De verwijdering van de bommen was reeds onderwerp van speculatie na de poging tot staatsgreep tegen president Erdogan in 2016. Maar volgens Hans Kristensen (directeur van het Nuclear Information Project van de Federation of American Scientists), die doorgaans zeer goed geïnformeerd is, zouden de kernbommen er nog steeds liggen. Dat leidt hij af uit een aantal zaken.

Ambtenaren van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse zaken en het Energie Departement zouden vorig weekend in alle stilte de plannen opnieuw bekijken inzake de evacuatie van de bommen uit Incirlik, zo stond te lezen in de New York Times. In dat geval moet het zo zijn dat de kernbommen er nog steeds liggen.

Op de website van de Incirlik luchtmachtbasis valt ook te lezen dat het daar aanwezige Amerikaanse 39th Operations Support Squadron als taak heeft om “de VS, Turkse en coalitietroepen die opereren vanop de Incirlik luchtmachtbasis te orkestreren en controleren, tijdens de uitvoering over het volledige spectrum van luchtmacht- en nucleaire afschrikking operaties”. Ook dat laat inderdaad weinig aan de verbeelding over.

Het zijn VS-gevechtsvliegtuigen die de 50 kernbommen vervoeren in geval van een nucleaire operatie, anders dan de B61 bommen in België die door Belgische gevechtsvliegtuigen worden vervoerd. De VS heeft evenwel geen toelating om permanent gevechtsvliegtuigeenheden op de basis van Incirlik te houden. Dus eigenlijk dient de luchtmachtbasis als een soort permanente, vooruitgeschoven opslagplaats... vlakbij een actieve oorlogszone.

Dan lijkt het geen slecht idee om de kernbommen te verplaatsen, maar hoe gebeurt dat in de praktijk? Als de B61 bommen per vliegtuig zouden weggevoerd worden uit Turkije, zal dat naar alle waarschijnlijkheid gebeuren door minstens 2 vluchten met een C-17 transportvliegtuig van een gespecialiseerde afdeling van de Amerikaanse luchtmacht. In 2017 en 2019 vonden er wellicht dergelijke militaire oefeningen plaats, zo valt af te leiden uit specifieke satellietbeelden die gemaakt werden van de luchtmachtbasis.

Het wordt hoog tijd dat de Amerikaanse kernwapens uit Turkije teruggetrokken worden. De redenen zijn talrijk en de lijst blijft aangroeien, denk maar aan de recente invasie van Turkije in het Noorden van Syrië, waar de Turkse troepen nu ook oog in oog komen te staan met het Syrische leger en Russische militaire politie. De luchtmachtbasis van Incirlik ligt op slechts enkele 100-en kilometers afstand van deze grens waar een open oorlog woedt.

Dat de VS er echt niet gerust in is, wordt geïllustreerd door de recentelijke versterking van de Amerikaanse troepen in Incirlik met manschappen van de Aviano (nucleaire)luchtmachtbasis in Italië en militaire politie uit Ohio, VS. 

Zelfs de grootste voorstanders van het NAVO-bondgenootschap snappen dat Turkije niet langer een betrouwbare bondgenoot vormt, gezien ook het geflirt met de Russische president Poetin en de aankoop en levering van een Russisch luchtafweersysteem S-400. De VS annuleerde daarop onlangs nog de verkoop van F-35 gevechtsvliegtuigen aan Turkije. Het feit dat het Turkse leger met opzet ook VS-troepen in de buurt van de stad Kobane onder vuur nam tijdens haar inval in Noord-Syrië zal door de VS ook niet in dank afgenomen worden. 

Het gevaar bestaat ook dat de NAVO meegesleurd wordt in deze roekeloze nieuwe, door Turkije geopende conflictzone. Wat als het conflict zich verplaatst over de grens van Turkije? Zal Turkije dan het principe van gemeenschappelijke verdediging inroepen middels artikel 5 van het oprichtingsverdrag van de NAVO?  

Het lijkt ons alles samen genomen - en de recente uitspraken van Erdogan indachtig dat Turkijke ook recht heeft op kernwapens - een zeer goed idee om de kernwapens zo snel mogelijk te verwijderen uit Turkije. Eigenlijk had het al veel eerder moeten gebeuren. Er zijn trouwens talrijke precedenten: het VS-leger haalde de voorbije jaren ook al in alle stilte Amerikaanse kernbommen weg uit het Verenigde Koninkrijk (2008), Duitsland (Ramstein luchtmachtbasis, 2005) en Griekenland (2001).  

Onze politici moeten duidelijk maken aan de VS ze die kerbommen niet moeten verplaatsen naar de Europese luchtmachtbasissen waar nog Amerikaanse kernwapens gestockeerd worden zoals België.

Sterker nog, het is misschien een uitgelezen moment voor de Belgische delegatie om op de volgende NAVO-top (3 en 4 december in Londen) de terugtrekking van alle Amerikaanse kernbommen uit Europa te agenderen. 

Bron: Hans Kristensen, https://fas.org/blogs/security/2019/10/nukes-out-of-turkey/

Meer over kernwapens in Turkije: https://www.vrede.be/nieuws/de-kernbommen-turkije