Er is een nieuwe ‘Global Peace Index’. Globaal gezien verslechterde de toestand in 2019.
Die ‘Globale Vredsesindex’ wordt jaarlijks opgesteld door experts die voor het in Sydney gevestigde ‘International Institute for Economy and Peace’ (IEP) de situatie in meer dan 160 landen over de hele wereld beoordelen aan de hand van criteria zoals: oorlog, terrorisme, politiegeweld en wapenexport.
Globaal gezien verslechterde de toestand in 2019. In het rapport “Vision of Humanity: Global Peace Index 2020” heet het zo: “De wereldwijde vreedzaamheid is er het afgelopen jaar op achteruitgegaan. Dit is de vierde keer in de afgelopen vijf jaar dat de wereld een daling kent van de vreedzaamheid.”
Er kan echter een opsplitsing worden vastgesteld in twee groepen van elk 80 landen. In de ene groep verbeterde de situatie, in de andere verslechterde ze.
Over heel de wereld genomen, vielen er wel minder doden door terroristische aanslagen. In 2015 stierven ongeveer 33.500 mensen door terrorisme. In 2019 nog maar 8.000 mensen. Ook de militaire uitgaven in verhouding tot het bruto binnenlands product daalden in 100 landen. Het aandeel van militairen als percentage van de totale bevolking daalde in 133 landen.
De index laat daarentegen een toename van interne onrust zien. In 2019 werd bijna 60 procent van alle landen getroffen door gewelddadige protesten. De IEP-experts zien hier een lange termijn-trend: het aantal rellen wereldwijd is de afgelopen tien jaar bijna verdrievoudigd.
Hoge economische én stijgende ecologische kosten van ‘onvrede’
In het rapport valt ook te vernemen dat “de economische impact van geweld op de wereldeconomie in 2019 overeenkomt met 10,6 % van de wereldwijde economische activiteit. Syrië, Zuid-Soedan, Afghanistan en Venezuela leden in 2019 de grootste proportionele economische kosten van geweld.”
Ook had het GPI-rapport van 2020 “speciale aandacht voor het nieuwste onderzoeksrapport van IEP – het Ecological Threat Register (ETR), dat een samenvloeiing van ecologische risico’s combineert met ‘positieve vrede’ en economische capaciteit om beter te begrijpen met welke toekomstige potentiële risico’s en kwetsbaarheden landen te maken zullen krijgen de komende drie decennia. Het extrapoleert ook bevolkingsprognoses naar 2050 om een beter inzicht te krijgen in de gebieden die het meest worden getroffen. De ETR heeft tot doel zowel blootstelling aan risico’s als het vermogen van landen om met deze ecologische risico’s om te gaan, aan te tonen. De toename van het aantal ecologische bedreigingen is al te zien. Het totale aantal natuurrampen is in de afgelopen vier decennia verdrievoudigd, terwijl ook hun economische impact is toegenomen, van 50 miljard dollar in de jaren tachtig tot 200 miljard dollar per jaar in het afgelopen decennium. Er wonen al meer dan twee miljard mensen in landen met hoge waterstress. Tegen 2050 zal de klimaatverandering naar verwachting resulteren in 86 miljoen extra migranten in Afrika bezuiden de Sahara, 40 miljoen in Zuid-Azië en 17 miljoen in Latijns-Amerika.”
Global Peace Index: Corona de ‘spelbreker’ ?
De nadruk in een artikel bij Deutsche Welle over de GPI 2020, lag op het gevaar dat de corona-pandemie kan opleveren. DW titelde: “Onderzoekers zijn bang voor nieuwe conflicten door Corona”. In het Duits: “Krieg und Gewalt: Forscher fürchten neue Konflikte wegen Corona.” De pandemie en de economische gevolgen ervan dreigen een enorme impact te hebben op de samenleving. Landen die nu reeds instabiel zijn en gekenmerkt worden door hoogoplopende spanningen, komen nog meer onder druk te staan. Met name Afrika waar weer hongersnood dreigt, kan de dupe worden als door de pandemie de ontwikkelingshulp en de VN-vredesmissies verminderen. Dit dreigt kwetsbare en door conflicten getroffen landen verder te destabiliseren. Daarnaast lopen landen zoals Brazilië, Pakistan en Argentinië door economische turbulentie een groter risico op politieke instabiliteit, onrust en geweld.
