Vandaag, 8 april 2010, tekenen de presidenten Medvedev en Obama het START II verdrag. Met dit akkoord willen de VS en Rusland zich opwerpen als leiders in de strijd tegen de nucleaire proliferatie. Uit de pas bekend gemaakte Nuclear Posture Review van de Verenigde Staten van Amerika blijkt dat het rakettenschild én sterke conventionele bewapening de compensatie moeten vormen voor een (beperkte) vermindering van kernkoppen en 'dragers'.
Volgens de gekende tekst die door nucleaire wetenschappers is verspreid, hebben de VS voor het ogenblik 2626 en Rusland 4650 operationele kernkoppen die onmiddellijk inzetbaar zijn. Hierbij komt nog dat beide landen samen nog over 12.500 tot 14.000 niet-operationele en nog niet ontmantelde kernkoppen beschikken. Het nieuwe START akkoord spreekt niet over het aantal niet-ontmandelde tuigen dat in de arsenalen is opgeslagen. Het legt alleen maar een beperking op voor de operationele en direct inzetbare kernkoppen die op dragers kunnen gemonteerd worden met een reikwijdte van 5.500km: ballistische raketten opgesteld op land, duikboten en bommenwerpers. Dan blijft er nog altijd genoeg vuurkracht over om alle leven op aarde meermaals te vernietigen.
Een optelsom is niet erg overtuigend wanneer men de kernkoppen niet per stuk telt want iedere bommenwerper wordt in deze optelsom als één kernbom gerekend terwijl de B-52 bommenwerpers in werkelijkheid 14 nucleaire kruisraketten en 6 kernbommen aan boord kunnen hebben.
Het nieuwe START akkoord laat aan de partijen toe om 1552 inzetbare kernkoppen te hebben. Dat is amper 10 procent minder dan de huidige realiteit en wat het aantal dragers betreft is er zelf geen echt substantiële wijziging. Dat betekent dat ze over 800 dragers - waarvan er 700 onmiddellijk inzetbaar zijn - mogen beschikken. Dat is een vernietigend potentieel en een bestendige bedreiging van het leven op aarde.
Tijdens zijn optreden in Praag voirg jaar wekte president Obama wereldwijde hoop voor een kernwapenvrije wereld. Als grote kernwapenmacht, het enige land dat in het verleden twee atoombommen heeft ingezet met name in Hiroshima en Nagasaki, hebben de Verenigde Staten in de kernwapenproblematiek een zeer grote morele verantwoordelijkheid om onze planeet kernwapen vrij te maken. Maar in de wijd verbreide euforie over zijn ontwapeningsbeloften werden enkele belangrijke ontwapeningsaspecten over het hoofd gezien of bewust met de mantel van het stilzwijgen toegedekt.
Obama’s belofte is in de eerste plaats niet meer dan een bevestiging van een volkenrechtelijke verplichting uit het Non-Proliferatie Verdrag. In overeenstemming met dit kernwapenverdrag moest Washington – net zoals Moskou, Londen, Parijs en Bejing - sinds 1970 een concrete aanvang hebben gemaakt met de volledige ontmanteling van zijn kernwapens.
Ten tweede verdween in het algemeen gejubel een belangrijke passage uit zijn toespraak volledig op de achtergrond: “We mogen ons niet laten misleiden, zolang er dergelijke wapens zijn, zal de VS een werkzaam arsenaal van kernwapens als afschrikking tegen iedere potentiële vijand behouden om de verdediging van de bondgenoten te waarborgen, de Tsjechische republiek inbegrepen.”
Deze tweede uitlating is in de VS een belangrijk onderdeel geworden in de discussie rond de modernisering van de Amerikaanse kernwapens en het rakettensysteem. Voor de VS is - volgens Pentagon baas Robert Gates en Thomas d’Agostino die de leiding en bevoegd is voor kernwapens van het National Nuclear Agency – het absoluut nodig dat het Pentagon een dominerende rol behoudt op het vlak van kernwapens. Beide heerschappen dienden al onder G. W. Bush. Toen ontwikkelden ze de moderniseringsplannen voor de Amerikaanse kernwapens. De Amerikaanse vicepresident, J.Biden, heeft wel oren naar de uitbouw, hij heeft 5 miljard beloofd voor de ontwikkeling van de Amerikaanse kernwapentechnologie. Zo ontwikkelt Boeing een moderne Missile Global Hypersonique raket, die aan het Pentagon de mogelijkheid moet bieden om overal en op ieder tijdstip van de dag te kunnen toeslaan.
