Er is een bedrag van 3,4 miljard dollar mee gemoeid. De Amerikaanse president wil investeren in zware wapens, gepantserde voertuigen en ander militair materieel als 'afschrikking voor verdere Russische agressie in de regio'. De wapens zullen gebruikt worden voor Amerikaanse, maar ook NAVO-troepen met de bedoeling een volledige gevechtsbrigade continu in stand te houden.

Volgens de regering in Washington is deze militaire versterking een antwoord op de Russische activiteiten in Oekraïne, waarover zelfs Amerikaanse functionarissen stellen dat ze veel 'kalmer' zijn geworden. De Russische minister van Buitenlandse Zaken spreekt van een 'contraproductieve en gevaarlijke” militaire opbouw aan de Russische grenzen.

De NAVO toont zich al langer erg actief in Oost- en Centraal-Europa door een stijgende aantal militaire manoeuvres, het afsluiten van militaire akkoorden met landen als Oekraïne, Zweden en Finland, de bouw van nieuwe militaire basissen, commandoposten en administratieve centra. NAVO-Secretaris-Generaal Jens Stoltenberg bevestigde dit trouwens eind januari 2016 bij de voorstelling van het jaarlijkse NAVO-rapport: “we hebben reeds onze aanwezigheid in het oosten (van Europa) verhoogd, met meer vliegtuigen in de lucht; meer troepen op het terrein; meer schepen in de Baltische en Zwarte Zee... We hebben ook kleine hoofdkwartieren opgericht en we hebben meer manoeuvres die in het oosten plaatsvinden”. Desondanks weigerde hij te spreken van een nieuwe Koude Oorlog, die op zijn hoogtepunt uitmondde in een enorme wapenwedloop.

Op de tweejaarlijkse NAVO-top in Newport in de zomer van 2014, herbevestigde de NAVO een NAVO-norm uit 2006 dat de defensiebudgetten van elke lidstaat binnen de tien jaar moesten groeien naar 2% van het BNP en dat 20 % van dat budget moest voorbehouden worden aan investeringen in militair materieel. De zogenaamde dreiging van Rusland gold als een van de belangrijkste argumenten om de militaire inspanningen te vergroten. Hoewel het Russische defensiebudget de laatste jaren sterk is gestegen bedraagt het nog altijd minder dan een tiende van het NAVO-budget. De opgeklopte dreiging die zou uitgaan van Rusland en de druk van de NAVO op de lidstaten om hun defensiebudgetten te laten stijgen heeft ook consequenties voor het Belgische defensiebeleid. In het kerstakkoord van afgelopen december besliste de regering om de militaire investeringen drastisch te laten stijgen met een enveloppe van 9,2 miljard euro voor de periode 2019 – 2030, met als hoofdbrok de aankoop van 34 nieuwe gevechtsvliegtuigen ter waarde van een slordige 3,6 miljard, wat vermoedelijk een zwaar onderschat bedrag is. De gevechtsvliegtuigen worden onder meer ingezet om het luchtruim van de Baltische staten te bewaken.

De militarisering verhoogt het risico op militaire confrontaties tussen beide nucleaire blokken.

De NAVO heeft er – gezien haar aard – voor gekozen om militair te antwoordden op de 'veranderingen van de strategische omgeving' in plaats van via diplomatieke weg en dialoog. De 'European Leadership Council', een prominente Europese denktank, publiceerde vorige zomer een rapport waaruit bleek dat er sinds maart 2014 66 incidenten plaatsvonden waarvan er drie als ernstig worden gekwalificeerd.

De militarisering verhoogt het risico op militaire confrontaties tussen beide nucleaire blokken. Stoltenberg heeft aangekondigd dat er in 2016 nog meer militaire oefeningen zullen worden gehouden en laat dus verstaan dat de NAVO niet van plan is van koers te veranderen. “We zien een assertiever Rusland in het oosten... dat heeft getoond dat het de grenzen wil veranderen”. De verder militaire opbouw van de NAVO in het Russische grensgebied zal voorspelbaar reacties uitlokken vanuit Moskou waar de NAVO gezien wordt als een enorme bedreiging van de Russische veiligheidsbelangen. De NAVO is immer bezig om het gebied dat vroeger tot het Warschaupact – de militaire invloedszone van de Sovjetunie tijdens de koude oorlog – verder te militarisering, nadat het de landen eerst heeft opgenomen in het transatlantische bondgenootschap wat volgens Rusland tegen de afspraken is die zouden gemaakt zijn kort na de val van de muur.

Volgens de New York Times tonen zelfs waarnemers zich verrast door de omvang van de aangekondigde militaire investeringen in Oost- en Centraal-Europa, die een onderdeel zijn van het jaarlijks gevraagde defensiebudget van 580 miljard dollar voor het komende fiscale jaar. Ze zijn het er ook over eens dat dit de Russen behoorlijk nerveus zal maken. Poetin zal er de nodige argumenten in vinden om op zijn beurt nog grotere defensie-inspanningen te leveren. En dat is nu net het mechanisme van de wapenwedloop zoals we die hebben gekend tijdens de Koude Oorlog.