U weet dat we bij Vrede een breed veiligheidsconcept hanteren. We maakten daar begin de jaren '90 een basistekst rond, maar we kunnen ons bijzonder goed voelen in de definitie die het UNDP (VN-ontwikkelingsprogramma) geeft over menselijke veiligheid.
Daarin stelt men dat 7 onderling verbonden componenten gezamenlijk veiligheid uitmaken: economische veiligheid, voedselveiligheid, gezondheisveiligheid, milieuveiligheid, persoonlijke veiligheid, veiligheid van de gemeenschap en politieke veiligheid. Wij denken nu dat de neoliberale globalisering op verschillende vlakken deze menselijke veiligheid bedreigt, en dus oorzaak wordt van conflict en geweld. Deze globalisering wordt gekenmerkt door een enorme aantrekkingskracht van de financiële markten, waardoor de productieve sector gedwongen wordt hogere winstvoeten te realiseren. Daarom kennen we deregulering, wereldwijde prodcutieketens, privatisering, productiviteitsdwang.
Hieronder vindt u 10 punten waar deze neoliberale globalisering naar conflicten leidt.
financiële crisis
We herinneren ons nog wel de enorme financiële crisis in het Verre Oosten van enkele jaren geleden. De economie stortte daar in mekaar na speculatieve aanvallen op de munten. De diepere oorzaak ligt echter bij de overproductie en bij de te grote afhankelijkheid van externe financiering om het circuit grondstoffenaankoop - productie - afzetmarkt te laten draaien. Vandaag kennen we de crisis in Argentinië, die gedeeltelijk haar oorzaak vindt in die Aziatische problemen. Dit toont aan dat de speculatieve kapitaalvorming nood heeft aan een reële grondslag: met andere woorden, er is altijd iemand die moet betalen. Het is de werkende bevolking van Zuid-Oost Azië, Mexico, Rusland, of Argentinië, die door werkloosheid, armoede, ineenstorting van gezondheidszorg, e.d. uiteindelijk de rekening betaalt. De samenleving valt letterlijk uiteen. De onzekerheid die deze situatie met zich meebrengt doet extreem-nationalisme en religieus fundamentalisme als een uitweg voor de problemen zien.
sociale deregulering
Het fenomeen zelf van kapitaalsaccumulatie via de beursspeculatie leidt tot een verscherpte uitbuitingsgraad van de werknemers in de productiesectoren om de winstvoet hoog genoeg (financieel aantrekkelijk genoeg) te houden. Deze verscherpte uitbuiting verwerkelijkt zich via deregulering, loonsverminderingen, verplichte overuren, ontslagen, afbraak sociale voorzieningen. Dat kan op zich weer een reeks conflicten met zich mee brengen, zoals bijvoorbeeld de zogenaamde broodopstanden. Deze worden meestal beantwoord met een sterke repressie.
concurrentie onder lokale elites
Omdat het geglobaliseerde kapitaal zelf kiest waar het het makkelijkst z'n winsten kan realiseren ontstaat er een strijd onder regio's, landen, gebieden, steden en vrijhandelszones om investeerders te lokken. Deze strijd leidt tot zware concurrentie onder de lokale elites die elk hun deel willen meepikken van de voordelen van de globalisering als 'bemiddelaars' voor of 'facilitatoren' van het internationaal kapitaal. Deze elites zijn er dan niet vies van om ultra-nationalistische, etnische of religieuze argumenten te gebruiken voor het eigen gelijk, die echter de dekmantel zijn voor de ware achtergrond: een plaatsje onder de vrijhandelszon.
Deze strijd om toch te kunnen deelnemen aan de wereldhandel doet ook de tegenstelling tussen de agroproducenten voor de buitenlandse markt en de gewone boeren verscherpen. In bepaalde gevallen komt het tot gewapend verdrijven van de boeren van hun landbouwgronden door de expansie van het grootgrondbezit. Colombië is daat het voorbeeld bij uitstek van.
het neokolonialisme voorbij
De politiek van open grenzen die het IMF oplegt, doorbreekt eigenlijk de neokoloniale banden tussen de voormalige kolonisator en de ex-kolonie. De concurrentie onder de multinationale ondernemingen wordt veralgemeend ten nadele van de gepriviligieerde handelsrelaties van vroeger. Een aantal conflicten in Centraal-Afrika hebben zeker ook mede van doen met deze problematiek: de bloedige strijd om de macht in Congo-Brazzaville van enkele jaren geleden (waarbij Elf de verliezer was), het terugdringen van het Fransgezinde Huturegime in Rwanda, om maar deze twee te noemen.
