Bij de recente Israëlische aanval op een gebouw van het Iraans consulaat in Damascus, kwamen minstens zeven mensen om. Onder de slachtoffers bevinden zich twee hoge officieren van de Iraanse Revolutionaire Garde (IRG). Het gaat om Mohammad Reza Zahedi, een brigadier-generaal van het al Quds korps van de IRG en zijn adjunct, generaal Mohammad Hadi Hajriahimi. 

De aanslag volgt op een andere dodelijke aanval op een munitiedepot in de noordelijke provincie Aleppo een paar dagen eerder. Daarbij zijn naar schatting 40 mensen gedood, het merendeel Syrische militairen onder wie ook enkele leden van de Libanese Hezbollah-militie. 

Israëlische militaire operaties in Syrië zijn al sinds het uitbreken van de oorlog in dat land een routinegebeuren. Het afgelopen jaar vonden er minstens 40 Israëlische luchtaanvallen plaats in Syrië. Sinds de aanval van Hamas op 7 oktober 2023 heeft Israël zijn militaire agressies in Syrië opgedreven en gaan ze vaak gepaard met een hogere dodentol. Het Israëlisch leger communiceert daar doorgaans niet over omdat het goed beseft dat het om inbreuken gaat op het internationaal recht. Volgens het VN-Handvest mag een grensoverschrijdend militair optreden alleen maar plaatsvinden als daarvoor een mandaat bestaat van de Veiligheidsraad van de VN of in geval van zelfverdediging. In een erg ruime interpretatie kan Israël nog argumenteren dat de aanvallen daden van zelfverdediging zijn omdat het vaak, maar niet altijd, gaat om militaire (of ermee gelieerde) doelwitten van Hezbollah. Maar in het meest recente geval gaat het dus om een aanval op een diplomatieke post en die genieten onschendbaarheid volgens het internationaal recht .

Vanuit de Arabische wereld werd de recente Israëlische aanval door verschillende landen veroordeeld. Ook Rusland reageerde. Volgens Moskou vormt het Israëlisch optreden een flagrante inbreuk op de Syrische soevereiniteit. Reacties vanuit Europa en de VS blijven voorlopig uit of zijn lauw. Washington veroordeelde de Israëlische militaire actie niet, maar uitte wel zijn bezorgdheid voor een escalatie.

Israël zoekt escalatie

Het ziet ernaar uit dat Israël erop uit is net dat te bereiken als antwoord op de groeiende internationale isolatie als gevolg van het bloedbad dat zijn leger aanricht in Gaza. Israël lijkt politiek voordeel te willen halen uit het openen van een ‘tweede front’ tegen Iran. Als het tot een escalatie komt tussen Israël en Iran is de kans reëel dat de VS, gezien de decennialange spanningen tussen Washington en Teheran, zich verplicht zal zien om zich actief aan de zijde van Israël te scharen. De gedode brigade-generaal Zahedi stond op de sanctielijst van de VS op beschuldiging van terrorisme. In politiek Washington zal dit alvast door de verdedigers van Israël gebruikt worden om kritiek op Israëls optreden in de kiem te smoren. 

Teheran heeft scherp uitgehaald naar de aanval op zijn consulaat in Damascus. In een brief aan de secretaris-generaal van de VN beschuldigde Teheran Israël ervan de diplomatieke missie doelbewust te hebben geviseerd. Op X beloofde de Iraanse ambassadeur in Syrië dat zijn land zal "terugslaan" op het gepaste moment. En dat zou bijgevolg in de kaart kunnen spelen van Israël dat het bondgenootschap met de VS hard nodig heeft.  

Het zou meteen mooi meegenomen zijn dat een mogelijke Iraanse represaille tegen Israël de aandacht zou afleiden van de bloedige campagne in Gaza en Tel Aviv terug in een slachtofferrol zou duwen. Dat zou dan weer een legitimering zijn om hard terug te slaan - ook in Gaza, want Hamas is immers een bondgenoot van Hezbollah en Iran. 

De rechtsextremistische regering in Israël ligt in eigen land onder vuur omdat het de ‘officiële’ doelstellingen van zijn militaire operatie in Gaza - de vernietiging van Hamas en de bevrijding van de gijzelaars - maar niet kan realiseren. Israël moet dus op een ander front ‘successen’ kunnen boeken. Een confrontatie met Iran kan een berekende zet zijn om het overleven van de onpopulaire regering van Netanyahu te bewerkstelligen. Ondertussen kan het werk in Gaza verder worden afgemaakt, waarvan de werkelijke inzet de etnische zuivering van het gebied is. 

Wat ook de Israëlische motivatie is, de vernietiging van het Iraans consulaat en de moord op hoge militaire functionarissen zijn zowel een gevaarlijke en onverantwoorde provocatie met escalerend potentieel, als een inbreuk op het internationaal recht. Daarom dat een duidelijke internationale reactie vereist is.