Image
Turkse drones veroveren de wereld
TAI Anka UAV op de Farnborough Air Show (2014) (foto: MilborneOne)
Turkse drones veroveren de wereld
Artikel
7 minuten

Turkije zet volop in op een autonome drone-industrie. Met succes. Het afgelopen jaar maakten Turkse drones hun opwachting in verschillende conflictzones, wat enorm heeft bijgedragen aan hun wereldwijde populariteit.

In Libië, Syrië en Nagorno-Karabach zorgden ze voor een beslissende wending tijdens de vijandelijkheden. In Libië keerden Turkse Bayraktar TB2 UAV’s (Unmanned Aerial Vehicles) de kansen voor de in Tripoli gevestigde Regering van Nationaal Akkoord in de strijd tegen de oprukkende LNA-milities (Libisch Nationaal Leger) van Haftar in mei 2020. Met meer dan 1000 luchtaanvallen met Drones sprak de Speciale VN-vertegenwoordiger voor Libië, Ghassan Salame, van de grootste drone-oorlog in de wereldgeschiedenis.

Turkije gebruikte er een tactiek die het eerder toepaste in Syrië. Nadat eind februari 2020 33 Turkse soldaten omkwamen tijdens een Russische of Syrische luchtaanval in de opstandige provincie Idlib, lanceerde het Turkse leger ‘Operatie Lenteschild’, een tegenoffensief waarbij het op grote schaal gebruik maakte van Anka-S and Bayraktar TB2-drones. Turkije overdrijft traditioneel de verliezen van de tegenstander, maar de operatie was onmiskenbaar een succes en bracht het offensief van Syrische troepen en Iraanse milities tot staan.

Bij het uitbreken van de vijandelijkheden in oktober 2020 in Nagorno-Karabach zette Azerbeidzjan massaal Turkse en Israëlische drones in om stellingen met Armeens troepen te ontwrichten, waarna Azerbeidzjaanse troepen konden oprukken en gebied inpalmen. "Zonder deze [drone]-capaciteiten, zou het veel moeilijker geweest zijn voor Azerbeidzjan om een militaire opbouw van 30 jaar, inclusief tanks en artillerie, te vernietigen", zei de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev tegen de Turkse staatstelevisie-zender TRT.

Drones als antwoord op de PKK-guerrilla

Dat Turkse drones plots zo prominent in beeld zijn gekomen, is een gevolg van een samenloop van omstandigheden. Sinds begin de jaren ’80 zit het Turkse leger in een strijd verwikkeld met de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) in het zuidoosten van het land, maar tegenwoordig vooral over de grens. De guerrillabeweging heeft zich verschanst in het Noord-Iraakse Qandil-gebergte, een moeilijk terrein voor Turkse grondtroepen. Het Turkse militaire apparaat dat in de loop der jaren is afgestemd op de strijd met de Koerdische militanten, stelde veel hoop op de dubbele kwaliteiten van drones: het verschaffen van militaire inlichtingen over de stellingen en troepenbewegingen van de PKK, alsook het makkelijker penetreren van het luchtruim voor bombardementen. Drones zijn bovendien goedkoper en wendbaarder dan gevechtsvliegtuigen. Volgens de journalistieke onderzoekswebsite The Intercept zijn Turkse drones sinds 2016 verantwoordelijk voor de dood van 400 mensen in het Koerdische zuidoosten en vele tientallen in Noord-Syrië en -Irak. Turkije pakt daar ook graag mee uit, zoals blijkt uit een filmpje van een drone-aanval die Ismail Özden, een PKK-commandant en tien metgezellen doodde in Noord-Irak. Inmiddels geniet de Bayraktar TB2 een cultstatus in Turkije.

Het Turkse militaire apparaat verwachtte veel van de dubbele kwaliteiten van drones: het verschaffen van militaire inlichtingen over de stellingen en troepenbewegingen van de PKK, alsook het makkelijker penetreren van het luchtruim voor bombardementen.

Naast de vereisten van het terrein speelt ook een andere factor een rol in de Turkse UAV-ontwikkelingen. Door het driest optreden van Turkije, zowel tegen de politieke oppositie in het land als het agressief optreden in het buitenland, krijgt het land geregeld te maken met embargo’s en beperkingen op wapenimport, met inbegrip van NAVO-bondgenoten. Als gevolg van Amerikaanse exportbeperkingen naar Turkije, besliste Ankara in 2007 te focussen op de ontwikkeling van eigen UAV’s. In 2009 haalde Baykar een offerte binnen voor de productie en verkoop van een gewapende drone, Bayraktar TB2. Het gaat om een geesteskind van Selcuk Baykar, die zich sinds zijn huwelijk met Sumeyye in 2016, de schoonzoon van Erdoğan mag noemen. Al na een paar jaar rolden de eerste prototypes van de band:  een medium afstandsdrone, uitgerust met wapensystemen van Turkse makelij. De Bayraktar TB2 zou meteen worden ingezet (en getest) tegen de PKK in Noord-Irak. Een andere belangrijke UAV-producent is het staatsbedrijf Turkish Aerospace Industries (TAI), wiens Anka-S-drones in de lente van dit jaar in Syrië werden ingezet.

