overzicht door portaalsite van de Europese Unie(i)

Het Verdrag van Lissabon is een aanpassing, geen vervanging van de huidige EU- en EG-verdragen. De EU beschikt nu over een wettelijk raamwerk en rechtsinstrumenten waarmee zij kan inspelen op de toekomst en de behoeften van de bevolking.

1.

Een democratischer en transparanter Europa, met meer zeggenschap voor het Europees Parlement en de nationale parlementen, meer inspraak voor de burger en meer duidelijkheid over wat Europa en wat de EU-landen moeten doen.
*

Een grotere rol voor het Europees Parlement: Het Europees Parlement, dat rechtstreeks door de EU-bevolking wordt gekozen, krijgt veel meer te zeggen over de wetgeving, de begroting en de internationale overeenkomsten van de EU. Vooral omdat de Raad op meer gebieden dan vroeger samen met het Europees Parlement moet beslissen, komt het parlement bij het gros van de wetsvoorstellen op gelijke voet te staan met de Raad, die de nationale regeringen vertegenwoordigt.
*

Meer zeggenschap voor de nationale parlementen: De nationale parlementen worden nauwer betrokken bij het werk van de EU. Dat is vooral te danken aan nieuwe regels om ervoor te zorgen dat de EU alleen daar actie onderneemt waar zij dat beter kan dan alle lidstaten afzonderlijk (het "subsidiariteitsbeginsel"). Samen met de belangrijkere rol van het Europees Parlement versterkt dit het democratisch karakter en de legitimiteit van de EU-werkzaamheden.
*

Meer inspraak voor de burger: Als tenminste één miljoen mensen uit een aantal lidstaten daarom vraagt, moet de Commissie een voorstel over de betrokken kwestie indienen (recht van initiatief voor de burger).
*

Wie doet wat? De verhouding tussen de lidstaten en de Europese Unie zal aan duidelijkheid winnen door een preciezere afbakening van de bevoegdheden.
*

Het lidmaatschap opzeggen: Het Verdrag van Lissabon biedt een lidstaat eindelijk de mogelijkheid om het EU-lidmaatschap op te zeggen.

2.

Een efficiënter Europa, met vereenvoudigde werkmethodes en stemprocedures, soepeler functionerende instellingen die zijn berekend op 27 leden en meer mogelijkheden om actie te ondernemen op gebieden die vandaag de dag voor de EU van belang zijn.
*

Doeltreffende en efficiënte besluitvorming: In de Raad zal op meer beleidsterreinen worden gestemd "bij gekwalificeerde meerderheid" om de besluitvorming sneller en efficiënter te maken. Vanaf 2014 zal de "gekwalificeerde meerderheid" worden berekend op basis van een "dubbele meerderheid": zowel het aantal lidstaten als het aantal inwoners tellen. Een besluit wordt goedgekeurd als het wordt gedragen door minstens 55% van de lidstaten die minstens 65% van de EU-bevolking vertegenwoordigen.
*

Een stabieler en gestroomlijnd bestuur: Het Verdrag van Lissabon schept de functie van voorzitter van de Europese Raad, die voor tweeënhalf jaar wordt gekozen. Er wordt een directe link gelegd tussen de verkiezing van de voorzitter van de Commissie en de resultaten van de Europese verkiezingen. Er komen nieuwe regels voor de samenstelling van het Europees Parlement en een kleinere commissie. Bovendien zijn de regels voor de samenwerking en de financiën verduidelijkt.
*

Een beter leven voor de burger: Dankzij het Verdrag van Lissabon kan de EU actie ondernemen op meer terreinen die voor de EU en de EU-bevolking tegenwoordig van belang zijn. Denk met name aan de terreur- en criminaliteitsbestrijding, die onder "vrijheid, veiligheid en justitie" valt. Maar tot op zekere hoogte geldt dit ook op andere gebieden zoals energie, volksgezondheid, civiele bescherming, klimaatverandering, diensten van algemeen belang, onderzoek, ruimtevaart, territoriale samenhang, handel, humanitaire hulp, toerisme en bestuurlijke samenwerking.

3.

Een Europa van rechten en waarden, vrijheid, solidariteit en veiligheid, dat de waarden van de EU uitdraagt, het Handvest van de grondrechten in Europese wetgeving omzet, nieuwe solidariteitsmechanismen invoert en de Europese bevolking beter beschermt.
*

Democratische waarden: Het Verdrag van Lissabon verduidelijkt en versterkt de waarden en doelstellingen die aan de EU ten grondslag liggen. Deze waarden vormen een houvast voor de Europese burger en maken duidelijk wat Europa zijn partners in de rest van de wereld te bieden heeft.
*

Burgerrechten en het Handvest van de grondrechten: Het Verdrag van Lissabon voegt nieuwe rechten toe aan de al bestaande. Zo garandeert het de vrijheden en beginselen die in het Handvest van de grondrechten zijn opgenomen en maakt het de bepalingen ervan bindend. Het gaat zowel om burgerrechten als om politieke en economische rechten.
*

Vrijheden van de Europese burger: Het Verdrag van Lissabon garandeert en versterkt de vier vrijheden (van personen, goederen, diensten en kapitaal) en de politieke, economische en sociale vrijheid van de Europese burger.
*

Solidariteit tussen de lidstaten: Het Verdrag van Lissabon bepaalt dat de EU en de EU-landen samenwerken in een geest van solidariteit, bijvoorbeeld wanneer een lidstaat het slachtoffer wordt van een terroristische aanslag, natuurramp of andere calamiteit. Ook belangrijk is de solidariteit op energiegebied.
*

Meer veiligheid voor iedereen: De EU krijgt meer taken op het gebied van vrijheid, veiligheid en justitie. Dat levert directe voordelen op bij de bestrijding van misdaad en terrorisme. Dankzij nieuwe bepalingen op het gebied van civiele bescherming, humanitaire hulp en volksgezondheid kan de EU meer doen om de veiligheid en gezondheid van de Europese bevolking te waarborgen.
4.

Europa's rol op het wereldtoneel wordt versterkt door de instrumenten van het buitenlandbeleid te bundelen, zowel bij de uitwerking als bij de vaststelling van nieuw beleid. Het Verdrag van Lissabon zal Europa een krachtiger stem geven in zijn betrekkingen met partners in de rest van de wereld. Het nieuwe verdrag geeft Europa meer economische, humanitaire, politieke en diplomatieke kracht om zijn belangen en waarden overal in de wereld te beschermen, zonder dat de specifieke belangen van de lidstaten in de externe betrekkingen in het gedrang komen.
*

Er komt een nieuwe Hoge Vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, tevens vicevoorzitter van de Commissie, zodat de EU naar buiten toe meer gewicht, samenhang en zichtbaarheid krijgt.
*

De hoge vertegenwoordiger wordt gesteund door een nieuwe Europese Dienst voor extern optreden.
*

De EU krijgt één enkele rechtspersoonlijkheid waardoor haar onderhandelingspositie wordt versterkt. Bovendien zal zij zo wereldwijd doeltreffender kunnen optreden en een meer zichtbare partner zijn voor derde landen en internationale organisaties.
*

Bij het Europese veiligheids- en defensiebeleid worden de speciale besluitvormingsprocedures weliswaar gehandhaafd, maar wordt ook de weg geëffend voor een betere samenwerking tussen een kleinere groep lidstaten.

i (http://europa.eu)