Image
Mahmoud Abbas PA

Mahmoud Abbas; Foto: www.kremlin.ru, CC 4.0

Abbas en de economische vrede
Artikel
7 minuten

Eind december 2021 ontmoetten de Palestijnse president Mahmoud Abbas en de Israëlische minister van Defensie Benny Gantz elkaar in het huis van laatstgenoemde in centraal Israël. Het zeldzame bezoek van Abbas aan Israël kwam er nadat Gantz in augustus al het hoofdkwartier van de Palestijnse Nationale Autoriteit (PA) bezocht had in de stad Ramallah op de Westelijke Jordaanoever. Het was de eerste officiële meeting op dit niveau in jaren.

Op het eerste zicht lijkt het in de context van dit reeds decennialang aanslepende conflict goed nieuws dat er terug gepraat wordt tussen de Palestijnen en Israël. Een nadere blik noopt echter tot heel wat nuancering. De Israëlische premier Naftali Bennett liet er alvast geen twijfel over bestaan: “Er is geen vredesproces aan de gang met de Palestijnen. En er komt er ook geen...”  

“Er is geen vredesproces aan de gang met de Palestijnen. En er komt er ook geen”, aldus de Israëlische premier.

Wat was dan wel de reden van de samenkomsten? Na het bezoek van Abbas, tweette Gantz: “We bespraken de implementatie van economische en civiele maatregelen en benadrukten het belang van het verdiepen van de veiligheidscoördinatie en het voorkomen van terreur en geweld – voor het welzijn van zowel Israëli’s als Palestijnen.”

Economische crisis

De Palestijnse bezette gebieden hebben te kampen met een verergerende economische crisis. Zo kregen de PA-ambtenaren vorig jaar slechts 75% van hun salaris uitbetaald en worden er de komende maanden verdere bezuinigingen verwacht. 

De omstandigheden in de Gazastrook zijn nog slechter omdat de economie daar al beschadigd was door de Israëlische blokkade die al 14 jaar opgelegd wordt door Israël, en omdat de situatie verder gecompliceerd is sinds de laatste Israëlische oorlog tegen Gaza en de Covid-19-pandemie. Armoede en werkloosheid zijn er wijdverspreid en de bevolking is meer dan ooit afhankelijk geworden van VN-voedselhulp. Onder de Trump-regering werd alle VS-hulp aan Palestina opgeschort. Ondertussen heeft de Biden-regering deze beslissing teruggeschroefd, maar de heropstart van de assistentie komt maar traag op gang.  

De economische crisis is onder meer te wijten aan een vermindering van de financiering van donorlanden en de inhouding door Israël van de belastingen die het namens de PA int. De financiële crisis van de PA was een belangrijk punt in de gesprekken tussen Abbas en Gantz, die overeenkwamen om “acties te ondernemen die het vertrouwen in de economische en civiele sector moeten versterken”. 

Israël zal de PA 100 miljoen shekel (28 miljoen euro) lenen, die dan afgetrokken zullen worden van de belastingen die Israël int. Het zal ook 600 extra vergunningen afleveren aan Palestijnse zakenmensen om Israël te mogen betreden en de status van zo’n 9.500 mensen zonder papieren in Gaza en de bezette Westelijke Jordaanoever legaliseren. 

Wat Israël biedt, zijn kruimels. Net genoeg om de PA toe te staan het hoofd boven water te houden. Omdat de Palestijnse Autoriteit volledig ingeschakeld is in de handhaving van het bezettingsregime via haar verantwoordelijkheid voor de ordehandhaving en de veiligheid in bepaalde delen van de Westelijke Jordaanoever, is het in Israëls belang dat de PA kan blijven voortbestaan. 

Omdat de PA volledig ingeschakeld is in het handhaven van het bezettingsregime is het in Israëls belang dat ze kan blijven bestaan.

Met ‘het verzekeren van de veiligheid’ wordt overigens vooral bedoeld dat de PA moet voorkomen dat de veiligheid van Israëli’s en in het bijzonder Israëlische kolonisten op de bezette gebieden in het gedrang komt o.a. door terrorisme tegen te gaan. (De laatste maanden steeg het aantal gewelddadige incidenten op de Westelijke Jordaanoever.)

De ordehandhavingstroepen van de PA kunnen in feite beschouwd worden als een soort onderaannemers van Israël, dat ondertussen de volledige controle over de grenzen, het water, de economie,... in de bezette gebieden behoudt. Israël bood om die reden al assistentie aan de PA lang voor Abbas en Gantz elkaar ontmoetten, en het zal dat blijven doen. 

Een groot deel van de Palestijnen beschouwt de nauwe veiligheidscoördinatie van de PA met Israël als verraad. 

Economische vrede

De PA, die de Israëlische steun nodig heeft om haar ineenstorting te voorkomen, bevestigde via de gesprekken van Abbas met Gantz dat het zich volledig inschrijft in het concept van ‘economische vrede’: een mogelijke verbetering van de sociaaleconomische situatie en de verlichting van de financiële problemen van de PA, in ruil voor een bevestiging en versterking van de veiligheidsregeling. 

De PA had in mei 2020 de veiligheidscoördinatie nog opgeschort als reactie op de plannen van Israël om meer land op de Westelijke Jordaanoever te annexeren. Na een pauze van zes maanden, en na de verkiezingsoverwinning van Biden, startte de PA het contact met Israël over burgerzaken en veiligheidsaangelegenheden opnieuw op, zonder in ruil enige toegevingen te verkrijgen van Israël  

We kunnen ervan uitgaan dat er waarschijnlijk enige Amerikaanse druk gemoeid was met de totstandkoming van de ontmoetingen tussen Gantz en Abbas. De Biden-regering wil van de kant van Israël graag enige bereidheid zien om op zijn minst opnieuw te praten met de Palestijnen sinds de laatste vredesonderhandelingen -bemiddeld door de VS- op de klippen liepen in 2014. 

