens op de luchtmachtbasis van Kleine-Brogel is een publiek geheim. De opeenvolgende Belgische regeringen hebben de aanwezigheid van die bommen nooit officieel bevestigd, noch ontkend. Uit tal van documenten en getuigenissen blijkt echter dat er al kernwapens aanwezig zijn op Belgische bodem sinds 1963. Ze werden tijdens de Koude Oorlog gestationeerd in de luchtmachtbasissen van Kleine-Brogel en Florennes, in het kader van de nucleaire afschrikkingsdoctrine gericht tegen het Oostblok en als onderdeel van de nucleaire taakverdeling binnen de NAVO. Een component hiervan is dat Belgische gevechtsvliegtuigen de VS-kernbommen in tijden van oorlog moeten kunnen inzetten. Het is met dit doel voor ogen dat de regering de oude F-16 gevechtsvliegtuigen zal vervangen door 45 peperdure F-35's.

Terwijl de kernwapens op de luchtmachtbasis van Florennes tegen het begin van de jaren 1990 waren verwijderd, bleven ze al die jaren wel aanwezig in Kleine-Brogel. Vandaag zou het om een 20-tal exemplaren gaan. Meer nog, uit een verklaring van het hoofd van het VS-Agentschap voor Nucleaire Veiligheid blijkt dat ze allicht recent, in het geheim, vervangen werden door modernere exemplaren: de B61-12’s. Deze zwaartekrachtbommen waarvan de explosiekracht kan worden ingesteld (tot meer dan 3 maal krachtiger dan de bom die Hiroshima van de kaart veegde), zijn uitgerust met een staartmodule waardoor ze deels gestuurd kunnen worden. Dit maakt ze makkelijker inzetbaar en dus nog gevaarlijker. 

Zijn kernwapens legaal?

Kernwapens zijn illegaal onder het internationaal recht. In 2017 zag het VN-verdrag inzake een Verbod op Kernwapens (TPNW) het daglicht. Het zou in werking treden na de 50e ratificatie. Dat gebeurde op 22 januari 2021, na de ratificatie door Honduras. Het TPNW is een internationaal en juridisch bindend verdrag dat zowel het bezit, de productie, het testen, de opslag, en het gebruik van kernwapens, als de dreiging ermee, verbiedt. 

Vandaag hebben 94 VN-lidstaten het verdrag ondertekend, waarvan 73 het ook hebben geratificeerd. België deed geen van beide, net als de andere NAVO-landen en alle kernwapenstaten. 

Waren er eerder al acties tegen kernwapens?

Al decennia wordt er geprotesteerd tegen de aanwezigheid van kernwapens op Belgische bodem. Het initieel kleinschalig verzet van de jaren 1960, zwol in de jaren 1970 aan en culmineerde in de massale rakettenbetogingen van de jaren 1980. Later volgden de jaarlijkse Bomspotting-acties in Kleine-Brogel, waarbij activisten gezamenlijk de basis probeerden binnen te dringen om aan te tonen dat er kernwapens lagen. In 2005 namen ongeveer 1000 demonstranten deel aan deze burgerlijke ongehoorzaamheidsactie. De BCK organiseerde in 2021 en 2022 de kleurrijke 'Bikes not Bombs'-fietsacties. En nu zaterdag 27 september zetten we de strijd tegen de aanwezigheid van massavernietigingswapens op Belgische bodem voort met een geanimeerde protestwandeling rond de militaire basis, een picknick en een slotactie met toespraken.

Wat zijn onze eisen?

1. Volledige transparantie over welke en hoeveel kernwapens er nu precies aanwezig zijn in ons land.
2. De onmiddellijke verwijdering van alle VS-kernwapens uit Kleine-Brogel.
3. Een verbod op kernwapens in België, en de ondertekening en ratificatie door België van het VN-Verdrag inzake een Verbod op Kernwapens.
4. Een verdragsrechtelijke kernwapenvrije zone in Europa, naar het voorbeeld van de bestaande kernwapenvrije zones in Latijns-Amerika en de Caraïben (sinds 1967), in de Zuidelijke Stille Oceaan (sinds 1985), in Zuidelijk Afrika (sinds 1996), enz.
5. Diplomatieke inspanningen van de Belgische regering met het oog op mondiale nucleaire ontwapening.