transportgekte
Het vervoer van grondstoffen, halffabrikaten en afgewerkte producten is enorm toegenomen door de globalisering. Petroleum is en blijft de belangrijkste energiebron in het transport. Samen met de omvang van de petrochemische sector bepaalt dit mee het belang van de petroleum. De controle over deze vitale grondstof wordt dan ook de inzet van en strategische strijd tussen belangengroepen en hun politieke vertegenwoordigers. Mede daarom werd de tweede golfoorlog gevoerd, is Turkije van essentieel belang als toegangspoort naar de Kaukasische petroleum, moet Afghanistan 'gepacificeerd' worden om de Centraal-Aziatische gas- en petroleumvoorraden te kunnen ontsluiten ter 'westers voordeel'.
privatiseringen
De privatisering dient om de grote ondernemingen nieuwe terreinen van winstaccumulatie aan te bieden. Maar deze privatiseringen leiden niet alleen tot massale ontslagen, en de daarbijhorende sociale reactie en onzekerheid. Door de privatisering van de waterdistributie bijvoorbeeld wordt de toegang tot water aan vele mensen ontzegd. Een markant voorbeeld hiervan is wat er in Cochabamba, Bolivië, gebeurde in 1999. Onder hevige druk van de Wereldbank werd het waterbedrijf van de stad Cochabamba geprivatiseerd: de waterpijs verdubbelde. Het protest kreeg scherpe vorm via betogingen, acties allerlei en barricades. Ten gevolge van de repressie vielen minsten 3 doden (sommige bronnen spraken van 7) en meer dan 100 gewonden. De staat van beleg werd voor drie maand ingesteld.
voedselzekerheid
De gevolgen van de globalisering reiken zeker heel ver op het vlak van de voedsel(on)zekerheid. Zo is het patentrecht op levende organismes een flagrante en directe aantasting van de voedselzekerheid voor grote delen van de bevolking in derdewereldlanden. Het zal boeren en gemeenchappen verboden worden nog zaaigoed te selecteren uit de voorbije oogst. Ook het opengooien van de grenzen brengt de lokale producent in directe concurrentie met agro-industrie: de verliezer is uiteraard vooraf al gekend.
wapensmokkel
De kapitaalmarkt is volledig van regels ontdaan. Niet-gecontroleerde kapitaalstransfers van een land naar een ander maken de weg vrij voor allerlei malafide activiteiten, zoals mensenhandel, wapensmokkel en drugs. Groepen met maffiaconnecties kunnen overal opereren, ze zaaien onrust in stadswijken. De wapentransferts maken dat (lichte) wapens overal bijzonder makkelijk verkrijgbaar zijn. Gewapende bendes in stadswijken in verschillende derdewereldsteden én in de rijke landen vinden ongehinderd hun gading. In vele landen, zeker daar waar de centrale overheid sterk is teruggedrongen in haar organiserende rol van de samenleving, worden conflicten bijzonder snel met wapens beslecht.
navo
"De onzichtbare hand van de markt kan niet functioneren zonder een onzichtbare vuist. Mac Donald kan niet over de wereld uitbreiden zonder Mac Donnel-Douglas, de producent van de F-16. De garantie voor de wereldexpansie van technologie uit Sillicon Valley wordt gevormd door het leger, de zee- en de luchtmacht, en de 'marines' van de Verenigde Staten", aldus Thomas Friedman, raadgever van Madeleine Albright, in het New York Times Magazine van maar 1999. Dat betekent dat de Amerikaanse militarie superioriteit en de VS-controle over de NAVO, en de NAVO zelf de militaire garantie vormen voor de globaliserende economie onder VS-dominantie. Als men ons dan vertelt dat het militair optreden moet dienen om humanitaire doelstellingen te verwezenlijken, zitten we volop in de militaire propaganda van onze bewindslui. Amerikaans leger, NAVO en EU-interventieleger zijn dus de gewapende arm van de economische globalisering.
ruimteschild
In het document 'Vision 2020' van de US Space Command wordt gesteld dat "door de ondernemingsglobalisering (corporate globalization) van de wereldeconomie er een groeiende kloof ontstaat tussen diegenen die er deel van uitmaken en de uitgeslotenen (de 'haves' en de 'have-nots'). US Space Command wil de ruimte controleren en domineren om de 'belangen en investeringen van de V.S.' te beschermen. De nood voor dergelijk algehele aanpak ('global engagement') is gebaseerd op de groeiende verpsreiding van raketsystemen. En dat moet worden tegengegaan door het ruimteschild (NMD, National Missile Defense). Zoals de andere machten de opdracht hebben nationale belangen, handelsroutes, economische en strategische belangen veilig te stellen, elk op hun terrein, zo is dat ook voor de ruimte." Het centrale punt van de Pentagonbeleidsplannen om de militaire dominantie van de Verenigde Staten werkeleijk te globaliseren (om de investeringen te beschermen) ligt in de militaire dominantie in de ruimte. (Global engagement combines global surveillance with the potential fo a spacebasec global precision strike capability).