Een van de minder besproken aspecten van de huidige crisis in Oost-Europa is het enorme verkooppotentieel ervan.
Naarmate de Oekraïne-crisis evolueert, maakt de militaire machinerie zich aan beide zijden op voor de strijd. Rusland verschuift troepen en materieel richting Oekraïne, en de NAVO stuurt versterkingen naar Oost-Europa. Elke kant blijft zijn eigen propaganda spuien en het is niet gemakkelijk om een volledig beeld te krijgen van wat er nu werkelijk aan de hand is.
Elke kant blijft zijn eigen propaganda spuien en het is niet gemakkelijk om een volledig beeld te krijgen van wat er nu werkelijk aan de hand is.
Terwijl Rusland troepen en uitrusting verplaatst, zijn westerse bronnen geneigd tot meer dan een beetje overdrijving. Er wordt ons voortdurend gezegd dat Rusland 100.000 troepen verzameld heeft aan de grens, maar het ontbreekt aan details. Het is niet duidelijk hoeveel troepen er in normale omstandigheden gestationeerd zijn in dit strategisch belangrijke gebied. Zijn dat er doorgaans 10.000, 20.000 of misschien wel 30.000? Sommige openbare bronnen geven aan dat veel van de troepen waarover sprake zich op minstens 200 km van Oekraïne bevinden, maar 100.000 troepen op de grens die klaar staan om toe te slaan, klinkt beter.
Om de zaak nog ingewikkelder te maken, verklaarde een van de meest vooraanstaande Britse politici, minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss, op 26 januari op de radio dat er “honderdduizenden” Russische troepen in de aanslag stonden. Was dat een verspreking of is de dreiging van de ene op de andere dag vermenigvuldigd?
Ondertussen trainen Amerikaanse Speciale Eenheden de soldaten in Oekraïne en heeft de VS 8500 troepen paraat staan. Denemarken stuurt gevechtsvliegtuigen naar Litouwen en een fregat naar de Baltische Zee, Frankrijk bood troepen aan Roemenië en Spanje ontplooit een oorlogsschip in de Zwarte Zee. De bijdrage van het Verenigd Koninkrijk (VK) tot dusver is het zenden van antitankwapens naar Oekraïne en het sturen van soldaten om het Oekraïens legerpersoneel op te leiden om ze te gebruiken. Verder werden meer Britse troepen ontplooid in Estland, waar ze al een gevechtsgroep leiden.
Zo’n 2000 Britse antitankwapens -gekend als MBT-NLAW’s of ‘Main Battle Tank Next-generation Light Anti-tank Weapons’- werden al opgestuurd tegen een niet vrijgegeven prijs. Ontwikkeld als een gezamenlijk Zweeds-Brits project, worden de MBT-NLAW’s gefabriceerd door Saab. Het zijn wapens die vanop de schouder gelanceerd worden tegen tanks op korte afstand, tot zo’n 200 m, waardoor ze een laatste noodsysteem zijn.
Er werden al NLAW’s verkocht aan zeker tien landen. Een van de minder voor de hand liggende aspecten van de huidige crisis, is dat de verkoop en snelle export naar Oekraïne goed is voor de promotie van het potentieel van NLAW’s, maar een eigenlijke oorlog zou nog nuttiger zijn voor het opdrijven van de verkoop – zeker als de NLAW’s doeltreffend blijken te zijn tegen de nieuwste Russische tanks.
Een eigenlijke oorlog zou zeer nuttig zijn voor het opdrijven van de wapenverkoop.
Terwijl dit feit simpelweg niet aan bod komt in de media-analyses, is het een belangrijke stuwende kracht voor wapenwedlopen en eigenlijke conflicten. Het maakt deel uit van de bredere vereiste van militaire strijdkrachten dat ze vijanden moeten hebben als ze rendabel willen blijven. Het Russische leger staat ongetwijfeld ook klaar om de kracht van zijn eigen wapens te demonstreren. Alle publiciteit die besteed wordt aan beide zijden in de internationale media is zeer nuttig voor mensen die een carrière uitbouwen in de wapenverkoop, evenals voor de wapenbedrijven zelf en hun o zo belangrijke aandeelhouders.