Het Israëlisch-Palestijns conflict lijkt voorlopig niet tot de prioriteiten van Bidens buitenlands beleid te behoren.

Tegelijkertijd is het duidelijk dat het Israëlisch-Palestijns conflict tot nu toe niet tot de prioriteiten van Bidens buitenlands beleid behoorde. Over ‘het vredesproces’ of het initiëren van mogelijke vredesgesprekken werd door de VS-president bijvoorbeeld nog met geen woord gerept.  

De PA van haar kant wil de relaties met de VS absoluut opnieuw verbeteren na de rampzalige Trump-jaren. De Biden-regering beloofde om het Amerikaans consulaat in Jeruzalem te heropenen, evenals het kantoor van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) in Washington (beide gesloten onder Trump). Maar de hoop die de PA gesteld had in Biden kreeg al gauw een deuk wegens de passiviteit van zijn regering wat de Palestijnse kwestie betreft - zeker nadat de VS-president weigerde om Abbas te ontmoeten. Het voortdurend aandringen van de Biden-regering op een normalisatie tussen Israël en de Arabische staten, zet extra druk op de PA om de kruimels die aangeboden worden, te aanvaarden.

Economische vrede kan echter hooguit tijdelijke verlichting brengen, maar verandert niets aan de grondoorzaken van het conflict en zijn vele knelpunten. Het door Israël vooropgestelde kader van economische vrede houdt immers in dat er geen politieke kwesties zoals de illegale Israëlische nederzettingen, een eventuele Palestijnse staat, het recht op terugkeer voor Palestijnse vluchtelingen, enzovoort, aangekaart kunnen worden.  

PA in crisis

De persoonlijke ontmoetingen tussen de Palestijnse president en Gantz zorgde voor diepe publieke verontwaardiging bij de Palestijnen. Er kleeft heel wat Palestijns bloed aan de handen van de minister van Defensie die als legerchef aan het hoofd stond van de verwoestende oorlog tegen Gaza in 2014. 

De acties van Abbas verraden zijn wanhoop. De enige bron van legitimiteit die de PA nog lijkt te genieten, komt van buitenaf - ondersteund door het bezettingsregime, de Arabische staten en de VS. In de ogen van de Palestijnen zelf, neemt de legitimiteit, geloofwaardigheid en effectiviteit van het Palestijns leiderschap alsmaar verder af. Ook binnen zijn eigen partij, Fatah, brokkelt de geloofwaardigheid van de inmiddels 85-jarige Abbas af. Een jongere generatie (met onder meer Nasser Al-Qudwa, een neef van Fatah-oprichter Yasser Arafat) staat klaar om de Palestijnse president en zijn bondgenoten electoraal uit te dagen.  

De beslissing van Abbas vorig jaar om de verkiezingen voor onbepaalde duur uit te stellen deed de kritiek op zijn persoon alleen maar toenemen. Abbas verklaarde dat er geen verkiezingen zouden komen alvorens “de participatie van de Palestijnen in Oost-Jeruzalem verzekerd wordt door Israël”. Tal van analisten zien dit argument echter als een excuus van Fatah om te vermijden dat het zou verliezen tegen haar voornaamste Palestijnse politieke tegenstander Hamas, zoals gebeurde in de parlementsverkiezingen van 2006.

De verschrompelende legitimiteit van Abbas als president van de Nationale Palestijnse Autoriteit vormt een probleem. Hij werd in 2005 verkozen voor een termijn van vier jaar, maar regeert sindsdien per decreet. De geloofwaardigheidscrisis van de PA intensifieerde afgelopen mei nog meer toen ze naliet om op de voorgrond te treden tijdens de grote golf van populaire onrust in Oost-Jerusalem en Gaza. Een recente peiling toont aan dat 80% van de Palestijnen wil dat Abbas aftreedt. 

Een recente peiling toont aan dat 80% van de Palestijnen wil dat Abbas aftreedt.

De PA wordt door heel wat Palestijnen gezien als corrupt en autoritair. Het ordehandhavingsapparaat van de PA wordt in toenemende mate ingezet om de eigen macht te consolideren en repressief op te treden tegen dissidentie, activisme en civiel-maatschappelijke organisaties. In de zomer van vorig jaar werd de Palestijnse mensenrechtenverdediger en politiek activist Nizar Banat, die systematisch de corruptie van het Palestijns leiderschap aanklaagde, doodgeslagen door de veiligheidstroepen van de PA. Deze moord en het hardhandig neerslaan van het protest dat erop volgde, wakkerde de volkswoede alleen verder aan. 

De PA lijkt zichzelf echt muurvast gereden te hebben in een situatie die vereist dat ze het rechtmatig verzet van de eigen bevolking tegen het bezettingsregime genadeloos onderdrukt, om zich te kunnen vastklampen aan de beperkte macht die ze heeft over een onvrij territorium. Ondertussen blijven het ongenoegen, de onrust en de woede bij de Palestijnse bevolking toenemen, net zoals de daden van al dan niet gewapend Palestijns verzet.  


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Campagne

BDS

De Boycot, Desinvestering & Sancties-beweging (BDS) wil een einde brengen aan de internationale steun voor de Israëlische onderdrukking van de Palestijnen. Vrede vzw ondersteunt de BDS-beweging in België. 

Basisinfo

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.