In welke wereld leven de Belgische staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Sammy Mahdi, en zijn 5 collega’s uit de EU die vinden dat men het terugsturen van vluchtelingen uit Afghanistan niet mag uitsluiten?

We naderen de 20ste verjaardag van de terreuraanslagen van 9 september 2001 in de VS. Tegen die datum zullen de Taliban mogelijk al heer en meester zijn in Kaboel.

Paniek

Dat de Taliban weldra het land volledig in handen zullen hebben, lijdt nog weinig twijfel. Er was in 2001 trouwens niet veel historische kennis nodig om te voorspellen dat de VS en NAVO het erg zwaar zouden hebben in Afghanistan. 20 jaar later volgt de aftocht.

Vandaag lijken de taferelen in het land wel Saigon 1975, toen de mensen van het Zuid-Vietnamese collaboratieregime in paniek trachtten weg te vluchten voor de zegevierende communisten. Het verschil is misschien dat hier zoveel Afghanen reeds vooraf gevlucht zijn en dat vooral degenen die zich de voorbije 20 jaar verrijkten, ook hun vermogen en familie al ergens veilig hebben ondergebracht. Maar voor de rest is er dezelfde schrik van miljoenen Afghanen voor het moment dat vluchten niet meer kan.

De Taliban zijn de Vietnamese communisten niet. (De Afghaanse communisten zijn bijna 30 jaar geleden uitgeschakeld na de aftocht van het Sovjet-leger, die opvallende parallellen vertoont met die van de VS vandaag.) De huidige Taliban is een even diep obscurantistische beweging als degene die tussen 1996 en 2001 vijf jaar lang heerste over het land. Wat zou je als linkse Afghaan in deze situatie doen? Hopen dat de Amerikanen toch wat blijven? Vluchten? Of weerstand bieden, en welke weerstand?

Sterker

Twintig jaar geleden was de beweging van de Taliban etnisch gehandicapt, ze bestond bijna uitsluitend uit Pathanen. De voorbije jaren hebben de Taliban echter goed kunnen rekruteren onder Oezbeken, Tadzjieken en andere bevolkingsgroepen. Tussen 1996 en 2001 was er nog de Noordelijke Alliantie, waarin Tadzjieken en Oezbeken een grote rol speelden en die vanuit de Pansjir-vallei de Taliban bestreden. Nu maakt een dergelijk front weinig kans. Het is trouwens opvallend dat de Taliban vooral in het noorden grote successen boeken.

Hun intrede in Kaboel is nu nog een kwestie van korte duur. De regeringstroepen willen zoveel mogelijk hun hachje redden. Een groot deel van de bevolking wil ook geen vinger uitsteken om een regime te redden dat door en door corrupt is en waarin oorlogsmisdadigers zetelen, zoals de Oezbeekse generaal Rashid Dostum die vicepresident werd. Dostum is een crimineel die de steun geniet van vriend Erdoğan, president van Turkije, die hoopte een rol te kunnen spelen in Afghanistan.

Stroom

De situatie in Afghanistan ziet er bijzonder somber uit. Alle verklaringen van Taliban woordvoerders dat ze rekening gaan houden met de veranderde samenleving -ook voor de vrouwelijke helft van de bevolking- zijn bestemd voor de internationale galerij. De eerste getuigenissen uit pas veroverde steden voorspellen een terugkeer naar een harde theocratie. Intussen duiken de eerste berichten op over gruwelijke geweldplegingen en moorden in de door de Taliban veroverde gebieden. 

Desondanks vinden Mahdi en co dat Afghaanse vluchtelingen eventueel kunnen worden teruggestuurd. Om dan opnieuw te moeten vluchten? Zoals de 30.000 Afghanen die nu wekelijks de grens met Iran oversteken op weg naar Turkije en andere veiligere oorden? Om binnenkort misschien wel met 300.000 per week te zijn? In Iran leven nu al rond de 3 miljoen Afghaanse vluchtelingen. Wat zullen Mahdi en co doen als een deel van die honderdduizenden nieuwe vluchtelingen aankloppen? Toch maar terugsturen naar Kaboel met het argument dat het er nu, met de overname van de Taliban, rustig is?

Staatssecretaris Mahdi, kondigde op 16 augustus -nadat de beelden van de chaos op de luchthaven van Kaboel viraal gingen- aan dat hij Afghanen dan toch niet meer gedwongen zal terugsturen naar hun land van oorsprong.