Rusland heeft de afgelopen twee decennia zwaar geïnvesteerd in de modernisering van zijn grotendeels verouderde apparatuur en moet de gemaakte kosten dringend terugverdienen met verhoogde wapenverkoop. Een oorlog zou zeker helpen, maar het loutere schouwspel van de bezorgdheid van de NAVO over de macht van het Russische leger is al zeer gunstig.
De ideale situatie voor wapenproducenten is het bewapenen van beide kanten, wat ook verrassend vaak gebeurt. Vlak voor de Frans-Britse luchtoorlog tegen Libië in 2011, waren Franse en Italiaanse bedrijven de Libische vliegtuigen en gepantserde voertuigen nog aan het repareren en upgraden. Vervolgens werden ze vernietigd door de Franse en de Britse luchtmacht.
Toen het Verenigd Koninkrijk de Falkland-Malvinas-oorlog uitvocht met Argentinië in 1982, was de Type 42 torpedojager de belangrijkste escorte van de luchtverdediging. Niet lang daarvoor had de Britse zeemacht nog twee dergelijke torpedojagers verkocht aan Argentinië. Tijdens de oorlog gebruikten de Argentijnen een Exocet anti-schip kruisraket om een van de Britse Type 42’s, de HMS Sheffield, tot zinken te brengen. De Exocet werd gefabriceerd door Frankrijk, een NAVO-bondgenoot van de Britten. Het tastbare ‘succes’ van deze vroege anti-schip kruisraketten, hielp enorm bij de verkoop ervan de volgende jaren.
Het is inderdaad een gebruikelijke verkooppraktijk na oorlogen om de marketing voor elk wapen dat in het conflict gebruikt werd, op te voeren. Ook hier biedt de Falklands-Malvinas oorlog een perfect voorbeeld. De belangrijkste langeafstandsraket van de Koninklijke Zeemacht in de Falklands was de ‘Sea Dart’, waarmee naar verluidt acht vliegtuigen vernietigd werden. Kort na de oorlog paste de producent, British Aerospace, de standaard Sea Dart-advertenties in de militaire tijdschriften aan door er simpelweg “combat proven” (bewezen in gevecht) over te stempelen.
De advertentie negeerde één aspect van de prestatie van de raket. Tegen het einde van de oorlog haalde een Sea Dart-raket afgevuurd van een torpedojager van de Koninklijke Zeemacht per ongeluk een Gazelle helikopter van de luchtmacht neer. Twee piloten en twee communicatiespecialisten van het leger kwamen daarbij om. Het nieuws werd intern binnen de 24 uur gecommuniceerd, maar het duurde vele maanden voor het Brits ministerie van Defensie het verlies publiekelijk zou erkennen.
Terug naar de Oekraïne-crisis. Zelfs nu is een oorlog nog altijd verre van onvermijdelijk en er zijn een aantal uitstekende analyses beschikbaar die andere opties aanreiken, zoals de gemeenschappelijke veiligheidsbenadering van Joseph Gerson (International Peace Bureau).
Het probleem is dat grote legers van de wereld, wanneer ze recht tegenover elkaar komen te staan, de neiging hebben om een eigen leven te gaan leiden. De NAVO en Rusland samen zijn verantwoordelijk voor heel wat meer dan de helft van ‘s werelds jaarlijkse militaire budget van 2000 miljard (2 biljoen) dollar.
Grote legers zijn enorme bureaucratieën met de fundamentele behoefte te overleven en daarvoor is er nood aan immense financiering.
Daarnaast zijn dergelijke legers enorme bureaucratieën, met de fundamentele behoefte te overleven en te gedijen – en om dit te kunnen doen hebben ze nood aan immense financiering, waarvan ze op hun beurt grote sommen voeren aan de wapenbedrijven. De hele structuur zorgt voor een formidabel momentum dat momenteel nog verergerd wordt door de noodzaak in verschillende staten -niet in het minst in het Verenigd Koninkrijk en Rusland- om de aandacht af te leiden van de binnenlandse politiek.
De oorlogstimulerende hydra’s zullen niet snel verdwijnen en ze spelen een veel grotere rol in de Oekraïne-crisis dan algemeen erkend wordt. Elke analyse van de crisis moet gewoon rekening houden met het feit dat het ook een kwestie van zaken is: de business van de oorlogsvoering.
Dit artikel verscheen eerder op Opendemocracy.net
