De onthulling (dinsdag 20 maart) van een rapport van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Lockheed Martin, een van de kandidaten in het vervangingsdossier, illustreert nog maar eens de ondoorzichtigheid en onregelmatigheden die de vervangingsprocedure van de F16s vertroebelen. Het rapport benadrukt de mogelijkheid om de levensduur van de F16 te verlengen tot zes jaar langer dan de datum die de Belgische regering tot nu heeft naar voor geschoven voor de levensduur van de gevechtsvliegtuigen. Deze onthulling bevestigt dat de "noodzaak" om het contract tijdens deze legislatuur toe te wijzen, niet een kwestie is van een zogenaamd technisch imperatief, maar moet gebeuren omwille van dubieuze politieke redenen.

De openbaarmaking van een dergelijk rapport, een jaar nadat het werd overhandigd, is zorgwekkend. Het vormt een zoveelste dieptepunt in een vervangingsprocedure die vanaf het begin te kampen kreeg met onregelmatigheden. De lijst is lang: het afvallen van twee van de vijf kandidaten (Saab en Boeing) van de openbare aanbesteding omwille van de ongelijke behandeling,  een juridisch dubieus tegenbod van vliegtuigfabrikant Dassault dat België onder druk zet om af te wijken van de gevraagde procedure, onenigheid in de regering over de te nemen richting, de ondergewaardeerde prijs van het contract. Dit alles in een procedure dat een groot gebrek aan transparantie vertoont.  

Minister Vandeput verschuilt zich nu achter de ‘nalatigheid’ binnen de legertop in de late onthulling van het rapport van Lockheed Martin. Toch mogen we een andere houding verwachten van de minister in dit 'contract van de eeuw'. Bij dit vervangingsproject, waarvan de economische gevolgen twee generaties lang van Belgische belastingbetalers te voelen zullen zijn, is het noodzakelijk dat er eindelijk een publiek debat komt dat transparant, democratisch en inclusief is. Een debat dat een antwoord geeft op de talloze vragen die een dergelijk contract oproept : hoe een dergelijke uitgave rechtvaardigen in een periode waar er systematisch besparingen worden opgelegd aan justitie, milieubescherming, de strijd tegen armoede, internationale solidariteit of de mobiliteit? Dragen de militaire interventies waaraan België absoluut wil deelnemen bij aan de opbouw van een stabielere en vreedzamere wereld? Waarom wil onze regering geen werk maken van een andere manier om aan vrede te werken, die niet alleen financieel en menselijk goedkoper is, maar veel constructiever is? Waarom rust er een taboe op het debat over de nucleaire capaciteit van de F16s en hun potentiële vervangers? Dat zijn slechts enkele van de vragen waarop elke burger het recht heeft om ze te stellen. Vandaag botst deze burger op een stilzwijgen en weigerde de premier een verzoek tot gesprek met vertegenwoordigers van het platform “Geen gevechtsvliegtuigen” in november 2016 dat met het oog daarop 37.000 handtekeningen van burgers verzamelde.

De 130 lidorganisaties van het platform "Geen gevechtsvliegtuigen" eisen meer dan ooit de onmiddellijke stopzetting van een duidelijk onregelmatige procedure. De kolossale budgettaire en politieke gevolgen van de vervanging van de gevechtsvliegtuigen maken dat de burger recht heeft om gehoord te worden.