De Amerikaanse senaat keurde het nieuwe verdrag op 22 december goed met 71 stemmen voor en 26 tegen. De goedkeuring is een overwinning voor de Obama administratie, maar er is letterlijk een zware prijs voor betaald om de benodigde tweederde meerderheid (en dus minstens negen republikeinse stemmen) te behalen.
Obama heeft tussen de ondertekening van het nieuwe verdrag (8 april 2010) en nu moeten instemmen met de modernisering van het Amerikaanse kernwapenarsenaal en de bouw van nieuwe nucleaire test- en productiefaciliteiten voor een bedrag van 85 miljard dollar. Daarnaast wordt het volgende decennium voor meer dan 100 miljard dollar vrijgemaakt voor de ontwikkeling en productie van nieuwe raketten en supersonische bombardementsvliegtuigen. Dat druist regelrecht in tegen de afspraken van het non-proliferatieverdrag en kunnen we als stap achteruit beschouwen.
Wat houdt het nieuw START verdrag eigenlijk in?
Het nieuwe START verdrag moet leiden tot een verdere reductie van strategische kernwapens in beide landen, samen goed voor meer dan 90% van alle kernwapens. Het nieuwe START verdrag praat over limieten en verificatie. De limieten moeten tegen 2017 bereikt worden. Voor het aantal kernkoppen die ontplooid kunnen worden op ballistische raketten en lange-afstand bommenwerpers worden de aantallen beperkt tot 1550, voor het aantal dragers (bommenwerpers en raketten) die effectief mogen ontplooid worden ligt de limiet op 700 plus een extra 100 dragers die niet mogen ontplooid worden. Het verdrag ziet ook een voortzetting van het verificatieproces, waarbij elk land inspecties mag uitvoeren en gegevens uitwisselt wat toelaat de limieten te controleren en wat het vertrouwen tussen beide landen kan verhogen.
Hoera voor een nieuw verdrag maar de vrees van sommige analisten wordt ook bevestigd. Er worden weliswaar limieten gezet op het aantal ontplooide kernkoppen, maar er staat geen letter in over de niet-strategische kernkoppen, niets over de limitering van de totale voorraad kernkoppen of de effectieve vernietiging van kernkoppen in reserve. Geen detail want samen toch goed voor zo'n slordige 20.000 kernkoppen.
Over de limieten kan men ook niet stellen dat ze ambitieus zijn, ze komen ongeveer overeen met wat afgesproken was in het Moskou-verdrag dat al dateert van 2002 (1650 stuks). Wat helemaal vreemd is in het verdrag is de manier waarop het aantal kernkoppen geteld wordt. In de optelsom voor strategische kernkoppen beschouwt het verdrag elke bommenwerper als één enkele kernkop. Dit is absurd en vals als men weet dat de Amerikaanse B-52 bommenwerpers bijvoorbeeld tot 20 kernwapens aan boord kunnen nemen. Op papier mogen er dus slechts 1550 kernkoppen ontplooid worden, in de praktijk kunnen dat er dus een pak meer worden dankzij deze valse optelsom. Dat betekent dat de VS en Rusland meer strategische kernwapens zouden kunnen ontplooien tegen 2017 (dat is binnen zeven jaar!) onder het nieuwe verdrag, dan mogelijk was onder het oude Moskou-verdrag tegen 2012.
Volgende stappen
Rusland en VS kunnen onmogelijk beweren dat ze een ambitieus akkoord bereikt hebben. De absurde telsom ondergraaft immers de gestelde limieten. Maar feit blijft wel dat het onderhandelingsproces weer op gang getrokken is na jaren van stilstand en verslechterde relaties onder het Bush-regime. Er worden opnieuw stapjes gezet in het ontwapeningsproces, maar om een kernwapenvrije wereld te bereiken is de weg nog lang.
Er dienen o.a. verdergaande afspraken te komen over de vernietiging van bestaande voorraden kernwapens, de verdere limitering van dragers en kernkoppen, het op non-actief zetten van de strategische kernwapens, kernwapens schrappen als onderdeel van de militaire plannen, alle Amerikaanse kernwapens terugtrekken naar het eigen grondgebied, een akkoord sluiten omtrent een Allesomvattend test stop verdrag (Comprehensive Test Ban Treaty), een Verdrag over het stoppen met aanmaken van splijtbaar materiaal (Fissile Material Cut off Treaty), werk maken van een kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten, alle landen verplichten toe te treden tot het non-proliferatie verdrag (India, Israël, Pakistan).