De VS- en Europese economieën zijn sterk afhankelijk van immigranten. Decennia aan verzamelde data onthullen in welke mate.
Nu de anti-immigratieretoriek in Europa en de Verenigde Staten hoogtij viert, is het van cruciaal belang dat we verder kijken dan de bangmakerij en dat we analyseren wat er werkelijk aan de hand is. Hoewel menselijke mobiliteit vaak als een last wordt voorgesteld, is de waarheid juist het tegenovergestelde. Het is een essentiële motor voor economische groei, demografische veerkracht en culturele cohesie.
Dit feit negeren is niet alleen een misrekening, het druist ook in tegen zowel empirisch bewijs als de democratische principes die moderne maatschappijen beweren te verdedigen.
Migratie is ook geen anomalie van de 21e eeuw. Van de mediterrane diaspora's in de oudheid tot de massale migraties van de 20e eeuw: de geschiedenis van de mensheid wordt gekenmerkt door migratiestromen. Stadstaten, koloniale rijken en moderne natiestaten zijn gebouwd –en herbouwd– door de beweging van mensen, talen, kennis en goederen. Door menselijke mobiliteit als een bedreiging voor te stellen, wordt dit historische patroon genegeerd en wordt geprobeerd om de uitzondering, namelijk isolatie, tot regel te maken.
Elk politiek discours dat migranten afschildert als indringers in plaats van potentiële burgers of economische actoren, is een gevaarlijke verdraaiing van de feiten, niet alleen in moreel maar ook in strategisch opzicht.
Migratie stimuleert economieën
In 2016 kwam een analyse van het 'McKinsey Global Institute' tot een aantal duidelijke conclusies. Hoewel migranten in 2015 slechts 3,3% van de wereldbevolking uitmaakten, genereerden ze dat jaar 9,4% van het mondiale bruto binnenlands product (BBP) - ongeveer 6,7 biljoen dollar. Alleen al in de VS kwam hun bijdrage neer op ongeveer 2 biljoen dollar.
Recentere studies bevestigen dit. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) schatte in 2024 dat de netto migratiestromen naar de eurozone tussen 2020 en 2023 –waaronder miljoenen Oekraïense vluchtelingen– het potentiële BBP van de regio tegen 2030 met een extra 0,5% zouden kunnen verhogen. Dit is geen marginaal bedrag, aangezien het ongeveer de helft van de tegen dan verwachte potentiële groei vertegenwoordigt. Zonder migratie zou de economische horizon van Europa aanzienlijk beperkter zijn.
Werknemers, innovatie, groei
In de VS maakten meer dan 31 miljoen immigranten deel uit van de arbeidsmarkt in 2023: 19% van het totaal, aldus de 'Council on Foreign Relations'. Hun participatiegraad (het percentage van de bevolking op arbeidsleeftijd dat actief is op de arbeidsmarkt) was 67%, vergeleken met 62% van de autochtone bevolking op arbeidsleeftijd. Dit verschil duidt op een onevenredige bijdrage aan de belastinginkomsten, de binnenlandse consumptie en de economische dynamiek in het algemeen.
Statistieken tonen ook aan dat immigranten niet op gelijke voet concurreren: ze werken vaak in fysiek zware banen of vervullen jobs die niet door de lokale bevolking worden ingevuld. Dit versterkt het idee dat ze een aanvulling vormen op-, in plaats van een vervanging zijn voor autochtone werknemers. Deze rol wordt nog belangrijker in de context van een vergrijzende bevolking.
Migratie en innovatie
Migratie brengt niet alleen werknemers, maar ook nieuwe ideeën met zich mee. Volgens het Wereld Economisch Forum zijn immigranten in de VS 80% meer geneigd om een nieuw bedrijf te starten dan mensen die daar geboren zijn, en meer dan 40% van de 'Fortune 500'-bedrijven in de VS zijn opgericht door migranten of hun nakomelingen.
Dit patroon herhaalt zich in de academische wereld en de technologie: een aanzienlijk deel van de octrooien die in de VS worden aangevraagd, heeft ten minste één buitenlandse uitvinder. De toonaangevende universiteiten van het land zijn ook afhankelijk van internationale studenten om hun wetenschaps-, technologie-, ingenieurs- en wiskunde-programma’s in stand te houden. Met andere woorden, het sluiten van grenzen betekent het sluiten van de deur naar innovatie.
In de Europese Unie is de impact van migranten niet minder groot. Volgens het IMF-rapport van 2024 werd tweederde van de nieuwe banen tussen 2019 en 2023 ingevuld door migranten van buiten de EU. De statistieken weerleggen het idee dat migranten “banen stelen”. Integendeel, zij vullen structurele vacatures in die niet door automatisering, noch door de interne markt opgevuld worden.
De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) waarschuwde dit jaar bovendien dat als er niet meer vrouwen, ouderen en immigranten op de arbeidsmarkt worden gebracht, de groei van het BBP per hoofd van de bevolking in de lidstaten zou kunnen dalen van 1% per jaar (2000-2020) tot een magere 0,6% in 2060. Omgekeerd zou een inclusiever migratiebeleid de jaarlijkse groei met minstens 0,1 procentpunt kunnen doen toenemen.
Geld naar huis sturen
Het 'World Migration Report 2024' bevestigde dat de wereldwijde geldovermakingen van immigranten naar familieleden in hun land van herkomst, in 2022 maar liefst 831 miljard dollar bedroegen, een stijging van meer dan 650% ten opzichte van 2000.
Dit bedrag overtreft ruimschoots de officiële ontwikkelingshulp en in tal van landen zelfs de directe buitenlandse investeringen. Geldovermakingen worden voornamelijk geïnvesteerd in gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting. In feite zorgen de geldovermakingen van migranten voor een wereldwijde herverdeling van rijkdom die niet via een multilateraal systeem verloopt. Voor de mensen die ze ontvangen, hebben ze een stabiliserende en humane impact.
Vooruit kijken
Het gaat hier niet om een louter economische kwestie. Wanneer politieke en sociale retoriek mensen die als buitenstaanders worden beschouwd, begint uit te sluiten, ondermijnt dit hun vermogen om zich te integreren en te veranderen.
Het negeren van de data en de feiten brengt hoge kosten met zich mee, met een impact op drie gebieden:
- Economische verliezen: minder immigratie betekent het opgeven van een structurele bron van groei, innovatie en fiscale duurzaamheid.
- Sociale instabiliteit: anti-immigratiediscoursen voeden de stigma's die het samenleven verstoren en de sociale cohesie verzwakken.
- Geopolitieke zwakte: minder immigratie betekent het verlies van invloed in een wereld die steeds meer wordt gekenmerkt door intense concurrentie om talent en menselijk kapitaal.
Tools -van het stroomlijnen van professionele accreditatieprocessen tot regionale migratiecoördinatiesystemen- staan ter beschikking van overheden. De uitdaging rond dit thema ligt bij de politiek en vooral bij het narratief. De publieke opinie -die wordt gevormd door politieke retoriek- moet de waarde van menselijke mobiliteit erkennen en omarmen als een onderdeel van ons hedendaags sociaal contract.
Zoals het Wereld Economisch Forum terecht opmerkt, is migratie geen probleem dat moet worden opgelost, maar een strategische troef die op een intelligente en humane manier moet worden beheerd. Het onderschatten ervan betekent het ondermijnen van de fundamenten van de mondiale ontwikkeling in de 21e eeuw.
Dit vertaalde artikel verscheen eerder op 'The Conversation'.