In de pas bekend gemaakte Nuclear Posture Review wordt een redenering gevolgd die er eigenlijk op neerkomt dat men met minder kernwapens verder wil, daarvoor goed moet onderhandelen met de andere nucleaire spelers Rusland en China, maar dat dit moet worden gecompenseerd door een rakettenschild en sterke conventionele bewapening. Het Pentagon is bereid een aantal 'negatieve veiligheidsgaranties' te geven – zoals geen nucleaire aanval te plannen tegen landen die zelf geen atoomwapen bezitten - alsook om het Algemeen Teststopverdrag te ondertekenen. De huidige Amerikaanse kernwapens moeten worden gemoderniseerd maar er worden geen nieuwe types ontwikkeld. De uitgesproken 'counter proliferation' politiek van de Bush periode wordt enigszins afgezwakt maar Noord-Korea en Iran blijven op de schopstoel zitten. Geen woord over de 'nucleaire bondgenoten' Pakistan, India of Israël. Betrekkelijk positief nieuws enerzijds, anderzijds de perverse 'nood' aan conventionele bewapening als kader om minder op het nucleaire in te zetten.
De Nuclear Posture Review was al voor december vorig jaar aangekondigd. De publicatie werd meerdere malen uitgesteld. De aanleiding hiervoor is de discussie in de coulissen in hoeverre de uitlatingen van Obama in Praag, over een kernwapenvrije wereld, in het einddocument kunnen opgenomen worden. Het is een duidelijk compromis geworden: minder maar geperfectioneerde nucleaire wapens. Anderzijds wordt de intentie aangekondigd om met Rusland een vervolg te breien aan de START-overeenkomst om een verdere inkrimping van het arsenaal te bewerkstelligen. De hoofdpunten van dit beleidsdocument omvatten preventie van nucleaire proliferatie en nucleair terrorisme, een kleinere rol voor de kernwapens in de nationale veiligheidsstrategie, maar met behoud van een strategische afschrikking, de regionale afschrikking garanderen in samenspraak met de bondgenoten en een beveiligd effectief nucleair arsenaal behouden.
Tijdens zijn verkiezingscampagne had Obama beloofd dat er in zijn presidentiële ambtsperiode geen nieuwe kernwapens zullen ontwikkeld en gebouwd worden. Het Pentagon en het Amerikaanse nucleaire veiligheidsagentschap zagen dat anders. Alleen wanneer het nucleaire wapenpotentieel snel en omvangrijk gemoderniseerd zal zijn, dan zijn verdere ontwapeningsstappen mogelijk, aldus de motivatie van de bovenvermelde Amerikaanse diensten. Het compromis is : geen nieuwe types wel modernisering. Dat is ook de reden waarom ettelijke miljarden dollars voor de komende jaren in de begroting voorzien worden om twee nucleaire wapentypes grondig te moderniseren. Geperfectioneerde kernkoppen en ook de in Europa opgeslagen kernbommen van het type B-61 die zich zelf in de grond moeten kunnen boren alvorens te ontploffen.
Voor Europa is een ander aspect van groot belang. De Nuclear Posture Review blijft de Amerikaanse kernwapens in Europa als belangrijk zien voor de cohesie van het bondgenootschap. In dit verband zal een en ander bediscussieerd worden tijdens de herziening van het Strategisch Concept van de NAVO later op het jaar. Dit betreft dus onder meer de B-61 bommen van Kleine Brogel. Het is van groot belang dat de vredesbeweging de druk hoog blijft houden op de beleidsmensen om tijdens de top in Lissabon ervoor te zorgen dat het NAVO-beleid de 'nuclear burden sharing' opgeeft.
