In het kader van de militaire campagne ‘Breek de Golf’ voert het Israëlisch leger sinds begin dit jaar regelmatig raids uit in Palestijnse steden op de bezette Westelijke Jordaanoever. Er worden massaal arrestaties verricht en er werden al meer dan 100 Palestijnen gedood. Het doel is het georganiseerd en gewapend verzet te breken dat ontstond in de nasleep van de massale volksprotesten van mei 2021. 

De aanleiding van deze protesten, geïnitieerd door de Palestijnse minderheid binnen Israël, waren de Israëlische plannen om de Palestijnse wijk Sheikh Jarrah in bezet Oost-Jeruzalem etnisch te zuiveren. Israël reageerde zeer gewelddadig op demonstraties daartegen. Er werden op grote schaal Palestijnen opgesloten en bij raids op de Al-Aqsa moskee (tijdens de Ramadan) vielen honderden gewonden. 

Palestijnen in Israël, op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza -die al decennia onderworpen worden aan een geografisch, bestuurlijk en psychologisch beleid van fragmentatie- verenigden zich daarop in spontaan volksverzet, vooral onder impuls van de Palestijnse jeugd. Zowel Israël als de gevestigde Palestijnse politieke elite waren verrast. Het antwoord van Israël bestond uit genadeloze repressie en een zoveelste bombardementencampagne op de Gazastrook -de vierde in 13 jaar tijd (waarbij 47 Palestijnen omkwamen, waaronder 17 kinderen).

Gewapend verzet

Breek de Golf is voornamelijk gericht tegen het gewapend verzet dat dit jaar, voor het eerst sinds lange tijd, opnieuw de kop opstak op de Westelijke Jordaanoever. In de noordelijke steden Jenin en Nabloes, waar de Israëlische raids de laatste maanden een bijna dagelijkse gebeurtenis zijn geworden, zijn nieuwe gewapende verzetsgroepen opgedoken. De groepen zijn klein, maar weerbarstig en genieten een groeiende populariteit bij een aanzienlijk deel van de Palestijnse bevolking.  

De Jenin Brigades bestaan vooral uit jongeren die kunnen rekenen op de gezamenlijke steun van de verschillende traditionele gewapende groepen, zowel islamistische als seculiere, nl. de al-Quds Brigades (de gewapende vleugel van de Palestijnse Islamitische Jihad -PIJ), de al-Qassam Brigades (van Hamas), de al-Aqsa Martelarenbrigades (van Fatah) en de Abu Ali Mustapha Brigades (van het  Populair Front voor de Bevrijding van Palestina – PFLP). 

In mei 2022 werd de oprichting van de gewapende verzetsgroep, de Nabloes Brigade, aangekondigd en eveneens in het noorden van de Westelijke Jordaanoever verscheen een maand later de Tubas Brigade op het toneel. Kenmerkend voor deze en andere nieuwe groepen is dat de jongeren die er deel van uitmaken wel banden hebben met de traditionele Palestijnse politieke verzetsgroepen, maar niet onder hun controle staan. 

Het nieuw gewapend verzet heeft banden met de traditionele verzetsgroepen, maar staat niet onder hun controle.

De Palestijnse Autoriteit (PA), die beperkte delen van de Westelijke Jordaanoever bestuurt, heeft er al helemaal geen vat op. Eén van de belangrijkste redenen voor het ontstaan van deze nieuwe gewapende groepen is net de toenemende aversie voor de Palestijnse Autoriteit en zijn president Mahmoud Abbas. 

De PA werd opgericht in 1994 als een tijdelijke regering die na 5 jaar opgevolgd moest worden door een Palestijnse staat in de gebieden die sinds 1967 bezet worden door Israël. Maar volgend jaar viert de PA zijn ondertussen 30ste verjaardag en van een eigen staat is er tot frustratie van de Palestijnen nog steeds geen sprake. Het ontbreken van een politiek project en vooral zijn veiligheidssamenwerking met het Israëlisch leger hebben ervoor gezorgd dat de populariteit en de legitimiteit van de Palestijnse Autoriteit vandaag tot op een historisch dieptepunt  zijn gezakt. Jonge Palestijnen zoeken naar eigen en andere manieren om hun doelstellingen -een einde aan de bezetting en de creatie van een volwaardige Palestijnse staat- te verwezenlijken.  

Terwijl de PA de acties van het gewapend Palestijns verzet publiekelijk veroordeelt en Israël in de context van hun veiligheidssamenwerking moet helpen met het verijdelen ervan, blijken heel wat personen die de wapens opnemen in Jenin en Nabloes geaffilieerd met Fatah, de belangrijkste partij binnen de Palestijnse Autoriteit. Officieel is Fatah nochtans tegen gewapend verzet. De nieuwe groepen slagen er blijkbaar ook in om te rekruteren onder de veiligheidstroepen van de PA. De recente aanwezigheid van een aantal PA en Fatah-leiders op de begrafenissen van jongeren die gedood werden tijdens Israëlische raids bevestigt dat er binnen deze kringen momenteel grote verdeeldheid heerst over steun aan het gewapend verzet. 

