Interview met Anwar Mohammed Al-Zboun (Hamas)

Hamas is niet erg geliefd. Niet alleen in Europa of de Verenigde Staten. Ook veel seculiere en linkse Palestijnse politici en intellectuelen hebben het behoorlijk moeilijk met het succes van Hamas. Maar Hamas is een realiteit en daarom kan de partij niet langer genegeerd worden, zo beseffen ze. Na de overwinningen in de gemeenteraadsverkiezingen doet Hamas nu een gooi naar een stevige vertegenwoordiging in het parlement. Peilingen geven Hamas 30 procent of meer. Veel Palestijnen stemmen Hamas uit protest tegen de gecorrumpeerde Fatah van wijlen Yasser Arafat, maar ook omwille van de harde opstelling tegenover Israël en haar stevige inplanting aan de basis. We kennen Hamas van de zelfmoordaanslagen. Wellicht daarom krijgen Hamas-woordvoerders niet gemakkelijk een platform. Een Belgische delegatie zocht een kandidaat van Hamas op in het vluchtelingenkamp Deheishe (Betlehem) en had een gesprek met hem.

Anwar Mohammed AL-Zboun is niet meteen het cliché-protoype van een Hamas-vertegenwoordiger. Westers gekleed in grijs pak, modern kapsel en met charmant voorkomen steekt hij meteen van wal: "in het Westen heeft men een verkeerd beeld van Hamas"ﾝ.
Het valt op dat Hamas aan een charme-offensief bezig is, althans dat is onze indruk. De deelname van Hamas aan de Parlementaire verkiezingen oogt vrij professioneel. Ook op PR-vlak scoren de islamisten goed. Hamas maakt zich klaar voor deelname aan de macht en dat betekent, zo lijkt het, dat het imago wat moet worden bijgestuurd.

Anwar Mohammed Al-Zboun is afkomstig van Allar, een dorp in de buurt van Betlehem, dat samen met meer dan 400 andere dorpen na de oorlog van 1948 door Israël werd bezet en inmiddels van de kaart is geveegd. Hij studeerde in Groot-Brittannië en haalde het diploma van fysicus. Hij geeft onder meer les aan een afdeling van de Al Quds universiteit in Betlehem. Op het ogenblik dat we hem spreken prijkt hij op de 14e plaats van de nationale Hamas-lijst, een verkiesbare plaats. Hamas heeft zich voor de gelegenheid omgedoopt tot 'Verandering en Hervorming'. Al-Zboun: "Het probleem is, dat als ik campagne zou voeren als lid van Hamas, ik meteen twee jaar gevangenis riskeer"ﾝ. Hij heeft al drie keer de Israëlische gevangenissen van binnenuit gezien.

Waarom beslist Hamas, in tegenstelling tot vorige keren nu plots om deel te nemen aan de verkiezingen?

We willen niet langer zomaar aan de kant blijven staan. We willen onze verantwoordelijkheid opnemen met onze aanwezigheid in het Palestijnse parlement (de Palestijnse Wetgevende Raad, PLC) en als het meezit ook de Palestijnse regering. We hebben veel moeite met de manier waarop de Palestijnse Autoriteit bestuurt. De huidige machthebbers stapelen op administratief en financieel vlak de ene fout na de andere op. Bovendien zijn er steeds meer aanwijzingen van regelrechte corruptie. Eens we vertegenwoordigd zijn in de PLC, willen we aan die praktijken een einde stellen. Voor zij die schrik hebben van Hamas: we zijn er voor alle mensen en niet alleen voor de militanten van de islamitische beweging.

