Europa, de hele wereld, maakt een moeilijke periode door. De oorlog in Oekraïne heeft een enorme impact op de maatschappij, in Oekraïne, in Rusland, in heel Europa en wereldwijd. Het militarisme is in opmars. De energie- en voedselprijzen stijgen. De koopkracht daalt en de armoede neemt toe. Maar vele extra miljarden gaan naar wapens. De VS is heel openlijk over het doel van de massale wapenleveringen aan Oekraïne. Het gaat niet over het vlug beëindigen van de oorlog, maar om het verzwakken van Rusland.
Als vredesbeweging hebben we in onze acties de Russische agressie tegen Oekraïne aangeklaagd en veroordeeld. In Rusland zijn conservatieve, nationalistische en militaristische krachten aan de macht. Krachten die symbool staan voor zowat alles waar de vredesbeweging tegen strijdt. We zeggen ondubbelzinnig tegen de verantwoordelijken in Moskou: stop de oorlogsmachine!
De vredesbeweging ijvert voor ontwapening, demilitarisering, vreedzame co-existentie en menselijke veiligheid. Daarom ook dat we weigeren mee te gaan in een zwart-wit visie op een complexe werkelijkheid. Dit is geen oorlog van goed tegen kwaad. In Oekraïne is een nationalistisch conflict in 2014 ontaard in een open oorlog, met grootmachten die op het tweede niveau een strijd voeren om de hegemonie met als inzet economische belangen, de controle over de toegang tot markten, grondstoffen, aanvoerlijnen en geopolitieke macht. Dat was de inzet van de Eerste Wereldoorlog, dat is ook de inzet vandaag.
Daarom dat de vredesbeweging zich hard moet blijven verzetten tegen de drijvende krachten achter de oorlog, achter alle oorlogen. Het militair industrieel complex maakt meer dan ooit misbruik van een oorlog om Europa drastisch te militariseren. Dit gaat lang niet over het louter uitbouwen van een militaire verdediging. Wat speelt, is dat een westers economisch blok zich positioneert en voorbereidt op een lange strijd met wat de NAVO ‘systemische rivalen’ noemt.
Maar nu is het van prioritair belang dat er vlug een einde komt aan het geweld in Oekraïne om nog meer oorlogsleed en een verdere escalatie tussen kernwapenmachten te vermijden. De wapens moeten zwijgen en plaats maken voor diplomatie. Wereldwijd vraagt de vredesbeweging om de deur van de onderhandelingen wagenwijd open te zetten, tussen Moskou en Kiev, maar ook tussen Washington/Brussel en Moskou. Er is geen andere keuze willen we een catastrofe vermijden. Europa mag niet slaafs de strategie van Washington volgen die eruit bestaat met vele miljarden aan wapenleveringen de oorlog te rekken om Rusland te verzwakken en zo mogelijks in Oekraïne militair volledig te verslaan. Deze militaire optie, die veel bloed zal doen vloeien en destabiliserend dreigt te werken, drijft de partijen weg van de onderhandelingstafel. Hoe zal Rusland, die een nucleaire macht is, reageren? Wat zal er gebeuren met de bevolking in de Donbass als Kiev er met geweld en zonder akkoord de controle over verwerft. Als Europa daadwerkelijk streeft naar een stabiel en veilig continent, dan moet het afstand nemen van de militaire strategie van de VS en een politieke uitweg zoeken.
Op deze vredesconferentie hebben we het gehad over een andere, noodzakelijke veiligheidsarchitectuur. Na de oorlog zullen hopelijk de juiste lessen worden getrokken. Eens de wapens zwijgen is het noodzakelijk om te investeren in betere relaties met de grootmachten die de NAVO vandaag ‘systemische rivalen’ noemt. Er is samenwerking en herstel van wederzijds vertrouwen nodig. Zoals de voormalige Zweedse premier Olof Palme begin de jaren ’80 schreef: “ons alternatief is gedeelde veiligheid”. Betere onderlinge relaties zijn noodzakelijk om de grote planetaire dreigingen gezamenlijk aan te pakken: kernwapens en klimaatveranderingen. Dat is de nagel waarop de vredesbeweging keer op keer moet blijven kloppen.
Het streven naar gemeenschappelijk veiligheid gaat noodzakelijk gepaard met een drastische verandering van een op winstbejag gebaseerde wereldorde, van het dominante economische systeem dat de ongelijkheid in de hand werkt en de natuur vernietigt. Er zal pas vrede zijn als alle mensen van deze planeet toegang hebben tot alle noodzakelijke bestaansmiddelen. Het zijn de mensen van het globale zuiden die op termijn onrechtstreeks heel zwaar zullen getroffen worden door deze oorlog en dat na de desastreuze impact van een lange Covid-pandemie. De armen, onderbetaalde boeren en arbeiders, zullen de gevolgen van de sanctiepolitiek dragen als het ‘Eurocentrische’ beleid weigert rekening te houden met de sociale gevolgen. De wapenwedloop, die nu schrikbarende proporties aanneemt, doet tientallen miljarden wegvloeien in de kassa’s van de oorlogsindustrie in plaats van naar mensen in nood.
Er is geen vrede zonder sociale rechtvaardigheid, geen sociale rechtvaardigheid zonder vrede. Er moet ontwapend worden om te ontwikkelen. Veiligheid is geen kwestie van militairen! Dat is de inzet van onze strijd als vredesbeweging, daarvoor moeten we gaan en dat is wat we voortdurend moeten herhalen, met argumenten, met kennis van zaken. We moeten politiek, media en bevolking overtuigen van de nood aan een vredespolitiek en demilitarisering!