Banken hebben een bijzondere rol in de samenleving. Waar zij in investeren, bepaalt de wereld van morgen. Terwijl het gevaar op het gebruik van kernwapens in decennia niet meer zo hoog is geweest als vandaag met de Russische militaire agressie in Oekraïne, investeren verschillende banken bijvoorbeeld nog altijd volop in deze massavernietigingswapens! 

Het onderzoeksteam van FairFin neemt elke twee jaar de bankensector onder de loep. De nieuwe scores van BankWijzer tonen duidelijk dat er nog veel werk aan de winkel is.

Hoewel we dit jaar bij alle banken een lichte vooruitgang zien, blijven vooral de grootbanken (ING, KBC, BNP Paribas, Belfius en Deutsche Bank) spelen met de toekomst van mens en planeet. Ze weigeren belangrijke knopen in hun beleid door te hakken waardoor er geld blijft stromen naar bedrijven die schadelijk zijn voor het klimaat, die de mensenrechten schenden of die kinderarbeid gebruiken. 

Grootbanken blijven klimaatcrisis financieren

Wat hun klimaatbeleid betreft zetten grootbanken hier en daar kleine stappen vooruit, maar dat is slechts een druppel op een hete plaat tegenover de grootte van de klimaatcrisis.

Vorig jaar gaf het Internationaal Energieagentschap (IEA) een duidelijke waarschuwing: we moeten nu stoppen met het ontginnen van nieuwe olie-en gasvelden, anders is het onmogelijk om de klimaatopwarming te beperken tot 1,5 graden Celsius. Toch sluit bijna geen enkele grootbank nieuwe olie- en gasontginning uit hun beleid. Enkel KBC beloofde al om geen nieuwe ontginning meer rechtstreeks te financieren. Dat is een eerste stap, maar toch blijft ook het beleid van deze grootbank tekortschieten. 

Bovendien sluit nog geen enkele grootbank steenkoolbedrijven volledig uit haar beleid. Er zijn tijdlijnen, beloftes en uitzonderingen. Maar deze verhinderen niet dat er nog steeds geld van Belgische grootbanken richting steenkool stroomt.

Te veel ruimte voor schadelijke investeringen

Ook rond andere thema’s zorgt het negeren van sleutelelementen in het beleid voor schadelijke investeringen in de praktijk. Wanneer het beleid vaag of onvolledig is, stroomt er nog steeds geld naar bedrijven die schadelijk zijn voor de natuur, die de mensenrechten schenden of die gebruik maken van kinderarbeid. 

Wanneer banken zeggen dat ze tegen ontbossing zijn, maar geen duidelijke regels hiervoor opstellen, zorgt dit ervoor dat ze toch bedrijven financieren die het Amazonewoud vernietigen. Of wanneer banken geen voorwaarden opstellen rond kinderarbeid voor de hele toeleveringsketen, kunnen ze nog steeds bedrijven als Nestlé financieren, waarvan bewezen is dat er kinderarbeid in hun toeleveringsketens zit. Want de uitbuiting gebeurt natuurlijk niet in de hoofdkantoren van die multinationals, maar op de boerderijen van de straatarme boeren waarbij ze cacao kopen.

Kleine banken wijzen de weg

Het beleid van de grootbanken staat in schril contrast met dat van de kleinere spelers. Kleine banken tonen dat grote stappen vooruit in investeringsbeleid wel degelijk mogelijk zijn. Zo sluit Argenta steenkool volledig uit, en Triodos Bank, vdk bank en NewB (een nieuwe bank die voor het eerst in de Bankenwijzer is opgenomen) sluiten stuk voor stuk alle fossiele brandstoffen uit, of het nu om nieuwe of bestaande bronnen gaat. Triodos Bank stelt al jarenlang strenge eisen over de toeleveringsketen van bedrijven die ze financiert. NewB belooft dan weer volledige transparantie over haar financieringen en ook vdk bank zet hier meer op in.

Kleine banken geven het goede voorbeeld, maar het probleem is dat ze veel minder geld in handen hebben. BNP Paribas, KBC, Belfius en ING domineren de Belgische banksector. Die grootbanken hebben een grotere invloed en dragen dus een grotere verantwoordelijkheid. Maar die nemen ze niet op. In hun zoektocht naar veel winst op korte termijn, blijven ze schadelijke keuzes maken.

Overheid kijkt toe vanaf de zijlijn

Belfius en BNP Paribas springen hierbij in het oog. De Belgische staat is de allergrootste aandeelhouder van BNP Paribas en is zelfs volledige eigenaar van Belfius, maar toch hangen beide banken onderaan de BankWijzer. 

De aandelen van deze banken kwamen in handen van onze overheid nadat deze banken van de financiële crisis werden gered. Na die investering van miljarden euro’s belastinggeld zou je verwachten dat we democratische inzage en inspraak zouden verwerven in de werking van deze banken. Maar dat gebeurde niet. Onze regering moet haar invloed bij BNP Paribas en Belfius gebruiken om ervoor te zorgen dat deze banken een sterke maatschappelijke rol en verantwoordelijkheid opnemen.

Tijd om de druk op te voeren

FairFin richt haar pijlen op de overheid: zij moet de bankensector reguleren. Wij ijveren voor nationale en Europese wetten die de hele financiële sector in de juiste richting duwen.

Multinationals en de banken die hen financieren moeten verantwoordelijk worden gesteld voor de hele toeleveringsketen. Investeringen in fossiele brandstoffen moeten wettelijk uitgefaseerd worden en investeringen in nieuwe bronnen moeten we verbieden. Banken moeten ook gedwongen worden transparant te zijn, zodat er sneller ingegrepen kan worden wanneer ze investeren in schadelijke praktijken. 

Tegelijkertijd zet FairFin samen met jullie nog steeds druk op de banken zelf. We vragen een duidelijk beleid, zowel voor de bedrijven waarin de banken investeren als voor de toeleveringsketens van deze bedrijven. Grootbanken moeten dringend verantwoordelijkheid nemen voor de impact die hun investeringen hebben op de planeet en op de mens. Vage beloftes en achterpoortjes zijn niet goed genoeg.

Ben jij het hiermee eens? Wijs de banken op hun verantwoordelijkheid en voer mee de druk op door een klachtenbrief te sturen naar jouw bank.