De pogingen van opeenvolgende federale regeringen om een nationale stortplaats voor nucleair afval aan te leggen op het land van de Barngarla Aboriginal traditionele eigenaren in de staat Zuid-Australië zijn zopas tenietgedaan door een beslissing van het federaal gerechtshof ten gunste van de Barngarla-bevolking.

Later dit jaar zullen Australiërs zich kunnen uitspreken in een referendum over de vraag of de Grondwet moet worden gewijzigd om de Eerste naties (inheemse bevolking) van Australië te erkennen door een ‘Aboriginal and Torres Strait Islander Voice’ ('The Voice') op te richten. Dit zou een onafhankelijk en permanent adviesorgaan zijn dat raad geeft aan het Australisch parlement en de regering rond kwesties die een impact hebben op de levens van de Eerste naties-bevolking.  

Genegeerd

Helaas heeft de huidige federale regering onder de Australische sociaaldemocraten van de 'Labor'-partij het plan van het vorige regime doorgezet om een nationale opslagplaats voor nucleair afval aan te leggen in de buurt van Kimba in de Australische staat Zuid-Australië - ondanks het unanieme verzet van de Barngarla traditionele eigenaars.

Dit plan is nu stopgezet. De Barngarla traditionele eigenaars verzochten de federale rechtbank om de aanduiding van de nucleaire dumpsite te herroepen en het hof ging daar eind vorige maand op in. De rechtbank argumenteerde dat de keuze van de stortplaats beïnvloed was door “vooringenomenheid” en "vooroordelen".

De regering kan nog in beroep gaan tegen deze uitspraak, maar het ziet er naar uit dat het plan voor een nucleaire stortplaats op het land van de Barngarla zal worden opgegeven.

Dawn Taylor, een Barngarla stamoudste (‘elder’) zei: “Ik ben zo blij en ik droom van ons land dat niet in de vuurlinie van een stortplaats ligt. Ik heb de hele tijd gevochten voor mijn grootouders en ook voor de toekomstige generaties”. 

Jason Bilney, voorzitter van de ‘Barngarla Determination Aboriginal Corporation’, zei: “De Barngarla hebben 21 jaren gestreden voor inheemse eigendomsrechten op ons land, met name op Kimba, en we waren niet van plan om te stoppen met strijden. We hebben ons altijd verzet tegen een nucleaire stortplaats op ons land en vandaag betekent een grote overwinning voor onze gemeenschap en stamoudsten.”

Er wordt al sinds 2015 geaasd op Kimba als de locatie van een stortplaats. In 2021 legde de conservatieve Coalitieregering Kimba officieel vast als de toekomstige stortplaats. En sinds de Labor in mei 2022 de verkiezingen won, heeft ze het plan aangehouden. 

Schending

De Barngarla traditionele eigenaars werden door de Coalitieregering uitgesloten van de zogenaamde ‘gemeenschapsraadpleging’ over de kwestie. Een onafhankelijke en professionele peiling onder de Barngarla traditionele eigenaars toonde aan dat er absoluut geen steun was voor de stortplaats – maar dit werd genegeerd. 

Het mensenrechtencomité van het federaal parlement concludeerde in een rapport van april 2020 dat de regering de mensenrechten van het Barngarla-volk schond. Zelfs de leden van de commissie die tot de partijen in de Coalitieregering behoorden, steunden de conclusies van het rapport.

Maar de regering bleef de mensenrechten van de Barngarla negeren en probeerde zelfs wetgeving door te duwen die de Barngarla traditionele eigenaars het recht zou ontnemen om de aanleg van de Kimba-stortplaats aan te vechten in de rechtbanken. Het wetsvoorstel werd echter tegengehouden door Labor (dat toen in de oppositie zat), kleinere partijen en onafhankelijke senatoren. 

Na de verkiezingen van mei 2022 werd er verwacht -of in ieder geval gehoopt- dat de aantredende Labor-regering het plan voor de controversiële stortplaats zou afblazen. Maar Labor ging niet verder dan erop te wijzen dat de Barngarla traditionele eigenaars het stortplan bij de rechtbank konden aanvechten. 

De Barngarla Determination Aboriginal Corporation zag zich dus verplicht een rechtszaak aan te spannen tegen de aanmerking van Kimba als stortplaats door de vorige regering. De nieuwe Labor-regering vocht de zaak echter aan. 

Strijd

Er zijn ten minste twee grote problemen met de positie die Labor heeft ingenomen.

Ten eerste beschikte de regering over veel meer middelen om de rechtszaak aan te vechten. De regering heeft 13 miljoen Australische dollar (7,9 miljoen euro) gespendeerd aan het bestrijden van de Barngarla traditionele eigenaars in de federale rechtbank. Barngarla traditionele eigenaars hebben aanzienlijk minder dan 500.000 Australische dollar uitgegeven – het behoeft geen betoog dat ze veel dringende eisen stelden aan hun beperkte middelen.

Er is geen enkel voorbeeld in de recente Australische geschiedenis van een dergelijke grote juridische aanval tegen een Aboriginal groep.

Ten tweede gaat de relevante wetgeving in tegen de belangen van de traditionele eigenaars. In 2007 voerde de conservatieve Coalitieregering een wet in -de ‘Commonwealth Radioactive Waste Management Act’- die het opleggen van een nucleaire dumpsite op Aboriginal land mogelijk maakte zonder consultatie, noch toestemming van de traditionele eigenaars.

