Afgelopen weekend discussieerden vredesactivisten uit 35 landen in Wenen over een uitweg uit de oorlog in Oekraïne. Ook Vrede vzw werd vertegenwoordigd door twee medewerkers.
In plenaire toespraken en werkgroepen kwamen verschillende perspectieven aan bod over wat deze brutale oorlog betekent in termen van lijden, vernietigingen en risico’s op (nucleaire) escalatie (zie hier de inleidende woorden van Noam Chomsky). Iedereen was het er over eens dat het redden van levens een prioriteit is en dat oorlog geen uitweg biedt, wel een staakt-het-vuren en vredesonderhandelingen.
Op zaterdag was er een belangrijk panel met Oekraïense, Russische en Wit-Russische activisten die ontroerende getuigenissen brachten over wat het betekent om onder bommen of in ballingschap te leven, en die hun verlangen naar vrede uitten. Karyna Radchenko uit Oekraïne riep op om “de oorlog te stoppen want alles wordt vernietigd. Niets legitimeert de inzet van wapens tegen burgers. Als we dat willen kunnen we nog altijd kiezen voor vrede.” De Oekraïense pacifist Yurri Sheliazhenko reageerde op critici die stellen dat het immoreel is om de bewapening van Oekraïne te stoppen zodat het land zich kan verdedigen: “Alsof geweldloze zelfbescherming en diplomatie geen keuze kunnen zijn. Poetin heeft schandelijk genoeg de voorkeur gegeven aan militaire agressie. Ik geloof dat het immoreel is om de oorlog aan te wakkeren door wapens te leveren. Ware moraliteit gaat niet over het doden van de vijand, maar over het weigeren om te doden”, aldus Sheliazhenko.
Een opmerkelijke bijdrage kwam van de Duitse voormalige VN-diplomaat Michael von der Schulenburg die zich kritisch uitliet over de Europese landen op wie volgens hem een grote medeverantwoordelijkheid rust voor het aanhouden van het bloedvergieten omdat ze weigeren werk te maken van een staakt-het-vuren. “Men verwacht nu veel van een Oekraïens offensief. Er zijn drie mogelijke scenario’s en geen enkele is wenselijk: 1. de gevechten brengen weinig verandering op het terrein maar ondertussen sneuvelen er heel veel mensen; 2. Rusland boekt vooruitgang wat Oekraïne in een nog nadeligere onderhandelingspositie zal plaatsen; 3. Oekraïne boekt grote vooruitgang wat een escalerende reactie kan opwekken van Rusland dat over kernwapens beschikt.” En hij waarschuwt dat al de staten die Oekraïne militaire steun leveren en het land zo verder vernietigen, niet thuis zullen geven als er miljarden nodig zijn om Oekraïne opnieuw op te bouwen. “Geloof me, ik spreek uit ervaring”, aldus de voormalige VN-diplomaat die een lange carrière in de vredesopbouw achter de rug heeft.
Na twee intensieve dagen van discussies werd een slotverklaring voorgesteld die werd voorbereid door de initiatiefnemers van de Vredesconferentie. Ze zullen de verklaring aan politieke leiders over de hele wereld bezorgen met een oproep om zich in te zetten voor een staakt-het-vuren en onderhandelingen in Oekraïne.
De conferentie en de slotverklaring moet ook een nieuwe dynamiek geven aan de internationale vredesbeweging met onder meer een oproep voor een wereldwijde mobilisatie die een onmiddellijk staakt-het-vuren en vredesonderhandelingen centraal zet om deze gruwelijke oorlog te beëindigen.
In de slotverklaring benadrukken de vredesorganisaties dat ze "sterk verenigd zijn in hun overtuiging dat oorlog een misdaad tegen de menselijkheid is en dat er geen militaire oplossing is voor de huidige crisis".
De veroordeling van de illegale invasie van Rusland in Oekraïne wordt expliciet herhaald, waarbij wordt benadrukt dat "de instellingen die zijn opgericht om vrede en veiligheid in Europa te garanderen, hebben gefaald. Het falen van de diplomatie heeft geleid tot oorlog. Diplomatie is nu dringend nodig om het gewapende conflict te beëindigen, voordat het Oekraïne vernietigt en de mensheid in gevaar brengt.”
