Het rapport, ‘Het ongelijkheidsvirus’, met als ondertitel ‘Een door COVID verscheurde wereld samenbrengen via een eerlijke, rechtvaardige en duurzame economie’, is gebaseerd op een bevraging van 295 economen uit 79 landen. Uit het rapport blijkt duidelijk dat de ongelijkheid het voorbije jaar overal in de wereld is toegenomen. Deze toenemende ongelijkheid heeft een zware impact: op de toegang tot gezondheidszorg, scholing/onderwijs, werk en inkomen, maar ook op de toegang tot basisbehoeften zoals voeding en onderdak.

Ongelijkheid

De Corona-crisis heeft zich verspreid over een wereld die al extreem ongelijk was. Een wereld waarin een kleine groep van meer dan 2000 miljardairs meer rijkdom bezat dan ze zou kunnen spenderen gedurende 1000 levens. Een wereld waarin bijna de helft van de mensheid gedwongen werd om te leven van minder dan 5,5 dollar per dag. Een wereld waarin de rijkste 1% van de wereldbevolking de voorbije 40 jaar meer dan het dubbele verdiende dan de armste helft van de wereldbevolking. De komst van COVID-19 heeft de bestaande ongelijkheid alleen maar vergroot.

De komst van COVID-19 heeft de bestaande ongelijkheid alleen maar vergroot.

De toenemende ongelijkheid manifesteert zich niet enkel tussen arm en rijk, maar ook tussen vrouwen en mannen, en tussen gekleurde en witte mensen. Vrouwen en gekleurde mensen zijn het meest vertegenwoordigd in de economische sectoren die het zwaarst getroffen worden door de Corona-crisis. Indien vrouwen en mannen evenredig vertegenwoordigd zouden zijn in de slecht betaalde en onzekere banen die het hardst getroffen worden door de crisis, zouden er ten minste 112 miljoen minder vrouwen hun job verliezen. In het Midden-Oosten en Noord-Afrika bestaat de werkende bevolking voor 20% uit vrouwen. Toch maken ze er 40% uit van alle mensen die hun job verloren vanwege de pandemie.

Afro-afstammelingen in Brazilië maken 40% meer kans om te overlijden aan COVID-19 dan witte Brazilianen.

Over heel de wereld zijn historisch onderdrukte bevolkingsgroepen zoals gekleurde en inheemse mensen grotendeels uitgesloten van kwaliteitsvolle gezondheidszorg en sociale bescherming. Afro-afstammelingen in Brazilië maken bijvoorbeeld 40% meer kans om te overlijden aan COVID-19 dan witte Brazilianen. In de Verenigde Staten zouden bijna 22.000 Afro-Amerikanen en latino/a’s nog leven als het sterftecijfer in hun bevolkingsgroepen even hoog lag als bij hun witte landgenoten.

Politieke keuzes

“Ongelijkheid laat meer mensen in angst leven, en veel minder in hoop”, aldus het Oxfam-rapport. COVID-19 heeft de bestaande ongelijkheid vergroot, maar is niet de oorzaak van deze ongelijkheid. Die is het gevolg van voortdurende politiek beleidskeuzes; het gevolg van een uitbuitend economisch systeem, gebaseerd op neoliberale principes, een patriarchale machtsstructuur en structureel racisme. Secretaris-generaal van de Verenigde Naties António Guterres omschreef het in een recente toespraak als volgt: “COVID-19 wordt wel eens vergeleken met een röntgenfoto, het legt de breuken bloot in het fragiele skelet van de maatschappijen die we hebben gebouwd.”

De bestaande ongelijkheid is het gevolg van voortdurende politieke beleidskeuzes.

Vóór de pandemie werden de onrechtvaardigheden in onze maatschappijenen en de systemen waarop ze berusten ook al in vraag gesteld, denk maar aan de andersglobaliseringsbeweging, de klimaatprotesten, de 'Black Lives Matter'-beweging of de vrouwenstakingen. Wereldwijd gaven deze protesten het signaal dat het anders moet. Dat is alleen maar duidelijker geworden tijdens de pandemie, maar tegelijkertijd wordt COVID-19 op veel plaatsen gebruikt als een excuus om protest te onderdrukken en te criminaliseren. In verschillende landen wordt de Corona-crisis ook aangewend om de persvrijheid verder in te perken of de activiteiten van het maatschappelijk middenveld te limiteren.

Armoede

Sinds de pandemie toesloeg werden mensen die in armoede leven alleen maar armer. De wereldwijde armoede steeg vorig jaar zelfs voor het eerst in 20 jaar tijd. Recente schattingen hebben het over een toename met 200.000 à 500.000 van het aantal mensen dat moet leven van minder dan 5,5 dollar per dag. Dat is een terugkeer naar de situatie van 10 jaar geleden.

De wereldwijde armoede steeg vorig jaar voor het eerst in 20 jaar tijd.

Bovendien kan het meer dan 10 jaar duren voor de armste mensen de economische gevolgen van de pandemie volledig te boven komen. De toename van de rijkdom van de 10 rijkste miljardairs sinds de pandemie uitbrak, zou volstaan om iedereen op aarde te vaccineren en te voorkomen dat mensen door de Corona-crisis in de armoede belanden. Nu is het zo dat een kleine groep landen de helft van de meest effectieve vaccins heeft opgekocht, ook al vertegenwoordigen ze slechts 14% van de wereldbevolking.

Conclusie

Dat de ongelijkheid en de armoede wereldwijd stegen in 2020 is het gevolg van politieke keuzes die voor en tijdens de pandemie gemaakt werden. Het is een politieke keuze om een rechtvaardig economisch model te creëren dat inclusief is, gelijkwaardigheid promoot, de planeet beschermt en armoede bant. Het is te vroeg om het volledige plaatje al te zien, maar de pandemie bevestigt opnieuw het belang van duurzame investeringen: investeer in gezondheidszorg, onderwijs, klimaatmaatregelen en ontwikkelingssamenwerking, in plaats van bijvoorbeeld in militarisering.

Ook in België heeft de Corona-crisis de ongelijkheid vergroot. De sociale zekerheid en de gezondheidszorg worden zwaar onder druk gezet tijdens de pandemie. Hoewel er de voorbije jaren geen middelen waren voor broodnodige investeringen in de gezondheidszorg, werd er o.a. wel geld gevonden om nieuwe peperdure gevechtsvliegtuigen aan te kopen. Hoog tijd dus om te ontwapenen om te ontwikkelen.

Lees hier het volledige rapport.