De meeste gewapende verzetsgroepen gaan de confrontatie aan tijdens invallen van het Israëlisch leger, maar voeren geen echt offensieve gewapende verzetsacties uit. Tel Aviv was initieel dus niet zozeer bezorgd over de werkelijke slagkracht van deze groepen, maar eerder over het feit dat ze de rivaliteit tussen de verschillende traditionele Palestijnse politieke facties overstijgen en dat ze de door Israël manipuleerbare PA aan de kant schuiven.

Beleg 

Israël wilde elke vorm van verenigd en georganiseerd Palestijns verzet met de Breek de Golf-campagne in de kiem smoren en voorkomen dat het fenomeen van gewapende weerstand zich verder over de bezette gebieden verspreidt. Met gerichte militaire raids probeert Israël zoveel mogelijk leiders en leden van het nieuw gewapend verzet uit te schakelen. Dat de groepen niet behoren tot één bepaalde factie en geen duidelijke structuur hebben, maakt dit echter moeilijker dan gedacht. De Israëlische militaire campagne heeft de weerstand, en de steun ervoor bij de Palestijnse bevolking, tot nog toe alleen maar gesterkt.

Sinds januari dit jaar zijn al meer dan 100 Palestijnen, zowel strijders als burgers, omgekomen in Israëlische raids op de Westelijke Jordaanoever. Een kwart van de slachtoffers is minderjarig. De Verenigde Naties heeft het over het dodelijkste jaar in het bezet gebied sinds 2005, toen begonnen werd met het aantal slachtoffers bij te houden. Met 29 slachtoffers was afgelopen oktober dan weer de dodelijkste maand van dat dodelijkste jaar. Dit toont dat de situatie explosiever wordt. Officiële Palestijnse bronnen stellen dat meer dan de helft van de Palestijnse slachtoffers in oktober ongewapend was. Volgens de Israëlische mensenrechtenorganisatie HaMoked wordt in Israël momenteel het hoogst aantal Palestijnen administratief gevangen gehouden sinds 2008. 

Het aanhoudend gewapend verzet dreef Israël ertoe zijn militaire inspanningen in het noorden van de Westelijke Jordaanoever de afgelopen maanden nog verder op te drijven. In september 2022 trad een gewapende groepering uit Nabloes op de voorgrond die zichzelf ‘Het Hol van de Leeuw’ (Aren Al-Aswad) noemt. Militanten van deze groep beschieten regelmatig Israëlische controleposten, soldaten, en illegale nederzettingen. In oktober werden in afzonderlijke incidenten 3 Israëlische soldaten doodgeschoten.  

De Israëlische tactiek in Nabloes is een mini-versie van de blokkade waaraan Gaza al sinds 2007 onderworpen wordt.

Op 12 oktober, de dag nadat Aren Al-Aswad een Israëlische soldaat had doodgeschoten vlakbij de illegale joodse nederzetting Shavei Shomron, kondigde Tel Aviv een staat van beleg af in Nabloes en Jenin, het startsein van een intensieve militaire operatie met gerichte moordmissies, veel gepantserde voertuigen en aanvalsdrones. De Israëlische minister van Defensie Benny Ganz verklaarde dat de noordelijke steden een grote uitdaging vormden voor zijn leger, maar zwoer Aren Al-Aswad uit te roeien.

Israël heeft alle hoofdwegen van en naar Nabloes en de omliggende dorpen afgesloten met wegblokkades en controleposten. De ongeveer 200.000 bewoners mogen de stad voor het merendeel niet in of uit, en de mobiliteit van zeker 400.000 Palestijnen wordt enorm belemmerd. De commerciële activiteiten in en om Nabloes zijn hierdoor volledig stilgevallen. Mensen geraken niet op hun werk, boeren niet op hun land, en de gezondheidssector en het onderwijs worden ernstig gehinderd.

Deze blokkade-tactiek is eigenlijk een mini-versie van de blokkade waaraan de hele Gazastrook al sinds 2007 onderworpen wordt. De blokkade en het beleg vormen een collectieve straf die opgelegd wordt aan de hele bevolking van Nabloes omdat ze ‘toestaat’ dat het gewapend verzet in de stad opereert.

Met het oog op de Israëlische parlementsverkiezingen van 1 november (de vijfde verkiezingen in het land op vier jaar tijd) was het zowel voor minister van Defensie Gantz als voor premier Yair Lapid extra belangrijk om te tonen dat ze de bovenhand nemen op het verzet. Beide heren hadden immers schrik voor een zoveelste politieke comeback van Benjamin Netanyahu die voortdurend kritiek uit op de sinds begin dit jaar verslechterende veiligheidssituatie op de Westelijke Jordaanoever. Gantz en Lapid wezen in hun respectievelijke electorale campagnes dan ook uitvoerig op de recente “succesvolle militaire operaties” tegen het verzet. De Westelijke Jordaanoever “pacificeren” voor de Israëlische parlementsverkiezingen is uiteraard niet gelukt. Integendeel, alles wijst erop dat de spanningen en het geweld alleen maar verder zullen escaleren.