De VS en de EU zijn niet meteen gelukkig met de deelname van uw partij aan de verkiezingen

De VS moeten ophouden zich voortdurend te moeien met het leven van de Palestijnen. Hun dreigement om de fondsen aan de Palestijnse instellingen stop te zetten indien Hamas aan de macht zou komen, staat in sterk contrast met hun appèl voor een democratisch Midden-Oosten. De VS willen geen democratie, maar de mensen verplichten om te stemmen op partijen die in Washington wat beter liggen. We zijn dan ook ontgoocheld in de Europese Unie die bij monde van Javier Solana er mee dreigde de Europese steun in te trekken van zodra Hamas in het Parlement zou zetelen. We hopen dat de Europese Unie zich onafhankelijker zal opstellen en niet zomaar achter de VS gaat aanhollen.

Een van de verwijten is dat Hamas de Sharia willen invoeren.

Kijk, daar ligt een van de misverstanden. Eerst en vooral, 90 procent van de Palestijnse bevolking is moslim. De Islam beschikt over sociale, politieke en economische wetten. Mensen hebben schrik van de islam en de Sharia uit onwetendheid. Indien mensen bijvoorbeeld sterven van de honger dan is het absoluut onislamitisch om als straf de handen af te hakken. Tot nu toe zie ik geen enkele staat die de Sharia toepast op een manier zoals Hamas dat voorstaat. In Saudi-Arabië is de islamitische wetgeving enkel geldig voor de armen, de rijken blijven daarvan gespaard. Het feit dat Saudi-Arabië de VS toelating heeft gegeven voor een militaire aanwezigheid in het land is in strijd met de islam. Ook in Afghanistan zijn er heel wat zaken gebeurd in naam van de islam die niets met onze religie te maken hebben. Wij willen een veel flexibelere en gezondere manier van de toepassing van de Sharia. Als u me vraagt voor wanneer we de Sharia in ons bestel hebben ingevoerd, dan kan ik daar niet op antwoorden. Maar zonder twijfel zal dat nog heel lang duren. Zo lang we onder de bezetting leven en onze rechten niet worden gerespecteerd, is er geen islamitische staat met een op de islam gebaseerde wetgeving mogelijk.

Een ander verwijt is dat Hamas het bestaansrecht van Israël ontkent.

Hamas verzet zich tegen de bezetting van heel historisch Palestina en het internationaal recht erkent dat recht. Ik ben vluchteling. De Israëli's hebben mijn huis en grond in 1948 gestolen. Wat verlangt men van ons. Dat wanneer een dief komt, die je huis inpalmt en later zegt, je mag in 20 procent van je huis leven, de rest is van mij, ik dan de rechten op mijn eigendom zomaar zal afstaan? Dat is niet realistisch. Ik heb Israël nooit het recht gegeven om mijn land te bezitten en er een Israëlische staat op te bouwen. We kunnen dat recht niet afstaan, de islam staat ons dat trouwens niet toe.

Maar is het bijna zestig jaar later nog realistisch om Israël op te doeken? Bovendien zijn de machtsverhoudingen danig ongelijk dat zoiets wel een zeer verre droom zal blijven.

Ik besef dat de situatie complex is. De joden hebben geen staat om naar terug te keren. Maar dat neemt anderzijds niet weg dat ik hen het recht geef om mijn land te bezetten. Dat is onbespreekbaar en daar valt ook niet over te onderhandelen. Wel kunnen we leven met een Hudna (letterlijk 'kalmte', in deze context te vertalen als wapenstilstand, nvdr.). De eerste stap voor een Hudna is dat Israël ons het recht geeft op een eigen staat.

In de veronderstelling dat Hamas in de regering zou zetelen, zijn jullie bereid om met Israël te onderhandelen?

We kunnen onderhandelen over, zeg maar, de Hudna-grenzen. We zijn ook bereid om te onderhandelen over praktische zaken, zoals de levering van elektriciteit, transport, enz. Maar onderhandelingen over definitieve grenzen zijn uitgesloten. Dat is een stap te ver.

Welk voordeel halen de vrouwen onder een islamitische regering?