Er is echter ook een positief effect van de coronacrisis: plaatsvervangende oorlogen zijn in de toekomst wellicht moeilijker te financieren. Of de betrokkenheid van Saoedi-Arabië in Jemen of Rusland in Syrië bijvoorbeeld daadwerkelijk afneemt, valt echter af te wachten. Kijk maar naar het Libische kluwen waar nu Rusland en Turkije tegenover elkaar staan terwijl Griekenland en Italië dan weer net een akkoord sloten dat wil verhinderen dat Turkije via zijn aanwezigheid in Libië de Middellandse Zee als een Turks ‘mare nostrum’ (‘onze zee’) gaat beschouwen én gebruiken.
Global Peace Index: Europa aan de top
Deutsche Welle besteedde uiteraard aandacht aan de 16e plaats voor Duitsland. Puike prestatie want Duitsland steeg zes plaatsen op de ranglijst van meest vreedzame landen. Het meest vreedzame land ter wereld is volgens de index IJsland. Afghanistan komt als laatste. De verbetering in Duitsland gaat terug op een hele reeks indicatoren, zoals een daling van de wapenexport, een lager aantal moorden en een daling van het aantal terroristische incidenten.
In het rapport ‘Vision of Humanity: Global Peace Index 2020’ valt verder te vernemen dat België – dat in het rapport van 2018 op plaats 21 stond; in dat van 2019 op 18 - in 2019 opklom naar plaats 17. Weliswaar deden we het vroeger nog beter: in 2014 op plaats 9 nog! Dat was de enige keer sinds 2008 dat we in de top 10 eindigden. Maar we stijgen weer. Tenminste zolang nieuwe terreuraanslagen en grote sociale spanningen uitblijven.
Ter vergelijking: in de lijst van 160 landen staan de Verenigde Staten op een trieste plaats 121! Zo gewelddadig als het land in de wereld optreedt, zo gewelddadig is het ook intern. Met niet alleen een moordend politiekorps maar ook tal van ‘shootings’ (op scholen en elders) door gefrustreerde eenzaten. Al wie nu vergelijkingen inzake de politie hier en ginder maken wil, moet de Global Peace Index even aandachtig tot zich nemen.
De VS komen daarmee achter landen zoals China (104), Haiti (111) en Guatemala (115). Ze staan nog net voor Burkina Faso, Zuid-Afrika en de zogenaamde Democratische Republiek Congo die op plaats 124 eindigt.
Noteer dat ook ons buurland Frankrijk niet hoger klimt dan plaats 66 !
Over het algemeen zijn het vooral (qua bevolking) kleine landen die de top aanvoeren. In deze volgorde: 1. IJsland, 2. Nieuw-Zeeland, 3. Portugal, 4. Oostenrijk, 5. Denemarken, 6. Canada, 7. Singapore, 8. Tsjechië, 9. Japan en 10. Zwitserland. Van die 10 telt alleen Japan meer dan 100 miljoen inwoners: 126,5 miljoen.
En zoals de top 10 al aangeeft, zijn de meest vreedzame landen ter wereld ook over het algemeen Europese landen. Van de 30 landen bovenaan in de Index zijn er 21 Europees. Met op 21 ook Nederland. Onze 4de buur, het United Kingdom doet het wat slechter op plaats 42.
In de rangorde voor Europa staat IJsland weer op 1. België en Duitsland staan samen op 11. Nederland op 14. Het Verenigd Koninkrijk op 26 en Frankrijk op plaats 31 pas van de 36. 36ste is Turkije. En kijk dan eens waar het in de West-Europese pers als een halve dictatuur afgeschreven Hongarije staat: op plaats 16!
Van al de onderscheiden regio’s in de wereld is het Midden-Oosten en Noord-Afrika – net als in de index van 2019 - het gewelddadigst. Met ‘full scale’ oorlogen in Syrië, Jemen en Libië, plus ronduit desastreuze toestanden in Libanon, Irak, Iran, Afghanistan …
Kritische nabeschouwing
Zoals bij alle rapporten die de toestand van de wereld op één of ander vlak proberen in te schatten, moeten ook bij het GPI-rapport vraagtekens geplaatst worden.
Vraagtekens vooreerst bij de gebruikte terminologie en evaluatie. Moet ‘sociale onrust’ sowieso als negatief voorgesteld worden?
Wat het buitenlands beleid van België betreft, is dat vredelievend ? Zo gaat ‘onze regering’, tegen het internationaal recht in, opnieuw F-16’s naar Irak sturen om daar en ook in Syrië, IS te gaan bombarderen. Gedraagt België zich hier weer niet als een hondstrouwe vazalstaat van Trumps on-Verenigde Staten? En als de vredelievende EU zopas een campagne lanceerde tegen de desinformatie door Rusland en China, waarom dan niet tegen de Amerikaanse ‘sociale media’ met al hun ‘fake news’? En zo kan je nog wel meer kritische vraagtekens stellen.