Destijds beschreven Labor-parlementairen deze wet als “extreem”, “arrogant”, “draconisch”, “smerig” en “diep beschamend”. Maar toen de Labor-regering de wetgeving in 2012 herzag -en ze omdoopte tot de ‘National Radioactive Waste Management Act’- waren de amendementen slechts oppervlakkig en was het nog steeds mogelijk om een nucleaire stortplaats op te leggen zonder consultatie of toestemming van de traditionele eigenaars. 

Immoreel

Los van de besluit van het federaal gerechtshof is het plan om een nucleaire stortplaats op te leggen ondanks het unanieme verzet van de Barngarla traditionele eigenaars immoreel. Het druist in tegen de geest van de ‘The Voice’-adviesraad die momenteel door de Labor-regering wordt verdedigd. 

Jayne Stinson, voorzitter van de commissie Milieu, Hulpbronnen en Ontwikkeling van het parlement van de staat Zuid-Australië, zei: “Vandaag de dag, als we het hebben over 'stem, verdrag en waarheid', kunnen we ons niet zomaar omdraaien en zeggen: 'Nu goed, dat zijn onze waarden maar in dit specifieke geval, gaan we de stem van het Aboriginal-volk negeren'. Volgens mij is dat gewoon krankzinnig en niet consistent met wat de meeste Zuid-Australiërs zouden denken”. 

Het plan om nucleair afval te dumpen op het land van de Barngarla is een aanfluiting van Labors uitgesproken steun voor de ‘Verklaring over de Rechten van Inheemse Volkeren’ van de Verenigde Naties, waarin staat dat er “geen opslag of dumping van gevaarlijke materialen zal plaatsvinden op het land of in het territorium van inheemse volkeren zonder hun vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming". Er is in dit geval geen sprake van geïnformeerde toestemming van de Barngarla traditionele eigenaars, er is wel unanieme oppositie. 

'Vreselijk'

Dr. Susan Close, nu de Labor-vicepremier van de staat Zuid-Australië, heeft zich consequent uitgesproken tegen de stortplaats. In 2019 had ze het over “een vreselijk proces van start tot finish” dat geleid heeft tot de aanduiding van de voorgestelde Kimba-dumpsite. Ze voegde toe dat Labor Zuid-Australië “volledig gekant is” tegen het “verschrikkelijke” proces waarin Kimba geviseerd werd. 

In een perbericht van 2020, getiteld ‘Kimba site selection process flawed, waste dump plans must be scrapped’, merkte Dr. Close op dat Labor Zuid-Australië "een vetorecht heeft toegekend aan traditionele eigenaars over eender welke nucleaire stortplaats, maar toch heeft de federale regering geen respect getoond voor het plaatselijke Aboriginal volk".

Ze heeft haar federale Labor-collega’s in nasleep van het recente vonnis van de federale rechtbank opgeroepen om het stortplaatsvoorstel voor eens en voor altijd af te voeren.

De opeenvolgende federale regeringen proberen al sinds het einde van de jaren 1990 een nucleaire stortplaats in te planten op Aboriginal land.

In februari 2008 belichtte Labor-premier Kevin Rudd in zijn historische 'Nationale Verontschuldiging aan de Aboriginal Volkeren' in het parlement, het levensverhaal van Lorna Fejo ‒ een lid van de gestolen generaties. Op hetzelfde moment was de Rudd-regering aan het proberen om een nucleaire stortplaats op te leggen in Fejo’s land in het Noordelijk Territorium. Lorna reageerde: “Ik ben heel verdrietig. De vraag is: wanneer gaan we een eerlijke kans krijgen? Australië zou het land van de eerlijke kansen zijn. Ik ben gestolen van mijn moeder en nu stelen ze mijn land”.

Verzet

Het ‘nucleair racisme’ van de Labor-regering is schandelijk en haalt alle Australiërs omlaag. En het nucleair racisme van Labor wordt altijd ondersteund door de conservatieve Coalitiepartijen, die vandaag nog altijd pleiten voor een ‘nee’-stem in het aankomend referendum over de The Voice.

Maar nucleair racisme is altijd op verzet gestuit. Opmerkelijk genoeg zijn gemeenschapscampagnes geleid door Aboriginals er sinds de eeuwwisseling in geslaagd om al vijf voorstellen voor een nucleaire stortplaats op hun land tegen te houden.

Plannen voor nucleaire dumpsites in Zuid-Australië werden in 2004, 2019 en 2023 (hout vasthouden) verhinderd, een geplande nationale nucleaire stortplaats in de Noordelijke Territoria werd afgestopt in 2014 en een plan om Zuid-Australië te veranderen in een dumpsite voor het meest radioactieve afval ter wereld werd tegengehouden in 2016. In drie van de vijf succesvolle campagnes ging het om gerechtelijke zaken die het voor de regering veel moeilijker maakten om het verzet van de gemeenschap terzijde te schuiven.

De federale Labor-regering zou haar huidige plannen voor de Kimba-stortplaats definitief moeten opgeven en zich moeten excuseren voor haar pogingen om een stort op te dringen aan de Barngarla ondanks de unanieme oppositie van de traditionele eigenaars. 

Veto

De federale regering zou ook het beleid van Labor Zuid-Australië moeten overnemen, dat traditionele eigenaars een vetorecht wil geven over alle voorgestelde nucleaire stortplaatsen.

Dat zou de traditionele eigenaars in het hele land wat meer vertrouwen geven dat hun stem gehoord zal worden wanneer de regering plannen naar voor schuift voor de opslag en dumping van afval - de komende decennia zal dat afval komen van door kernenergie aangedreven onderzeeërs.

Tot slot moet Labor zich inzetten om de beschamende en racistische National Radioactive Waste Management Act te wijzigen.

Dit vertaalde artikel verscheen eerder in The Ecologist.