Hoog tijd voor een dubbel Belgisch mea culpa: een ten aanzien van de slachtoffers en een voor het blokkeren van een internationaal kernwapenverbod.
Op tal van plaatsen in België zullen op 6 en 9 augustus de atoomaanvallen op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki herdacht worden. Gezien het een 'jubileumjaar' betreft -de bommen vielen exact 70 jaar geleden- zal de herdenking meer aandacht krijgen in de pers. Dat kunnen we alleen maar toejuichen.
Het is goed om in herinnering te brengen dat er honderdduizenden mensen stierven of verminkt werden bij de ontploffing van twee relatief kleine kernbommen op twee Japanse steden. Ten gevolge van deze aanval hadden vele duizenden slachtoffers dringend nood aan humanitaire hulp, maar 90% van het medisch personeel in Hiroshima was omgekomen bij de kernexplosie, 42 van de 45 hospitalen waren vernietigd. De nucleaire explosies in Japan leren ons dat kernwapens geen onderscheid maken tussen militairen en burgers, en disproportioneel veel slachtoffers maken. Daarom ook is het gebruik ervan onverenigbaar met het Internationaal (Humanitair) Recht en dienen ze verboden te worden.
Het is een goede gelegenheid om te wijzen op de Belgische betrokkenheid bij de ontwikkeling van de kernbommen die Hiroshima en Nagasaki vernietigden. De eerste kernbommen werden ontwikkeld door het Manhattan Project in de VS dat in 1942 van start ging. Circa 75 % van het uraniumerts dat men daarvoor gebruikte, werd aangeleverd door het Belgische bedrijf Union Minière (het huidige Umicore), dat het erts haalde uit de uraniummijn van Shinkolobwe, in het toenmalige Belgisch Congo. De Belgische regering, de VS en Groot-Brittannië sloten in 1944 een officieel akkoord om die twee landen het alleenrecht op al het Congolees uranium te garanderen. Ons land draagt dus een enorme verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van de kernbommen en bijgevolg ook voor de honderdduizenden slachtoffers in Hiroshima en Nagasaki. Nadien heeft ons land ook een kwalijke rol gespeeld in de atoomprogramma's van Israël en Pakistan.
Anno 2015 is de Belgische officiële houding ten aanzien van kernwapens op z'n minst ambigu te noemen. Enerzijds zijn we voor een kernwapenvrije wereld. België blijft in het regeerakkoord "ijveren voor internationale initiatieven met het oog op een verbod of minstens een betere controle op wapensystemen met een willekeurig bereik en/of een buitensporig effect op burgers." Maar in de praktijk liggen er in ons land nog steeds 20 Amerikaanse kernbommen die elk meer dan 10 keer zo sterk zijn als de bom die Hiroshima vernietigde. Bovendien heeft onze regering beslist om nieuwe gevechtsvliegtuigen aan te kopen die in staat zijn om deze kernbommen te droppen. De regering heeft tot nu toe immers niet gecommuniceerd dat het afziet van deze nucleaire capaciteit.
Het wordt hoog tijd dat België klaarheid schept, zijn we nu voor een kernwapenvrije wereld of niet?
Het maatschappelijk draagvlak voor een kernwapenvrije wereld is in ieder geval groot in België, net zoals in de rest van de wereld. 61% van de Belgen vindt dat 'de kernwapens uit de militaire luchtmachtbasis van Kleine Brogel verwijderd moeten worden'. En zowel op Vlaams als op Federaal niveau werden in april 2015 nog parlementaire resoluties aangenomen, onderschreven door alle democratische partijen van meerderheid en oppositie, die oproepen om de kernwapens uit ons land te verwijderen.
Wereldwijd ondertekenden de afgelopen maanden 113 van de 195 erkende VN-lidstaten de zogenaamde 'Humanitaire Belofte', teneinde multilaterale onderhandelingen op te starten rond een internationaal verbod op kernwapens. België weigert bizar genoeg de 'Humanitaire Belofte' te steunen. Een ondertekening van België zou nochtans dé opportuniteit zijn voor ons land om de doelstellingen geformuleerd in het eigen regeerakkoord in de praktijk te brengen.
Het is hoog tijd voor een dubbel Belgisch mea culpa: een ten aanzien van de slachtoffers van Hiroshima en Nagasaki en een voor het actief blokkeren van het proces naar een internationaal kernwapenverbod. Shame on you Belgium!
Pieter Teirlinck, Vrede vzw
Annemarie Gielen, Pax Christi
Samuel Legros, Coordination Nationale d'Action pour la Paix et la Démocratie (CNAPD)
Eloi Glorieux, Greenpeace Belgium
Tom Sauer, hoogleraar Internationale Politiek aan de Universiteit Antwerpen