De publicatie van de nieuwe Amerikaanse nucleaire doctrine, Nuclear Posture Review, kon op het nodige applaus rekenen van de verdedigers van de Obama administratie. Daarnaast beschouwen de fans het nieuwe verdrag tussen Washington en Moskou over strategische wapens als een stap vooruit op de weg naar een nucleaire ontwapening op wereldschaal. Maar is dit werkelijk zo?

Het is nuttig in dit kader ook even stil te staan bij de omvang van de kernwapenarsenalen van de kampioenen, die veel praten over nucleaire ontwapening, maar daarom nog niet zoveel presteren.

• Verenigde Staten hebben op dit ogenblik 2.702 inzetbare strategische kernwapens - volgens het pas ondertekend akkoord moet dit aantal tegen 2.012 teruggebracht worden tot 1.550.
• Rusland heeft volgens de schatting 4.834 kernkoppen en moet deze verminderen tot 1.550.
• Frankrijk heeft 300 inzetbare kernbommen
• Groot-Brittannië 160 inzetbare strategische kernbommen
• China heeft in zijn kernwapenarsenaal 186 kernbommen, het land heeft zich verplicht deze niet in te zetten tegen landen die geen kernwapens hebben.
• India: volgens de raming van de experts beschikt New Delhi over 60 tot 70 kernbommen
• Pakistan heeft 60 kernbommen
• Israël: de internationale experts schatten het kernwapenarsenaal op 300.
• Noord-Korea: experts gaan er van uit dat het land 6 kernbommen heeft.
• Iran heeft momenteel geen kernwapens en laat duidelijk weten dat het land geen kernwapenprogramma heeft.

Als we de optelsom maken van de bepalingen in het recent getekende akkoord dan komen we tot de vaststelling dat er weinig evenwicht is tussen de rivaliserende machten. Het is niet uit een volgehouden koude-oorlogsanalyse dat we concurrerende spelers zien. Vandaag blijft het westen 'eenzijdige' ontwapening verwerpen; kennelijk is het beeld van de Russische vijand dus niet echt verdwenen. Als dit Start-akkoord zijn uitvoering krijgt halen Washington, Parijs en Londen (drie NAVO-landen) nog een totaal van 2010 kernwapens. Als we daar de arsenalen van VS-vrienden India, Pakistan, Israël aan toevoegen komen we op een totaal van 2440. Aan de andere kant hebben we Moskou en Peking die samen over 1736 strategische kernwapens zullen beschikken.

In dit nieuwe Start-akkoord staat niets over het slopen van de overtollige kernwapens en draagsystemen, beide worden bij wijze van spreken in de mottenballen gelegd en kunnen naargelang de omstandigheden terug geactiveerd worden. De VS willen hun draagsystemen nu voornamelijk inzetbaar maken voor een geperfectioneerde conventionele bewapening. Het akkoord handelt alleen over de strategische kernwapens, en bevat dus geen geen enkele bepaling over de tactische Amerikaanse kernbommen in Europa, onder andere in Kleine Brogel. noch over de Russiche tactische kernwapens. In dit verdrag valt er ook geen woord te lezen over bewapening met verarmd uranium.
Men kan zich moeilijk van de indruk ontdoen dat er in Praag geen nucleaire ontwapeningsovereenkomst maar een bewapeningsakkoord is ondertekend.

In dezelfde periode (midden april 2010) hield Obama zijn bijeenkomst over nucleaire veiligheid. Hiervoor heeft hij de staats- en regeringsleiders uit 47 landen waarvan hij niet veel tegenwind kon verwachten uitgenodigd. Iran, Noord-Korea, Venezuela, Cuba en nog vele ander landen werden niet uitgenodigd; moeten zij in de toekomst dienen als schietschijf voor de Amerikaanse club van de vredesapostel Obama en C°? Onder de aanwezige landen waren er de notoire schenders van het non-proliferatie-regime India, Pakistan, Israël die weigeren lid te worden van het non-proliferatie verdrag en zelf illegale kernwapenstaten zijn.

Het centrale thema dat de Amerikaanse president beklemtoonde betreft het “ nucleair terrorisme” en de nucleaire proliferatie, daarvoor wees hij Iran en Noord-Korea met de vinger. Maar de basisdoelstelling van Obama was de verstrekking van verrijkt uranium en plutonium onder controle te hebben. Het zijn echter paradoxaal juist de VS en de andere nucleaire mogendheden aanwezig op top in Washington die de oorzaak zijn van de nucleaire proliferatie. Wanneer een kleine groep landen vasthoudt aan het kernwapenarsenaal en dit bestendig moderniseert, dan is het toch vanzelfsprekend dat andere landen er naar streven om hun defensie te versterken. Buiten de negen landen die over kernwapens beschikken, zijn er ten minste nog een veertigtal landen die de mogelijkheid hebben om kernwapens te produceren.

