Het was afgelopen dinsdag meer dan zeven jaar geleden dat Donald Trump zijn vriend MBS, Mohammed bin Salman, kroonprins van Saoedi-Arabië, op het Witte Huis in Washington had begroet. Een staatsbezoek werd het deze keer nog niet, want er was sinds 2018 wel een en ander gebeurd. Zoals het in stukjes snijden van de vermoorde Saoedische dissident Jamal Khashoggi in oktober 2018. Daar hadden Trump en MBS het niet over, wel over olie, oorlog en andere winstgevende zaken.
Schuld en boete
Khashoggi’s weduwe was dinsdag niet op het Witte Huis, wel op CNN waar ze het bezoek van de opdrachtgever voor de moord op haar man “erg pijnlijk” noemde. Volgens de geheime diensten van de VS had MBS persoonlijk opdracht gegeven tot de moord op Khashoggi bij diens bezoek aan het Saoedische consulaat in Istanboel. Ex-president Joe Biden hield MBS daarom op afstand, tot hij in 2022 omwille van de olieprijzen na de Russische invasie in Oekraïne, toch maar op boetetocht ging naar de Saoedische hoofdstad Riad.
De eerste grote reis die Trump na zijn herverkiezing maakte, ging in mei dit jaar ook naar Riad. Die reis draaide niet om schuld en boete, maar om zaken. Net zoals ook nu weer in Washington. De agenda was rijkelijk gevuld, ook met Gaza. Trump kreeg net voor het bezoek een cadeau van de door hem verafschuwde Verenigde Naties, namelijk de zegen van de Veiligheidsraad voor zijn schimmige 20-puntenplan voor Gaza.
Dat kwam ook goed uit voor zijn geëerde gesprekspartner MBS, die de voorbije twee jaar niet bepaald uitblonk in solidariteit met de Palestijnen in de bezette gebieden. De Saoedische kroonprins was wel geschrokken door een neveneffect van de genocide in Gaza, de Israëlische aanval van 9 september op Qatar. De Saoedische leider was daarom uit op militaire garanties van de VS wat betreft de veiligheid van zijn land, tegenover onder meer Iran én Israël dus.
Abraham
Trump heeft een aanbod: sluit aan bij de Abraham-akkoorden, die de betrekkingen met Israël normaliseren, zoals de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Marokko vijf jaar geleden deden. Zover wil, of kan, MBS niet gaan. Hij is wel almachtig, maar durft (nog) niet in te gaan tegen de wil van zijn vader en van een bevolking die meer empathie heeft met de Palestijnen dan hijzelf.
Het laat MBS koud wat er met de Palestijnen van Gaza en de Westelijke Jordaanoever gebeurt. Zakendeals maken met Jared Kushner, de schoonzoon van Trump (en tevens een belangrijk architect van de Abraham-akkoorden), laat hem echter niet koud. Kushners private-equityfirma, ‘Affinity Partners’, heeft ook na Trumps vertrek uit het Witte Huis in 2021 steevast op Arabische petrodollars kunnen rekenen. Zo ook van MBS, die geld uit het Saoedisch soeverein investeringsfonds (PIF) in Kushners firma stak, met het oog op “een strategisch partnerschap”. Kushner zelf stond dinsdag niet voor de camera’s, maar was wel van de partij.
Op 29 september, de dag dat Trump en de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in Washington hun Gaza-akkoord aankondigden, maakten Kushner en het Saoedische soevereine fonds een deal van 55 miljard dollar bekend: de aankoop van de videoreus ‘Electronic Arts’ – die onder meer de wedstrijden uitzendt van de vele sportploegen die MBS opkocht. De rol van Kushner in de komende plannen voor Gaza stond deze week ongetwijfeld ook op de agenda van dit ‘geen staatsbezoek zijnde’ bezoek.
MBS wil geen militair samenwerkingsakkoord met de VS dat hem te veel aan banden legt. De Saoedi’s zijn momenteel niet zo interventionistisch als de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), die in de regio en in Afrika actief optreden (in de vreselijke oorlog in Soedan steunt de VAE de paramilitairen, nvdr). De Saoedische interventie tegen de Hoethi’s in Jemen van 2015 tot 2022 is trouwens geen succes geworden. MBS wil alleszins geen herhaling van het pact van 80 jaar geleden, toen VS-president Franklin Roosevelt koning Abdulaziz ibn Saoed militaire bescherming bood in ruil voor afspraken voor olieleveringen.
Olie en AI
Intussen is de VS de grootste producent ter wereld geworden. Trump moet dus niet bedelen om olie, maar hij wil wel afspraken rond productie en de daarmee verbonden prijzen. Nu Republikeinse partijgenoten er na de recente teleurstellende verkiezingsuitslagen (het gouverneurschap van Virginia en New Jersey, en burgemeesterschap van New York City, Atlanta, enz. gingen naar de Democraten, nvdr.) erop aandringen om meer aandacht te besteden aan de koopkracht van de VS-bevolking, wil Trump de prijzen aan de pomp laag houden. Maar ook niet té laag, want bij te lage prijzen lijden veel schalieolieboeren verlies.
De Saoedi’s denken dan weer meer dan vroeger aan hun schatkist. Die raakt immers flink in het rood door de megalomane projecten van de kroonprins, die van zijn rijk een wereldcentrum van luxetoerisme wil maken. Momenteel leidt dat in Saoedi-Arabië -en de andere OPEC-landen- tot meer olieproductie en dus meer concurrentie met de producenten in de VS. Trump roept wel “drill baby drill”, maar hij bedoelt alleen in de VS.
Er is ook andere concurrentie in het spel. Trump wil de vaste klandizie van de Saoedi’s veiligstellen voor bepaalde zaken, met name voor Artificiële Intelligentie. Op het gebied van militaire samenwerking wil Trump geen gesofisticeerd tuig leveren als de Saoedi’s voor AI en chips zaken doen met China.
Zijn de Saoedi’s wel volledig te vertrouwen sinds ze in 2023 door bemiddeling van China tot afspraken kwamen met Iran? En hoe zit het met de Saoedi’s en de door Trump gehate BRICS? Riad sloot zich aan bij dit samenwerkingsgenootschap met Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika en toch weer niet: het neemt wel deel aan de conferenties maar zonder formele toetreding. Het is voor Trump een gevoelig punt, BRICS is er immers op uit de dominante positie van de dollar te ondergraven en het zou zonde zijn dat de Arabische petrogelden daaraan meedoen. Voor MBS kunnen de banden met China op die manier gebruikt worden als pasmunt om andere zaken af te dwingen van de VS.
Dit artikel verscheen eerder op Uitpers.