Op 5 oktober vond de negende vredesconferentie plaats op initiatief van een platform van organisaties (CNAPD, CSOtan, intal, LEF-FGE, Masereelfonds, Pax Chrisiti Vlaanderen en Vrede vzw) over de kernwapens. 'Time to Go, Kernwapens de wereld uit' is ook het thema van de campagne van de vredesbeweging.

De conferentie wordt geopend door Annemarie Gielen (Pax Christi Vlaanderen) die het doel en de reden van deze conferentie uitlegt en iedereen verwelkomt.

Humanitaire en ecologische gevaren van de kernwapens

Zowel Arielle Denis (International Campaing to Abolish Nuclear Weapons – Genève) als Eloi Glorieux (Greenpeace) leggen de klemtoon op de vernietigende en levensbedreigende gevaren van kernwapens. Deze wapens brengen niet alleen het leven van mens en dier in gevaar, maar hebben ook een ecocidaire werking waarbij de schadelijk effecten op het ecosysteem pas na tienduizenden jaren zullen wegebben. Plutonium en strontium kunnen door ontploffing nano- en micodeeltjes in de atmosfeer verspreiden die kankerverwekkend en dodelijk zijn voor de mensheid.
Fréderic Casier (Belgische Rode Kruis) zegt dat collega’s van het Japans Rode Kruis hebben vastgesteld dat na de ontploffing van de atoombom in Nagasaki (9 augustus 1945) 80% van de medische hulpmiddelen (ziekenhuizen, apotheken, medische hulpposten) totaal waren vernietigd. De hulpprogramma’s bij een nucleaire catastrofe schieten voor het grootste deel te kort en zijn ruim onvoldoende om de menselijke noden te lenigen.
Duidelijke conclusie van dit debat: het gebruik van kernwapens is een misdaad tegen de mensheid en zal naast een genocide een ecocide veroorzaken.

De verspreiding van kernwapens en de ontwapening.

Jean-Marie Collin (Parlementairen voor Nucleaire Non-proliferatie en Ontwapening, Frankrijk) schetst de problematiek van de verspreiding van kernwapens. In 1946 heeft de VN drie thema’s behandeld die telkens terug zullen keren:

- De kernontwapening 

- De verspreiding van kernwapens (proliferatie)

- De vreedzame ontwikkeling en het gebruik van kernenergie

De proliferatie van kernwapens gebeurt op een dubbele manier:

- De horizontale verspreiding van kernwapens. Naast de vijf landen die het non proliferatieverdrag erkent als nucleaire machten (VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland en China) zijn er Israël, Pakistan, Indië en in 2003 Noord-Korea bijgekomen.

- De vertikale spreiding van kernwapens. De kernwapenmachten blijven werken aan de verder modernisering van hun atoomwapenarsenalen. De VS ontwikkelde een nieuw luchtafweersysteem namelijk het rakettenschild. Er werden tevens nieuwe raketten met kernkoppen ontwikkeld alsook atoomduikboten. Is dit een mislukking? Positief althans is dat er landen zijn die onder een internationaal wettelijk statuut vallen waardoor ze geen atoomwapens bezitten noch kunnen gebruiken. Een andere oplossing zou zijn een ontwapeningsconferentie te organiseren tussen de atoommogendheden voor de verdere inperking van de verspreiding van atoomwapens.

Krista Van Velzen (Pax Christi Nederland en ex-parlementslid uit Nederland) wijst op het succes van een verdrag op het verbieden van landmijnen en clusterbommen. De VN heeft de opdracht gegeven een onderzoek te voeren naar legale en illegale wapens en kernwapens. Zij stelt een actieplan voor om druk uit te oefenen op de banken die investeren in wapenuitrustingen. Tevens moet men de politiek ertoe te bewegen om wapeninvesteringen te verbieden. Zij pleit ervoor dit verhaal naar het publiek te brengen en te informeren. Zij onderstreept het belang van de publieke actie: “Don’t bank on the bomb!”.
In Oslo (2013) spraken 127 landen over een humanitaire catastrofe die kernwapens kunnen veroorzaken. Men moet dit opvolgen en politici hierover aanspreken. Een positief teken geven door delegaties te danken omdat ze kernwapens expliciet veroordelen. Het is ook nuttig de slachtoffers aan het woord te laten van de 2de generatie kernbomproeven. Zij stipt ook de actie aan van de woedende bankklanten tegen de Nederlandse banken die investeren in kernwapenonderzoek. IKVstudenten interpelleren de kamerleden om kernwapens te verbieden. Zij legt de actie uit: “Kaas geen kernwapens” die gericht is tegen de Joint Strike Fighter (JSF of F-35) en tegen de vernieuwing van de kernwapens: “Return to sender” m.a.w. de kernbom terug naar de VS. Dit waren een paar creatieve voorbeelden en mogelijkheden om de kernwapenproblematiek in het politieke debat te brengen.