Er bestaat geen duidelijke scheiding tussen civiel en militair gebruik van de technologie om uranium te verrijken en plutonium aan te maken om eventueel kernwapens te produceren. Deze productie blijft de dag van vandaag verder draaien. Men schat dat er op onze planeet genoeg splijtstof voorhanden is om 100 duizend kernkoppen te produceren. De vraag die we ons allen moeten stellen is, wat doet de Verenigde Staten als promotor van de bijeenkomst om een werkelijke nucleaire veiligheid te waarborgen?

Op 29 maart laatstleden tekende Washington een protocol met New Delhi voor de levering van kernbrandstof. Hiermee kreeg het akkoord dat Bush in 2008 met India had getekend concrete uivoering, en wordt er voorzien in de levering van kernbrandstof en nucleaire technologie. In ruil engageerde India zich om sommige bepalingen van het NPT verdrag na te leven en sommige nucleaire centrales te laten inspecteren door het IAEA, met uitzondering van de 8 militaire nucleaire installaties, deze zullen aan geen enkele controle of inspectie onderworpen worden. Delhi wil zijn nucleaire industrie uitbreiden en er opent zich hier een markt van 150 miljard dollar. Een markt waar Washington graag wil aanwezig zijn met de verkoop van reactoren en technologie die ook voor militaire doelstellingen gebruikt kan worden. Maar op deze markt zijn ook de concurrenten actief. Zo heeft Rusland een akkoord met India gesloten voor de verkoop van Russische nucleaire technologie. Ook Pakistan is trouwens druk bezig met de bouw van drie nieuwe nucleaire inplantingen voor een programma van een nieuwe generatie kernwapens.

Aan de tafel zat verder de trouwe vriend en bondgenoot Israël vertegenwoordigd door de minister van de inlichtingendienst en nucleaire energie, Dan Meridor. Israël is geen ondertekenaar van het NPT en wil officieel niet toegeven dat het kernwapens bezit. Nochtans wordt het kernwapenarsenaal van Israël geschat op 200 tot 300 kernkoppen. Buiten iedere controle accumuleert Israël een voorraad plutonium voor haar kernwapens. Iran werd niet uitgenodigd voor deze bijeenkomst, nochtans heeft Teheran het NPT verdrag wel ondertekend en beschikt het Iraans leger over geen kernwapens. Bovendien herhaalt de Iraanse leiding dat het kernwapen niet overeenstemt met de leer van de islam. Naast Israël zat Frankrijk, die aan Israël zijn eerste reactor leverde en het land in staat stelde om kernwapens te bouwen . Een andere tafelgenoot was Duitsland die samen met de VS bijdragen tot het uitbouwen van de Israëlische nucleaire strijdmacht door de levering van drie Dolphin duikboten die de mogelijkheid hebben om raketten met een kernlading af te vuren.

Om bepaalde Arabische landen gerust te stellen, hebben de VS een reeks akkoorden afgesloten om nucleaire technologie en splijtstof te leveren, onder andere met de Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië, Bahrein, Egypte, Marokko en Algerije. Een grote promotiecampagne werd opgestart waaraan Frankrijk, Japan, Rusland en China naast de VS met veel ijver deelnemen voor de verkoop van kerncentrales in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Men verspreidt zo civiele technologie die landen de mogelijkheid biedt om kernwapens te verwerven. Dit alles onder het mom van 'nucleaire veiligheid'.

Nuclear POSTURE REVIEW

Gates maakte de nieuwe Nuclear Poster Review bekend op 6 april. De vorige beleidsbrief over de nucleaire strategie van de VS dateert van 200. De synthese ervan komt hierop neer: minder maar gemoderniseerde kernwapens gerelateerd aan superieure conventionele bewapening en het rakettenschild. Washington en C° houden de counterproliferation aanpak van Bush aan voor twee 'schurkenstaten': Noord-Korea en Iran. De nieuwe overeenkomst wordt door het Witte Huis beschouwd als een 'grote' inspanning met als doelstelling om de stocks aan kernwapens te verminderen en het gebruik minder waarschijnlijk te maken. Nochtans lijkt het echt veel op een politiek rookgordijn om het dreigend oorlogsgevaar te verdoezelen tegen Iran en andere landen die zich verzetten tegen het hegemoniaal machtsstreven van Washington. Gates heeft in de voorbij twee jaar steeds verklaard: “dat het voor de VS een noodzaak is om de nucleaire First strike doctrine te vrijwaren bij een eventuele aanval op Amerikaanse steden of op deze van de bondgenoten”.