Uithangbord van een autonome militaire exportindustrie

De Turkse regering heeft het afgelopen decennium zwaar geïnvesteerd om de militaire industrie zo onafhankelijk mogelijk te maken van het buitenland. Het belang daarvan bleek onlangs nog, toen Canada de export van zeven systemen voor Baykar opschortte nadat beelden verschenen van Canadese onderdelen in neergeschoten Turkse drones van Azerbeidzjaanse troepen tijdens de gevechten om Nagorno-Karabach. Toch is het nu al zo dat de productie grotendeels inheems gebeurt met componenten van een groeiende binnenlandse defensie-industrie van motoren (Tusas Engine Industry) tot telegeleide munitie (Roketsan). Bovendien zijn TAI en Baykar al bezig met het ontwikkelen en testen van twee nieuwe en krachtigere UAV-platforms, respectievelijk de Aksungur en de Akinci, wat nog meer moet benadrukken dat Turkije zich op vlak van drones ontwikkeld heeft tot een te duchten wereldspeler.

De Turkse regering heeft het afgelopen decennium zwaar geïnvesteerd om de militaire industrie zo onafhankelijk mogelijk te maken van het buitenland.

De conflicten waarbij Turkije of Turkse drones worden ingezet vormen een overtuigend verkoopsargument: ze zijn getest in een reële oorlogsomgeving. Drones staan dan ook prominent in het uitstalraam van de zich snel ontwikkelende Turkse wapenexport. Volgens het Zweeds Vredesonderzoeksinstituut SIPRI prijkt Turkije inmiddels op de dertiende plaats op de lijst van wapenexporterende landen en steeg het volume ervan met 86% de afgelopen vijf jaar in vergelijking met de periode ervoor. Wat opvalt is dat de belangrijke Turkse wapensystemen de afgelopen jaren hoofdzakelijk hun weg vinden naar Afrika, Centraal- en Zuid-Azië en het Midden-Oosten en helemaal niet naar NAVO-bondgenoten. De Turkse wapenexport maakt deel uit van neo-Ottomaanse ‘hard-power’ diplomatie die de invloed in de brede regio wil vergroten. Dat geldt zeker voor de export van drones die op grote belangstelling kunnen rekenen van tal van landen.

Turkije, dat goeie banden onderhoudt met Qatar, met een militair bilateraal akkoord en een Turkse militaire basis in Qatar, heeft net een eerste levering van zes Bayraktar TB2’s en drie controlestations ontvangen, die twee jaar geleden zijn besteld. 55 Qatarese militairen kregen 4 maanden lang een opleiding. Qatar zit al enkele jaren in diplomatieke crisis met Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Egypte. De deal past binnen de alliantie die Turkije is aangegaan met Qatar. Beide landen vinden elkaar terug in de steun die ze leveren aan islamistische groepen in diverse conflicten.

Tunesië wees in de lente van dit jaar een contract toe aan TAI ter waarde van 240 miljoen euro voor de levering van 6 Anka-S-drones en drie controlestations. Op 25 december 2012 tekenden Ankara en Tunis een gezamenlijke verklaring ondertekend over de oprichting van de Raad voor Strategische samenwerking op Hoog Niveau (HLSCC).

Het Oekraïense miniserie van Defensie kondigde aan dat het 6  tot 12 Bayraktar TB2 systemen wil aankopen met telkens 3 tot 4 UAV’s. Kiev kocht eerder al 6 Bayraktar TB2-drones in 2018 samen met 200 precisieraketten. De Oekraïense media speculeren dat de drones moeten helpen om de controle over de door Moskou gesteunde opstandige Donbass-regio te herwinnen in navolging van de Azerbeidzjaanse successen in Nagorno-Karabach. Kiev en Ankara tekenden een reeks van militaire akkoorden tussen 2015 en 2019. Turkije probeert zo de invloed van Moskou in de Zwarte Zee tegen te gaan na de Russische annexatie van de Krim.

Het succesverhaal van Turkse drones in het conflict om Nagorno-Karabach is veel landen niet ontgaan.

Het succesverhaal van Turkse drones in het conflict om Nagorno-Karabach is ook andere landen niet ontgaan. In oktober zei de Servische president Aleksander Vucic dat zijn land onderhandelingen heeft opgestart om Turkse UAV’s aan te kopen, hoewel het nog maar pas Chinese drones heeft aangekocht. In 2009 tekenden beide landen een defensie-akkoord, ook al zijn er sindsdien spanningen ontstaan nadat Erdoğan in 2013 in een toespraak provocerend verklaarde: “Vergeet niet dat Kosovo Turkije is en Turkije Kosovo”. Enkele jaren later leken de plooien alweer gladgestreken en werd het belang van de strategische relaties tussen beide landen benadrukt. Aan de vooravond van zijn bezoek aan Servië zie Erdoğan dat de bilaterale relaties zich historisch op het beste niveau bevinden. Eind november verklaarden beide landen dat ze de samenwerking in de defensie-industrie willen verbeteren.

In dezelfde periode was een delegatie van Kazachstans ministerie van defensie op bezoek bij de Turkse UAV-basis in Batman, een overwegend Koerdische stad in het zuidoosten van het land. Het land heeft plannen om tientallen Bayraktar TB2-UAV’s aan te schaffen. Volgens de website van het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken delen beide landen belangrijke historische en culturele relaties. Voor Turkije behoort Kazakhstan tot een van de Turkse broedernaties in centraal-Azië, wat een goed alibi is om er de economische en strategische invloed te vergroten, wat Moskou dan weer ongerust maakt.

Turkije is volop in de weer om van drones de speerpunt te maken van zijn geopolitieke militaire strategie. Het land volgt de VS en het Verenigd Koninkrijk op de voet als meest 'productieve' gebruiker van killerdrones.


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Land

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.