Volgens de president zijn de naar schatting 2000 militairen niet langer meer nodig, nu volgens hem de overwinning op de Islamitische Staat (IS) een feit is. Daarmee maakt het Witte Huis meteen ook een einde aan de moeilijke Amerikaanse spreidstand in dit conflict en kiest het er voor om de relaties met NAVO-bondgenoot Turkije terug op te krikken. Dat gaat ten koste van de tactische alliantie die Washington heeft lopen met de Syrisch Democratische Krachten (SDF) in de strijd tegen IS. Erdogan laat zich geregeld in felle boze bewoordingen uit over de VS-steun aan de SDF. Turkije beschouwt de belangrijkste groep binnen de SDF, de Koerdische Zelfbeschermingseenheden (YPG en de vrouwelijke YPJ) als PKK-organisaties en bijgevolg als ‘terroristisch’. De Turkse president heeft enkele dagen geleden een nieuw offensief aangekondigd tegen de Noordelijke Federatie van Noord-Syrië. Zijn oorlogstaal ging gepaard met verhoogde militaire activiteiten en troepenconcentraties aan de grens met Syrië. Begin 2018 maakte Erdogan zijn dreigingen al eens waar toen hij de Koerdische enclave Afrin aan de zijde van islamistische milities binnenviel, waarna etnische zuiveringen plaatsvonden. Toen hield de VS zich afzijdig en gaf ook Rusland, dat het Syrische luchtruim boven Afrin controleerde, groen licht aan Turkije.

Het autonoom bestuur van de Noordelijke Federatie probeert na het verdwijnen van het Syrische centraal gezag in 2012 werk te maken van een basisdemocratisch, gendergelijk en pluralistisch systeem (een uitgebreide bespreking van dit politiek project vind je in mijn boek ‘Het Koerdisch Utopia’). Turkije wil daar maar al te graag een einde aan maken en bestrijdt gelijkaardige Koerdische experimenten in het zuidoosten van zijn land met harde repressie. De VS-steun aan SDF zorgde voor heel wat spanningen tussen Ankara en het Witte Huis.

Onenigheid in Washington

De aangekondigde terugtrekking van VS-troepen komt enigszins als een verrassing en valt bij velen binnen het politiek establishment in de VS niet in de smaak. Verschillende invloedrijke Republikeinen hebben al hun ongenoegen geventileerd. Volgens Republikeins Senator Marco Rubio komt de beslissing bovendien tegen het advies in van het Pentagon. Zelfs speciale gezant James Jeffrey viel uit de lucht nadat hij had gesteld dat het de VS-politiek was om er te blijven. Nog maar een dag voor de tweet van Trump zie de woordvoerder van Buitenlandse Zaken dat de “job nog niet ten einde was” in de strijd tegen IS. Begin 2018 sprak de toenmalige minister van Buitenlandse zaken Rex Tillerson eveneens van een militaire aanwezigheid van onbepaalde duur om verschillende doelstellingen te verwezenlijken. Naast het bestrijden van IS, ook om een bolwerk aan te leggen tegen de Iraanse invloed, het vertrek van het Assad-regime te verzekeren, de omstandigheden te creëren voor de terugkeer van de vluchtelingen en de volledige ontmanteling van de resterende chemische wapens te realiseren.Daarnaast speelt ook de aanwezigheid van de olie-installaties in de noordelijke regio van Syrië en het geostrategisch machtsspel met Rusland een belangrijke rol. M.a.w. de steun aan de SDF maakte het voor de VS mogelijk om diplomatieke en militaire invloed op het terrein uit te oefenen. Volgens Foreign Policy legt de abrupte ommezwaai van Trump de verdeeldheid in de regering bloot over Syrië, vooral met de Nationale Veiligheidsadviseur John Bolton en minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo. In Washington gaat de discussie over de zwakke positie van de Verenigde Staten in Syrië, ten voordele van Rusland en Iran.

Trump haalt banden met Turkije aan

Trump geeft echter de voorkeur aan betere betrekkingen met Turkije. Zijn aankondiging komt twee dagen nadat Erdogan zei dat de VS-president in een telefoongesprek positief had geantwoord op diens dreiging om Noord-Syrië binnen te vallen. De terugtrekking van de VS-troepen zou volgens mediaberichten twee tot drie maanden in beslag nemen. Ook doorslaggevend is de deal die begin deze week is gesloten. Washington keurde de voorlopige verkoop van Patriot grond-luchtdoelraketten van het wapenbedrijf Raytheon goed, een contract ter waarde van 3,5 miljard dollar. Met de verkoop zou Ankara een NAVO-compatibel systeem aanschaffen ten koste van het Russische S-400-raketsysteem. Turkije had eerder aangekondigd om de S-400 te kopen voor 2,5 miljard dollar, wat de eerste keer zou zijn dat een NAVO-lidstaat het geavanceerde Russische systeem zou gebruiken.

Het SDF commando spreekt over Trumps aankondiging van een “dolkstoot in de rug” en heeft het over “verraad aan het bloed van duizenden strijders die hun leven gaven in de strijd tegen IS”.

Lees ook het boek 'Het Koerdisch Utopia' voor meer duiding bij de rol van de VS en Turkije in Noord-Syrië. Commentaar bij de aangekondigde terugtrekking vind je hier