Het Witte Huis is ook teruggekomen op de verkiezingsbeloften van Obama om de Amerikaanse kernwapens in hun “hair-trigger alert” tegen Rusland en China te stoppen. Hiervoor kreeg hij van de Amerikaanse hogere legerleiding geen steun. Bijgevolg is er dan ook geen grondige wijziging in de paraatheid van het immense Amerikaanse kernwapenarsenaal. Het grote punt van verandering in het document is dat het nucleaire kernwapenpotentieel dat tijdens de koude oorlog tegen de Sovjet-Unie gericht was, nu georiënteerd wordt naar de door Bush gebrandmerkte schurkenstaten en door Obama als de marginale landen wordt vernoemd en die het doelwit kunnen zijn van een nucleair militair optreden van de VS.

De nieuwe nucleaire doctrine bepaalt dat geen nucleaire wapens zullen ingezet worden tegen landen die niet zelf over een kernwapens beschikken, ook al beschikken ze over chemische of biologische wapens. Deze belofte is maar schijn, daar de VS zich het recht voorbehouden om te bepalen welk land een schurkenstaat is dus om hun politiek te wijzigen ten opzichte van de rebellerende natie. Nog opmerkelijker is dat dit verbod specifiek landen uitsluit die volgens de Amerikaanse definitie niet conform zijn met de bepalingen van het NPT akkoord. Dat is voor Washington Iran en Noord-Korea. Voor de landen zoals Israël, Pakistan en India houdt Washington de lippen stijf op elkaar, het zijn immers onze vrienden.

Het Pentagon verkondigde dat de VS geen nieuwe kernwapens zullen ontwikkelen, geen nieuwe testen zullen doen, geen nieuwe kernkoppen produceren. De Los Angeles Times laat hier opmerken dat dit de mogelijkheid biedt om verouderde nucleaire kernkoppen en modellen te moderniseren, wat in feite neerkomt op nieuwe efficiëntere kernwapens. Het budget van de Obama administratie heeft 5 miljard dollar ingeschreven voor het energie departement om zoals Gates het zelf uitdrukt de modernisering en het behoud van de nucleaire kernwapeninfrastructuur en de afschrikkingstrijdmacht van de VS te ondersteunen. Enorme bedragen zijn al beschikbaar voor radar en geperfectioneerde onderscheppingsdetectoren om de raketinstallaties preciezer en efficiënter te maken.

Het Nuclear Posture Review maakt het rakettensysteem tot een belangrijke strategische doelstelling. De VS wilden niet op de vraag van Rusland ingaan, om het raketten 'defensiesysteem' in het nieuwe Start-akkoord op te nemen. De Russische minister van Buitenlandse zaken, Sergei Lavrov, waarschuwt dat zijn land zich uit het verdrag zal terugtrekken als Rusland ziet dat haar strategische nucleaire strijdmacht bedreigd wordt door het opstellen van een uitgebreid Amerikaans rakettensysteem, wat wellicht deel wordt van het nieuw strategisch concept van de NAVO.

Wanneer we vaststellen dat de VS en hun bondgenoten enorme bedragen spenderen aan bewapening, dan mogen we ons de vraag stellen hoe ernstig ze het menen met hun vredesretoriek. Het 'uitgebreide' defensiebudget van de VS in zijn talloze domeinen is goed voor 53 procent van de staatsuitgaven. Naast het specifieke defensiebudget hebben inderdaad verschillende andere ministeries ook een militair gedeelte. De onderschatting van de budgetten voor de war-on-terror moet worden ingecalculeerd, als ook de pensioenen en 80% van de intresten op leningen. Enkel het puur Pentagon budget vermeerderd met de kosten ven oorlogen in Irak en Afghanistan vertegenwoordigt zowat 45% van de werelduitgaven. De Amerikaanse bondgenoten Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en Japan zijn goed voor 21 procent van de wereldwijde militaire uitgaven. Wanneer we de andere vrienden van VS bij de optelsom voegen dan vertegenwoordigt deze vriendenkring 2/3 van de uitgaven. Bepaalde cijfers schatten dat China voor haar defensie 130 miljard dollar spendeert, Rusland 80 miljard dollar. Iran de geportretteerde vijand van Washington, dat de laatste honderd jaar nooit een ander land heeft aangevallen, staat 17de op wereldranglijst voor militaire uitgaven met 4,8 miljard dollar.

De vraag blijft of deze geldverspilling te verantwoorden is in een wereld waar de kloof tussen arm en rijk alsmaar groter wordt. Wat wordt uitgegeven aan militaire zaken kan niet gebruikt worden voor economische en sociale ontwikkeling of armoedebestrijding. Wapenhandelaars en de militaire industrie kunnen zich verheugen over het regeringsbeleid dat hun kassa doet rinkelen.

Antoine Uytterhaeghe