Voor Teheran hebben de aanvallen door twee nucleair bewapende landen aangetoond dat het Non-proliferatieverdrag (NPT), waarvan Iran lid is, niet alleen geen echte waarde heeft, maar zelfs schadelijk is.

Op zondag kondigde de VS-president Donald Trump publiekelijk aan: "Het VS-leger heeft massale precisieaanvallen uitgevoerd op de drie belangrijkste nucleaire faciliteiten van het Iraanse regime: Fordow, Natanz en Isfahan. Ik kan de wereld melden dat de aanvallen een spectaculair militair succes waren. De belangrijkste nucleaire verrijkingsinstallaties van Iran zijn volledig en totaal vernietigd."

Na de aanval waarschuwde de secretaris-generaal van de Verenigde Naties (VN), Antonio Guterres, dat het gebruik van geweld door de Verenigde Staten tegen Iran vandaag een gevaarlijke escalatie is in een regio die al op springen staat - en een directe bedreiging vormt voor de internationale vrede en veiligheid.

Op 13 juni lanceerde Israël een reeks gecoördineerde lucht- en cyberaanvallen op belangrijke Iraanse nucleaire en militaire infrastructuur, waarbij verschillende nucleaire wetenschappers en hoge militaire bevelhebbers werden gedood. Als reactie daarop sloeg Iran terug met honderden raket- en droneaanvallen op militaire en inlichtingeninstallaties in Israël.

Het belangrijkste doel van Israël had niets te maken met het nucleair programma van Iran. Sinds het begin van de jaren 1990 beweerde de Israëlische premier Benjamin Netanyahu elk jaar herhaaldelijk dat Iran binnen een tijdspanne van twee jaar een kernbom zou bouwen. Dit is een leugen die al meer dan 30 jaar wordt herhaald. De waarheid is dat Netanyahu's belangrijkste doel met de aanval tegen Iran, de omverwerping van de regering is, het creëren van instabiliteit in het land, om Iran, net als Syrië, Libanon en Libië, in een mislukte staat te doen veranderen en vervolgens op te breken.

De gevolgen van de VS- en Israëlische militaire aanvallen zullen de regio, en daarbuiten, nog jaren achtervolgen. Hieronder belicht ik de belangrijkste gevolgen van een dergelijke aanval.

Netanyahu's valstrik

Het lijdt geen twijfel dat Israël zijn aanval op Iran heeft gecoördineerd met de VS, Europa en de NAVO, en de oorlog heeft voortgezet met hun directe en indirecte steun. Netanyahu probeert de VS al sinds de jaren 1990 mee te sleuren in een oorlog met Iran, maar alle VS-presidenten hebben vermeden om in die val te trappen. Onder druk van Netanyahu heeft Trump tijdens zijn eerste termijn de nucleaire deal met Iran -aangenomen in resolutie 2231 van de VN-Veiligheidsraad- opgeblazen en amper enkele maanden ver in zijn tweede termijn een militaire aanval gelanceerd op de nucleaire sites van Iran.

Netanyahu prees de beslissing van Trump om Iran aan te vallen. "Gefeliciteerd, president Trump. Uw moedige beslissing om de nucleaire faciliteiten van Iran aan te vallen met de ontzagwekkende en rechtvaardige macht van de Verenigde Staten zal de geschiedenis veranderen", zei hij.

Ironisch genoeg kwam de aanval er nadat de speciale gezant van Trump, Steve Witkoff, en de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, Abbas Araghchi, het erover eens waren dat de eerste drie rondes van nucleaire besprekingen in Oman en Italië een geloofwaardige basis konden vormen voor een overeenkomst.

Een geïnformeerde Iraanse bron vertelde me het volgende: "De belangrijkste elementen van de deal tussen Witkoff en Araghchi werden overeengekomen tijdens drie onderhandelingsronden in Muscat en Rome. De afspraak was als volgt: Iran zou maximale nucleaire inspecties en transparantie accepteren, inclusief de implementatie van het Aanvullend Protocol en Aanvullende Regelingen Code 3.1 - de hoogste internationale mechanismen om het nucleaire programma van een land te inspecteren." De bron voegde eraan toe: "Ten tweede zou Iran zijn bestaande voorraad van 60 procent verrijkt uranium -die voldoende is om indien dit zou nagestreefd worden 10 kernbommen te bouwen- omzetten of uitvoeren. Ten derde zou Iran zijn huidige uraniumverrijking op hoog niveau van 60 procent en 20 procent stopzetten en terugbrengen tot het niveau voor civiele doeleinden, namelijk 3,67 procent. Ten slotte zou Iran volledig samenwerken met de IAEA om alle technische onduidelijkheden op te lossen."

In ruil daarvoor zou de VS de nucleair-gerelateerde sancties opheffen. Er werd afgesproken dat de technische teams van beide partijen de definitieve overeenkomst zouden opstellen op basis van deze vier punten. Maar plotseling, na een gesprek tussen Netanyahu en Trump, hield de VS-kant het sturen van zijn technische team naar Muscat tegen, en eiste het -in een verandering van de positie met een bocht van 180-graden- de volledige stopzetting van het vreedzame verrijkingsprogramma van Iran.

"Door deze positieverschuiving werd de overeenkomst tegengehouden, terwijl de deadline van twee maanden van Trump verstreek. De zesde gespreksronde was vastgelegd voor dag 63, maar op dag 61 lanceerde Israël een aanval op Iran. Dit was de valstrik van Israël, ontworpen om de VS en Trump in een oorlog met Iran te betrekken."