Het National Missile Defence is nadrukkelijk aanwezig in de Nuclear Posture Review. De tekst zegt letterlijk “We willen de niet-nucleaire afschrikking ontwikkelen door geen beperkingen te aanvaarden voor het rakettenschild en door de inzet open te houden van zware bombardementsvliegtuigen en lange-afstandsraketten met conventionele lading”.
Tijdens een NAVO bijeenkomst in februari 2010 had Hillary Clinton al verklaard: “ We geloven dat de NAVO een eigen raketten afweersysteem moet ontwikkelen, opdat het bondgenootschap Europa zou kunnen verdedigen. Want deze wereld heeft nog steeds een afschrikking nodig. Wat dat juist inhoudt, daarover is er in Europa nog een debat. We hopen dat de Europeanen geen overhaaste stappen en beslissingen ondernemen. We willen inderdaad onze afschrikking versterken door het afweerrakettensysteem”. De nucleaire component is al decennia een bestanddeel van het Amerikaanse afschrikkingpakket, dat de VS de politieke en militaire middelen moet verschaffen voor haar hegemoniaal streven. Het opstellen van “afweerrakettensystemen” is geen defensieve uitwerking, maar kader binnen een offensieve politieke: een rakettenschild moet de vrees voor represailles verkleinen op Amerikaanse strategische aanvallen op doelwitten overal op onze planeet.Experts spreken van een concept van Prompt Global Strike.
Als het concept door de NAVO-lidstaten wordt overgenomen, dan heeft dit positieve en negatieve gevolgen. Positief zou zijn dat de rol van nucleaire atoomwapens kan verminderen. Problematisch echter zou zijn dat het verminderen van kernwapens afhankelijk gemaakt wordt aan het opstellen door de NAVO van rakettensystemen en andere militaire capaciteiten. Het is nog onduidelijk of deze wapenprogramma’s überhaupt betaalbaar zijn. In het nieuwe START-akkoord wordt ook geen enkele beperking gesteld voor het Amerikaanse rakettenschild dat men in Europa wil opstellen in de nabijheid van de Russische landsgrenzen, in de Baltische Zee en de Perzische Golf. Zoals reeds gezegd biedt het Washington de mogelijkheid om een First Strike te ondernemen want het beoogde rakettenschild verijdelt dan iedere represaillemogelijkheid. De NAVO moet volgens Washington de Prompt Global Strike strategie toepassen. Rusland heeft geen wereldwijd netwerk van basissen en beschouwt de systemen rond zijn landsgrenzen als een rechtstreekse en vijandelijke tegenwerking voor zijn afschrikkingscapaciteit.
Non-proliferatie wordt aangekondigd als de leidraad in het nieuwe VS beleid. “Nieuwe landen kunnen kernwapens verwerven; meer specifiek die landen die in onmin leven met de Verenigde Staten, hun bondgenoten en partners en de brede internationale gemeenschap”. Het Pentagaon wijst hier Iran en Noord-Korea met de vinger. Beide landen worden ervan beschuldigd dat ze een kernwapenprogramma ontwikkelen. Tegelijkertijd wordt met geen woord gerept over het Israëlisch, Pakistaans of Indisch kernwapenarsenaal. Zo hanteren de VS een standaard met twee maten en twee gewichten over de nucleaire technologie voor landen die zich niet aan de dictaten van Washington willen onderwerpen.
De huidige ontwikkelingen houden dus eigenlijk geen echte ontwapening in. Het Pentagon gaat akkoord met een beperking van de nucleaire arsenalen, maar enkel op voorwaarde dat de conventionele bewapening van de VS superieur blijft en dat het rakettenschild wordt uitgebouwd. Zolang Washington bovendien blijft vasthouden aan de nucleaire first strike en regime change-strategie, zolang Washington zich het recht blijft voorbehouden om te blijven beschikken over een kernwapenarsenaal waarmee meerdere malen het leven op onze planeet kan worden vernietigd, zal de strijd voor een kernwapenvrije wereld moeten blijven doorgaan. De conclusie is dat de huidige nieuwe plannen en akkoorden de wereld er niet fundamenteel veiliger op maken.