Laure Borgomano (voormalig NAVO vertegenwoordigster van Frankrijk) zegt dat de politiek van afschrikking van de NAVO onveranderd is gebleven. De verklaring over de nucleaire afschrikking van de top van Chicago in 2012 kan men gewoonweg van het internet plukken. De politiek van afschrikking kan als volgt worden samengevat: zolang er nucleaire wapens bestaan zullen wij het atoomwapen als afschrikking gebruiken tegen potentiële tegenstander. De atoombommen die op het Europese grondgebied liggen zijn het gevolg van bilaterale akkoorden. De meeste van deze akkoorden werden gesloten uit transatlantische solidariteit met de VS. Volgens deze doctrine zullen de VS Europa beschermen tegen Rusland. Met de stationering van Amerikaanse atoombommen op hun grondgebied zijn landen als Duitsland, Nederland en België in tegenstrijd met hun antinucleaire politiek.

De politiek van de VS en Rusland is gericht op de uitbouw van een antiballistisch rakettensysteem (afweerschild). In feite vervangt de nucleaire bewapening de te zwakke conventionele bewapening. Deze nucleaire bewapening (vanop land, vanuit de lucht en vanop zee) kost enorm veel geld en men kan hopen dat door bilaterale akkoorden het aantal kernkoppen tussen de VS en Rusland zal verminderen. Uit het debat blijkt dat Zwitserland alle investeringen in kernwapens heeft verboden. Dit voorbeeld zou men op de politieke agenda kunnen plaatsen, en ook als voorbeeld stellen bij het publiek. Ook de vraag stellen aan de banken en instellingen zoals de pensioenfondsen: In wat wordt er geïnvesteerd? Aan wie lenen de banken hun geld ?

België en de kernbewapening

Tom Sauer (Professor Internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen) wijst op het enorme democratisch deficit in België inzake kernontwapening. Het is typisch zegt hij dat toppolitici, hoewel uitgenodigd op deze conferentie, totaal afwezig blijken te zijn. Hij stelt een schizofreen beleid vast tegen de nucleaire bewapening. In de Verenigde Naties onthielden 7 NAVO-lidstaten zich tijdens een stemming over een verbod op nucleaire wapens. België stemde voor…! België bleef ook afwezig op de Oslo-conferentie (maart 2013) over de proliferatie van de kernwapens en de humanitaire gevolgen.
Wel was de Belgische regering verontwaardigd over het gebruik van chemische wapens in Syrië!
Ook stond België toe dat er kernkoppen met een kracht van 17.000 ton TNT in Kleine-Brogel worden opgeslagen. Duitsland is voor de verwijdering van kernwapens op haar grondgebied en het Nederlandse parlement geeft prioriteit aan de veiligheid zonder nucleaire wapens. Binnen de NAVO is men meer voor de reductie van strategische wapens. Men kan echter de tactische kernwapens weghalen met bilaterale akkoorden. Tom Sauer stelt vast dat de regeringspartijen onnodig veel bewegingsvrijheid uit handen geven. De kostprijs voor de modernisering van atoomwapens bedraagt 11 miljard. Alhoewel De Crem beweert dat hierover geen beslissing is gevallen is onduidelijkheid hier troef. Alle sociale bewegingen zijn voor de verwijdering van kernwapens. Echter bij alle politieke partijen heeft dit onderwerp geen prioriteit en is het ook geen breekpunt geweest bij de regeringsonderhandelingen. Er is geen woord over gerept ook niet bij de N-VA. Tenslotte zegt Tom Sauer dat inzake kernwapenontwapening de geloofwaardigheid van alle politieke partijen op het spel staat. Hij beveelt de vergadering aan zo veel mogelijk mensen te mobiliseren om op 20 oktober in het Jubelpark aanwezig te zijn.