In de islam hebben de vrouwen wel degelijk rechten. Geloof me ze hebben zelfs meer rechten dan wij mannen (lacht). De vrouw heeft een belangrijke positie in het huis en draagt een grote verantwoordelijkheid voor de familie. De islam erkent ook het recht van de vrouw om te gaan werken. We kunnen de mensen ook niet verplichten om zich op een bepaalde manier te kleden. Maar nogmaals, het is niet omdat Hamas in het parlement komt en mogelijks zelfs in de regering, dat we dan al een islamitische staat hebben. De weg daartoe is nog veel te lang, wat niet wil zeggen dat we daar zo vlug als mogelijk toe willen komen. Eerst moeten de Palestijnen hun rechten terugkrijgen, pas als dat is gebeurd kunnen we werken aan een islamitische staat.

Wat met de religieuze en niet-islamitische minderheden?

Toen ik 34 jaar geleden mijn huis kocht in Betlehem waarschuwden mijn vrienden me dat ik te midden van christenen zou wonen. Maar al die tijd heb ik geen enkel probleem ervaren. Ik leef op goede voet met mijn buren. In de islam beschikken joodse of Christelijke minoriteiten over rechten. De profeet Mohammed heeft zelfs gezegd dat als hun rechten worden geschonden, dit zou overkomen alsof zijn eigen rechten worden aangetast. We kunnen hen dus ook niet verplichten om als moslim te leven.

Zij die als moslim zijn geboren daarentegen moeten zich schikken naar de islam eens de islamitische staat een feit is. D.w.z. dat een moslim geen alcohol mag drinken of dat we het gewoon samen gaan leven zoals dat bij jullie het geval is, niet kunnen tolereren. Moslims dienen te trouwen. Indien niet, gaat het om Hudud, een zware overtreding die dient gestraft te worden.

Hamas blijft vooralsnog kiezen voor de strategie van zelfmoordaanslagen, ook op onschuldige burgers. Zolang Hamas hieraan vasthoudt is het begrijpelijk dat jullie deelname aan de verkiezingen niet wordt aanvaard.

Hamas is niet begonnen met het doden van burgers. De 'Martelaarsoperatie' is pas gestart na de slachtpartij in de moskee van Hebron door Baruch Goldstein in 1994 (29 moslims werden tijdens het gebed door deze joodse extremist gedood en hij verwondde tientallen anderen, nvdr.) Tot dan kon Hamas enkel verantwoordelijk worden gemaakt voor de dood van 24 Israëlische soldaten. We doden niet zomaar, maar verzetten ons.

Maar het internationaal recht verbiedt het doden van burgers.

Maar dat geldt evenzeer voor Israël dat veruit meer burgers heeft gedood. Laat me het volgende daarover zeggen. Twee jaar geleden toonde Hamas zijn goede wil en kondigde een staakt-het-vuren af. Wat deed Israël? Het gooide een vijf ton zware bom in een dichtbevolkte wijk in Gaza en dode niet alleen een van onze leiders, maar ook heel wat burgers inclusief kinderen. Een tweede staakt-het-vuren ging van start in maart 2005 als een gevolg van het Cairo-akkoord. (1) Dat hield stand tot 1 januari van 2006. Tijdens dit staakt-het-vuren doodde het Israëlische leger 200 Palestijnen. Nog eens 1.200 mensen geraakten gewond en er waren naar schatting 3.000 arrestaties. Het probleem is niet Hamas of het Palestijns verzet, maar de Israëlische regering. Al verschillende keren heeft Hamas de Israëlische regering voorgesteld om de burgers buiten het conflict te houden, maar dit werd telkens geweigerd. Tot vandaag herhalen we dit.

Opgetekend door Ludo De Brabander

(Enkele Belgische delegatieleden van de verkiezingsmissie in Palestina hielden dit gesprek op 24 januari 2006)

noot
(1) Midden maart 2005 sloten de verschillende Palestijnse partijen, inclusief Hamas, het Cairo-akkoord, waarin ze beloven een staakt-het-vuren te respecteren onder voorwaarde dat ook Israël zich terughoudend opstelt. De Islamitische Jihad als eerste al heel gauw laten verstaan dat het akkoord, wat hen betreft, niet meer geldig is.