Het falen van Israëli's

De ministers van Buitenlandse Zaken van Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland, evenals de hoge vertegenwoordiger van de EU voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, Kaja Kallas, voerden vrijdag 20 juni gesprekken met Araghchi en kwamen overeen om elkaar binnen een week opnieuw te ontmoeten. De E3/EU-ministers voelden zich aangemoedigd om de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken te ontmoeten omdat Trump op 19 juni een tijdspanne van twee weken naar voor had geschoven voor de mogelijkheid van diplomatie.

"Vorige week waren we in onderhandeling met de VS toen Israël besloot om die diplomatie op te blazen. Deze week voerden we gesprekken met de E3/EU toen de VS besloot om die diplomatie op te blazen. Welke conclusie zou jij trekken?" schreef Araghchi aan Groot-Brittannië en de Hoge Vertegenwoordiger van de EU.

De beslissing van de VS om Iran aan te vallen laat zien dat Israël niet alleen faalde in zijn 10-daagse militaire operatie tegen Teheran, maar ook op de rand van de nederlaag stond. Waarom zouden de VS ingrijpen als Israël zich niet in een crisis bevond?

Israël, het enige land in het Midden-Oosten dat daadwerkelijk kernwapens bezit, met volgens sommige schattingen wel 400 kernbommen, kan niet geloofwaardig beweren dat het een strijd voert tegen nucleaire proliferatie. Bovendien hebben alle rapporten van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) en de VS-inlichtingendiensten van de afgelopen 20 jaar consequent bevestigd dat er geen bewijs is dat het Iraanse nucleaire programma bewapening nastreeft. “We hebben op dit moment, als je het mij vraagt, geen enkel tastbaar bewijs dat er een programma of een plan is om een kernwapen te fabriceren”, zei de nucleaire chef van de VN.

Het belangrijkste punt is dat er geen onmiddellijke en ernstige dreiging was. De bewering dat Iran genoeg verrijkte voorraden heeft om 10 bommen te maken in twee weken is maar de halve waarheid. De andere helft is dat -zelfs als Iran zou besluiten om een bom te bouwen- het één tot twee jaar zou kosten om de overbrengingssystemen, zoals kernkoppen, te ontwikkelen. "Er was geen onmiddellijke dreiging dat Iran zijn nucleaire programma aan het bewapenen was voordat Israël zijn aanval inzette", aldus de 'American Arms Control Association'.

Het NPT: een politiek instrument

Dit is de eerste keer dat twee nucleair bewapende landen een militaire aanval uitvoeren op een niet-nucleair bewapend land. Dit toont aan, specifiek voor de VS en Israël, dat het Non-proliferatieverdrag (NPT) slechts is gebruikt als een politiek instrument. “Israël werd niet aangevallen door Iran - het begon die oorlog; de Verenigde Staten werd niet aangevallen door Iran - het begon deze confrontatie nu”, zei Trita Parsi, vicevoorzitter van de denktank 'Quincy Institute'.

De militaire aanval van de VS op Iran is een duidelijke schending van het VN-Handvest. “De Verenigde Staten, een permanent lid van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, heeft een ernstige schending van het VN-Handvest, het internationaal recht en het Non-Proliferatieverdrag begaan door de vreedzame nucleaire installaties van Iran aan te vallen”, zei de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken. Het nationale veiligheidsteam van Trump heeft ofwel de gevolgen van een militaire aanval op Iran niet goed ingeschat, of het was niet bij machte om Trump deze actie te ontraden.

Een nieuwe nucleaire strategie

In elk geval heeft deze gebeurtenis de grote mate van Netanyahu's invloed op het Witte Huis verder blootgelegd. "Deze oorlog werd uitgelokt door Benjamin Netanyahu voor zijn eigen politieke overleving, en Donald Trump heeft hem gewillig de militaire macht van de VS geboden om die te verlengen. De VS is niemands proxy-leger en onze troepen zijn geen onderhandelingstroeven", reageerde het Democratisch Congreslid Bonnie Watson Coleman.

Het perspectief van Teheran is dat de aanvallen door deze twee kernwapenstaten aantonen dat het Non-proliferatieverdrag niet alleen geen echte waarde heeft, maar zelfs schadelijk is. Landen als Noord-Korea, India, Pakistan en Israël, die het verdrag verwierpen en kernwapens ontwikkelden, zijn immuun gebleven voor militaire aanvallen.

Het is logisch dat Iran na de militaire aanval van Israël en de VS zijn nucleaire strategie heroverweegt, inclusief zijn blijvend lidmaatschap van het Non-proliferatieverdrag.

Iran heeft onherstelbare schade geleden, maar de negatieve gevolgen van deze aanval blijven niet beperkt tot Iran alleen. Ze zullen ook de Verenigde Staten schaden en de regionale vrede en veiligheid in gevaar brengen. De huidige oorlog zal misschien geen duidelijke winnaar of verliezer kennen.

In plaats daarvan worden zowel Iran als Israël -samen met de VS- geconfronteerd met het vooruitzicht van wederzijdse vernietiging, regionale destabilisatie en langdurige nationale trauma's. In een zo’n scenario verliezen alle partijen veel meer dan ze ooit zouden kunnen winnen.

De internationale gemeenschap moet resoluut optreden om de situatie te de-escaleren. Gebeurt dit niet, dan dreigt het Midden-Oosten -en mogelijk daarbuiten- in een catastrofaal conflict te worden gestort.

Dit artikel verscheen eerder op 'Middle East Eye'.