Dirk Vander Maelen (sp.a) zegt dat hij het zijn democratische plicht vindt om hier aanwezig te zijn.
Hij wil vooraf twee opmerkingen maken:
- voor de modernisering van de atoomwapens is er een consensus in de NAVO (m.a.w een meerderheid in de 28 landen die er deel van uitmaken) en dus ook binnen de regering.
- de regeringbeslissing om de kernwapens te moderniseren werd genomen toen de sp.a niet de regering zat (2007-2011).

In oktober 2009 waren de 6 betrokken NAVO staten met het Pentagon akkoord gegaan om het budget vrij te geven om de kernwapens te moderniseren. In april 2010 hebben Yves Letherme, 1ste minister, Steven Van Acker, minister van buitenlandse zaken en De Crem Minister van defensie België zich akkoord verklaard voor de modernisering. Dirk Vander Maelen heeft voor de aankoop van de F-35's ter vervanging van de F-16's nog geen antwoord gekregen. Dat geldt ook v.w.b. de verwijdering van de atoombommen in Kleine Brogel…

Indien er een akkoord zou gegeven zijn dan staat dit haaks op het regeerakkoord. De Crem zou de regering niet hebben ingelicht over een zogezegd akkoord van de legerchefs? Hij hoopt dat de parlementaire groep over de nucleaire ontwapening duidelijke signalen zal geven voor Internationale acties die Reynders en De Crem moeten ondernemen.

Zakia Khattabi (Seantor Ecolo) zegt dat mevrouw Eva Brems voor haar partij duidelijk stelling heeft ingenomen tegen de proliferatie van de atoomwapens. De commissie Buitenlandse Zaken is tegen de aankoop van nieuwe vliegtuigen. Zij ijvert voor een mobilisatie van het publiek en wil hiervoor iedereen zoveel mogelijk warm maken.

De vervanging van de F16 door de F35 is te duur en reeds achterhaald. De luchtmachtproblematiek dient in een Europees kader worden geplaatst.

De vraag mag gesteld worden hoe het komt dat 70% van de bevolking die tegen de kernbewapening is er niet in slaagt een parlementaire meerderheid  te vinden?

Tom Sauer vindt dat het parlement in plaats van resoluties te stemmen beter een antinucleaire wet zou stemmen. Ook werd geopperd een referendum te organiseren  om de politici wakker te schudden. Anderen stellen voor te lobbyen in partijen om het Amerikaanse suivisme van onze buitenlandse politiek te doorbreken. Zakia Khattabi stelt ook vast dat onze delegatie op de conferentie van Oslo vrij zwak was. Het is duidelijk het bilateraal akkoord met de USA over de atoomwapens ligt in het kamp van onze eigen regering.

Het gebrek van politiek leiderschap ligt niet aan de eigen bevolking. Men wijst op de moeilijkheid om in de NAVO tot een antinucleaire consensus te komen omdat men moet rekening houden met de Ruslandfobie van de Baltische staten, hoewel de Russen hun nucleair wapenarsenaal uit de vroegere Oost-Europese communistische landen hebben weggehaald.

Om te besluiten spreekt Pierre Galand (Ex-senator en voormalig voorzitter van CNAPD) over 30 jaar na de grootste anti-atoomwapen manifestatie in België.

Hij stelt vast dat ondanks massaal publiek protest het Beglisch establishment de atoomwapens niet wil terugtrekken. De anti-atoomwapenbeweging zal dus moeten werken op langere termijn. Hij vraagt om alle moderne communicatiemiddelen te gebruiken om onze ontwapeningswil kenbaar te maken. De civiele maatschappij dien constant  het parlement te interpelleren. Galand herinnert iedereen aan de leuze van 1969 die nog altijd erg actueel is: “Ontwapenen om te ontwikkelen!”