Op vrijdag 25 juni ontving de Amerikaanse president Joe Biden zijn Afghaanse collega Ashraf Ghani in het Witte Huis. Belangrijke onderwerpen van gesprek waren de aan de gang zijnde terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit het land en de mogelijke VS-steun erna. 

Biden besliste in april om de door Trump vooropgestelde VS-terugtrekking uit Afghanistan uit te voeren, maar om de finale terugtrekkingsdatum van 1 mei 2021 uit te stellen tot 11 september. Begin mei lanceerde de Taliban een militair offensief in Afghanistan. Op dat moment was nog maar 2% tot 6% van de beloofde terugtrekking uitgevoerd door Biden. 

Later in mei bevestigde het Amerikaans Centraal Commando (CENTCOM) aan het militair dagblad ‘Stars and Stripes’ dat de VS ondertussen volop bezig was met de verwijdering van duizenden troepen en militaire contractanten uit het land: “Air Force C-17-vrachtvliegtuigen […] voeren voortdurend missies uit om militair materiaal uit Afghanistan te vervoeren”. 

Niets wijst erop dat alle Amerikaanse troepen die uit Afghanistan vertrekken ook naar de VS terugkeren. Een groot deel van hen zou, in het licht van de omsingeling van "systemische vijand" China, wel eens overgeplaatst kunnen worden naar Amerikaanse basissen in andere (Centraal-)Aziatische landen.

Nationale eer

Te midden van de toenemende militaire acties van de Taliban, roepen verschillende (neoconservatieve) politici en Amerikaanse media ondertussen op tot de stopzetting en/of omkering van de militaire terugtrekking uit Afghanistan in naam van de nationale veiligheid en “de nationale eer”. Al kan men zich na 20 jaar oorlog, meer dan 2200 gesneuvelde Amerikaanse soldaten, meer dan 100.000 gedode Afghanen en biljoenen verspilde dollars, de vraag stellen over welke nationale eer deze stemmen het hebben.

Biden houdt voet bij stuk. Begin deze maand meldde het Pentagon dat reeds 30% tot 44% van de troepen vertrokken waren en 6 Amerikaanse militaire basissen overgedragen werden aan het Afghaans ministerie van Defensie. Inmiddels zou al de helft van de soldaten en het militair materieel het land verlaten hebben.

De helft van de VS-soldaten en het militair materieel zou Afghanistan inmiddels verlaten hebben.

Maar in een artikel verschenen op 9 juni in de New York Times stellen anonieme Pentagon-bronnen dat de Amerikaanse oorlog in Afghanistan niet voorbij zal zijn na de officiële terugtrekking. Meer bepaald zou de VS van plan zijn om het land bij gelegenheid te blijven bombarderen.

Blijkbaar is het al dan niet blijven bombarderen een oude discussie in militaire kringen die ontstond van zodra duidelijk werd dat de VS deze oorlog niet zou winnen en de Amerikaanse troepen uiteindelijk de aftocht zouden moeten blazen. Het is absoluut niet duidelijk welke mening Biden is toegedaan. Officieel heeft hij alleszins nog niets gezegd over de mogelijkheid dat de VS vanuit de lucht militair zou blijven interveniëren. 

Een aantal dagen na het verschijnen van het New York Times-artikel ontkende Generaal Frank McKenzie, bevelhebber van CENTCOM, dat de VS plannen heeft om na de terugtrekking nog luchtaanvallen uit te voeren ter ondersteuning van de Afghaanse troepen. Al stelde hij wel dat de ontdekking van terroristische "plannen om het thuisland van de Verenigde Staten of één van onze bondgenoten of partners aan te vallen", de enige reden zou kunnen zijn “voor luchtaanvallen in Afghanistan nadat we vertrokken zijn”. Vermits Afghanistan onder Ashraf Ghani systematisch omschreven wordt als een partner en bondgenoot -zopas nog door Biden tijdens het staatsbezoek van de Afghaanse president- is dit een verwarrende boodschap.

In het kader van de Oorlog tegen Terrorisme heeft de VS alvast heel wat ervaring met het bombarderen van landen waar het officieel niet militair aanwezig is (Pakistan, Syrië, Somalië, Libië, Jemen, ...). De idee om deze strategie ook in Afghanistan toe te passen, is dus zeker niet bij de haren gegrepen.      

Volgens de door de New York Times geciteerde bronnen overweegt het Pentagon om luchtaanvallen uit te voeren in het geval “Kaboel of een andere belangrijke stad in handen riskeert te vallen van de Taliban”. Als dat het criterium is, dan is de voortzetting van de Amerikaanse militaire inmenging in Afghanistan bijna een vaststaand feit.    

Opmars Taliban

In een recente evaluatie van de VS-inlichtingendiensten wordt geschat dat de huidige Afghaanse regering reeds zou kunnen vallen 6 maanden na de volledige Amerikaanse militaire terugtrekking. 

Sinds april veroverde de Taliban al meer dan 80 Afghaanse districten en heeft het verschillende belangrijke steden omsingeld. In de laatste weken van juni alleen, nam het bijna 40 districten in Noord-Afghanistan in. Heel wat Afghaanse troepen -soms al maanden niet betaald- zouden zich zonder slag of stoot overgeven aan de Taliban of hun posities verlaten en hun wapens achterlaten.  
 
President Ghani, die vreest dat zijn rijk binnenkort uit is, kwam naar de VS met een duidelijke missie: het veiligstellen van blijvende (financiële) steun na de terugtrekking en tastbare garanties van Biden dat hij zijn regering niet zal laten vallen. Biden verzekerde hem wollig dat “het partnerschap tussen beide naties” behouden zal blijven. Concreet beloofde de Amerikaanse president materiële steun voor het Afghaans leger, humanitaire steun voor het Afghaanse volk, en economische en politieke steun voor het regime.  

President Ghani kwam naar de VS met een duidelijke missie: het veiligstellen van blijvende Amerikaanse steun.

Terwijl het Afghaans leger verliezen blijft lijden tegen de Taliban, hebben lokale militieleiders en krijgsheren in het noorden van Afghanistan, waaronder verschillende moedjahedien-commandanten die vóór 9/11 tegen de Taliban vochten, opnieuw de wapens opgenomen. De proliferatie van freelance-strijders en krijgsheren, naast de aanwezigheid van terreurgroepen die zich associëren met de Islamitische Staat en Al-Qaeda, dreigt Afghanistan opnieuw in een burgeroorlog te storten. 

Het recente bezoek aan de VS van president Ghani en Abdullah Abdullah, voorzitter van de Hoge Raad van Nationale Verzoening (de vertegenwoordiging van de regering tijdens de momenteel gestokte vredesgesprekken met de Taliban), werd door de Taliban als “nutteloos” bestempeld. Volgens Taliban-woordvoerder, Zabihullah Mujahid, is het Ghani en Abdullah alleen maar te doen om “het behoud van de macht en het veiligstellen van hun persoonlijke belangen" en zal hun bezoek aan de VS “Afghanistan niet ten goede komen”.